به گزارش سلام نو، لِیلان یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی است که در بخش لیلان شهرستان ملکان واقع شده‌است.
شهر باستانی لیلان که پس از اسلام بعنوان یکی از بزرگ ترین و مهم ترین شهرهای آذربایجان مطرح می‌شد، بر اثر زلزله ها، سیل ها و سایر بلایای طبیعی از بین رفته است و امروزه تنها شهری متروکه در معرض دید قرار دارد. در واقع سال ها پیش، یکی از ایلات، در نزدیکی شهر باستانی لیلان سکنی گزیده‌اند و مسئولین کشوری به دلیل نزدیکی این روستا به شهر باستانی لیلان، نام لیلان بر آن گذاشته اند. در سال های اخیر هم با توجه به باستانی بودن منطقه، کاوشگران و مورخان بسیاری در محل شهر باستانی لیلان مشغول به تحقیق و جست و جو شده اند. این خود عاملی برای جذب جمعیت در این روستا شد تا جایی که علاوه بر این که تعداد بسیار معدودی از اهالی روستا به سایر نقاط کوچیدند، مهاجرانی نیز از روستاهای مجاور وارد این روستا شدند تا اینکه در سال ۱۳۷۴ خورشیدی بر اساس آمارهای جمعیتی که جمعیت آن بیش از ۵,۰۰۰ نفر برآورد شده بود و با توجه به باستانی بودن منطقه، روستای لیلان به شهر تبدیل شد. امروزه لیلان پیش‌رفت هایی را متحمل شده است و در واقع لیلان امروزی، وارث آن شهر باستانی است.
رودخانه لیلان چای که از داخل شهر لیلان نیز میگذرد در طول تاریخ محل عبور کاروانها و مردم بسیاری بوده است و در نتیجه همواره وجود پل بر روی رود از نیازهای این منطقه بوده است. در این مطلب پل تاریخی این رود را مورد توجه قرار داده ایم.
این اثر در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۸۳۹۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
لیلان در ۲۰ کیلومتری جنوب شرق ملکان، ۱۶۳ کیلومتری جنوب غرب تبریز و ۶۷۸ کیلومتری شمال غرب تهران واقع شده است. شهر لیلان در ناحیه جنوب شرقی دریاچه ارومیه و در منطقه‌ای حاصل خیز و پرآب پدید آمده است. آب و هوای این شهر در بیشتر ماههای سال سرد است و تنها در اواخر فصل بهار و اوایل فصل تابستان از شدت سرمای آن کاسته می شود. رودخانه فصلی لیلان چای، از دامنه های کوه سهند سرچشمه گرفته و پس از گذشتن از شهر خراجو و تعدادی روستا، از داخل شهر لیلان عبور کرده و سپس به دریاچه ارومیه می ریزد. بر روی این رودخانه پلی تاریخی بنا شده است.
موقعیت مکانی پل:
این پل در یک کیلومتری جنوب شهر لیلان بر روی رودخانه لیلان چای بنا گردیده است. این پل در روزگاران گذشته راه ارتباطی همدان، کردستان و مراغه و تبریز را در برمیگرفته است و اکنون به واسطه جاده جدید الاحداث میاندوآب ملکان ارتباط از این طریق انجام می گیرد و در حال حاضر پل ارتباطی است برای رسیدن به روستاهای فتح الله کندی، محسن آباد (جین قره). و ورود به شهر لیلان از طریق این پل امکان پذیر می باشد. این رودخانه از کوهستانهای شرقی لیلان سرچشمه و به طرف غرب جریان و در نزدیکی شهر میاندوآب به رودخانه زرینه رود می پیوندد و در نهایت به دریاچه ارومیه می ریزد.
پیشینه تاریخی:
رودخانه لیلان چای برای دشت لیلان بسیار حاصلخیز و تمدن ساز در طول تاریخ بوده و هست تمدن ها و فرهنگ های بسیار کهن از دوران پیش از تاریخ در کنار این رودخانه شکل گرفت و از جمله فرهنگ ها می توان به تپه چمن و الله قلی و برخی تپه های شرقی اشاره کرد. در دوران تاریخی و دوران اسلامی نیز اهمیت این رودخانه برای دشت لیلان بسیار حاصلخیز و مساعد برای کشاورزی و بویژه باغ های آن با اهمیت است. از نظر تاریخ گذاری با توجه به اینکه در پل هیچ گونه کتیبه ای وجود ندارد خیلی مشکل به نظر می رسد اما با توجه به شیوه معماری و طاق های پل همچنین شواهد آثار منطقه لیلان که غالباً بیشتر از دوره ایلخانی نیست می توان این دیدگاه را مطرح کرد که پل مربوط به عصر ایلخانی است که راه گذر تخت سلیمان به مراغه از این راه کاروان رو قدیمی عبور می‌کرده است.
معماری پل:
پل دارای سه دهنه می باشد. اندازه دهنه ها یکسان و جهت پل بصورت شمالی- جنوبی بوده و در قسمت شرقی سد موج شکن موج شکل بصورت مثلثی بوده و در قسمت غربی پل نیز به سه نیم دایره و بصورت پشت بند وجود دارد. مصالح بکار گرفته شده در این پل عبارت از آجر که در قسمتهای طاقها و نیز بالای پل بکار رفته و سنگهای تراش دار که در قسمت پایه ها و موج شکنها و پشت بندها بکار رفته است. ابعاد این سنگها در حدود ۲۰×۳۰ سانتیمتر، ۲۰×۵۰ سانتیمتر و ۶×۲۲×۲۲ سانتیمتر می باشند.
ارتفاع پل از جان پناه پل تا سطح رودخانه ۴۹۰ سانتیمتر و ارتفاع موج شکنها ۱۳۰ سانتیمتر و طول پل ۲۴ متر می باشد. عرض پل ۶۵۰ سانتیمتر و فاصله دهانه ها از هم ۴۴۰ سانتیمتر و ارتفاع طاقها ۳۵۰ سانیتمتر می باشد. پشت بندهای نیم دایره پل ۲۲۰ سانیتمتر و بصورت نیم دایره هستند طاقهای پل بصورت جناغی و در وسط نوک بیزه طاق یک سنگ سفید آهکی بکار رفته است. موج شکنها و پشت بندها تا همان ارتفاع ۱۳۰ سانیتمتر می باشد.
هم‌اکنون یک پل نیز در ۱۰۰ متری غرب پل لیلان ساخته شده راه ارتباطی هم‌اکنون از روی آن میگذرد.
منبع: تریپ یار
نظر شما