به گزارش سلام نو، روستاهای گردشگری آذربایجان شرقی با نمایش قدمت و معماری زیبا جلوه ای از اعجاز طبیعت و تاریخ را در معرض دید گردشگران قرار می دهند.
استان آذربایجان شرقی با دارا بودن بیش از ۲۶ روستای هدف گردشگری یکی از استانهای غنی در این مورد است که از مشهورترین این روستاها میتوان به کندوان، اشتبین، گل آخور، خشکناب، عنصرود، گنبرف، زنوزق، توته خانه، چراغیل، اسکانلو، نوجه مهر، چکان، آقا بابا فرامرزی، کاسین، سفیده خوان و آستمال اشاره کرد.
روستاهای ماسوله، ابیانه و پالنگان از زیباترین روستاهای ایران هستند. روستاهایی که نام و آوازه آنها به تمام جهان رسیده است. اما زنوزق با وجود اینکه تمام ویژگیهای این روستاها را یکجا در اختیار دارد هنوز ناشناخته و گمنام است.
زنوزق در شهرستان مرند آذربایجان‌شرقی و در نزدیکی شهر زنوز واقع شده است. اگر انبوهی و تراکم درختان سیب و زردآلو رخصت دهد، می توانید از لابلای آنها منظره جالب خانه هایی را ببینید که تنشان را با کاه و گل اندود کرده‌اند، پشت به پشت هم، مثل قطاری از الوار از دامنه کوه بالا رفته‌اند و تمام فضای موجود بین آنها را درختان بلند و کهنی پر کرده است که آویزهای زرد، سبز و سرخی از جنس زردآلو، گردو و سیب دارد.
زنوزق در کوهپایه های کوه قلعه قرار دارد و به همین خاطر از اصول معماری پلکانی ایران هم استفاده کرده؛ اتفاقا به همین دلیل هم به زنوزق یا "زنوز داغ" مشهور شده، یعنی زنوز کوهستانی و به مرور و در گویش عامیانه به زنوزاغ و زنوزق تبدیل شده است.
این روزها اگر انجام هر کاری سخت باشد، سفر رفتن و بودن در مناطقی که از هوای مطبوعی برخوردارند لذت بخش است. برای فرار از زندگی ماشینی و دیدن یک تابلو منحصر به فرد نقاشی از آثار مشترک طبیعت و انسان‌های سختکوش کوهستان نشین، می توانید به آذربایجان شرقی بروید سفری خاطره انگیز تا روستای زنوزق.
بعد از رسیدن به شهر تبریز و ادامه مسیر تا شهر مرند، در میان باغ های پربار و رنگارنگ، روستای زنوزق خودنمایی می‌کند که عنوان بزرگترین روستای پلکانی ایران را دارد.
با آغاز پیاده روی وارد روستا می شوید. می‌توانید از مسیر سنگفرش شده روستا به سمت «قلعه» بالا بروید. بعد از چند دقیقه خود را روی یک دیواره عمودی می بینید که دور تا دورتان را خانه هایی با دیوارهای کاهگلی و در و پنجره های رنگی فرا گرفته اند.
این مسیر سربالایی است و در نقاط مرتفع آن تمام روستا قابل دیدن است. در انتهای این مسیر به راحتی می توانید میدان روستا را ببینید. از اینجا به بعد چند انتخاب مختلف خواهید داشت، دشت، آبشار یا قلعه؟
آبشار دامجی قیه یکی از جاذبه های زنوزق به شمار می رود؛ برای رسیدن به این آبشار از حاشیه روستا باید سه کیلومتر در مسیر جاده «کوه کمر» پیش بروید، اطمینان داشته باشید از دیدن این مسیر خسته نخواهید شد، به ویژه در فصل تابستان که باغ های حاشیه جاده را سیب های رنگین، زردآلو و گردو پوشانده و چشم‌انداز زیبایی را به وجود می آورند. امتداد این جاده به ییلاق «ماهار» می رسد، دشت وسیع و سرسبزی که اهالی از سبزی های تازه و مفید آن بهره می گیرند.
در مسیر قلعه، یک سد هم وجود دارد «سد قلعه» که در بالا دست روستا ساخته شده اما آبگیری نشده است و این به خودی خود جذابیت تماشا دارد. شاید در جای دیگری خیلی راحت نتوانید یک سد بی آب را از نزدیک ببینید.
اما اگر طالب دیدن یک سد پر آب هستید، می‌توانید این جاده را تا تندیس «فهمیده» طی کنید، بعد به سمت راست بپیچید، چند دقیقه بعد سد زنوز را خواهید دید که حاشیه ای سرسبز و دیدگاهی زیبا دارد.
در این مسیر از جاده هایی که در بالای کوه هستند عبور می‌کنید و می توانید باغ های پایین کوه را نیز تماشا کنید.
در این گشت و گذار، چیزی که بیش از همه توجه و تعجب شما را بر خواهد انگیخت، سنگفرش مرتب روستا و در و پنجره هایی است که با رنگهای آبی و سبز و قرمز رنگ آمیزی شده اند و زیباییهای این روستا را دو چندان می کنند. خوشبختانه مردم زنوزق به نسبت روستاهای دیگر، تمایل کمتری به مهاجرت به شهرها دارند شاید یکی از دلایلش این باشد که این روستا در مقایسه با روستاهای کوهستانی مشابه، زیاد هم در انزوا نیست و با شهر مجاورش زنوز تنها یک و نیم کیلومتر فاصله دارد بطوریکه اهالی روستا حتی برای کار اداری میتوانند به راحتی به زنوز و حتی مرند (در سی کیلومتری زنوزق) رفت و آمد کنند. در مدت حضور در زنوزق، یادتان نرود که چهار محله اصلی روستا را ببینید تا با نحوه زندگی مردم بیشتر آشنا شوید؛ محله های بدیر، آقا بابا، سیدی و کوده‌لر حاصل تقسیم بندی هایی است که این خانه های پلکانی را در دل خود جای داده است.
کوده‌لر محله جدید روستا و مسیر سد است و باقی محله ها بخش های تاریخی روستا را تشکیل می دهند.
زنوزق چشم اندازهای زیبایی هم دارد؛ باغ هایی که در هر کران چشم شما را می نوازد، درختان سیب، گردو، بادام، زردآلو و امثال آن زیادند. به همین دلیل این روستا در هر فصلی، دیدنی ویژه ای دارد، از زمان شکوفه دادن این درختان که همه جا رنگین می شود گرفته، تا رسیدن میوه ها و پاییز با شکوه این درختان و حتی زمستان سپید و بسیار سرد روستا، هر کدام زیبایی ویژه خود را دارند.
این همه دشت و دمن، باعث شده علاوه بر خشکبار، فرصت چشیدن عسل نابی را هم داشته باشید که محصول بی نظیر زنبورهای روستاست. باغداران روستا اغلب زنبورداری هم می کنند و این مساله باعث شده عسل به یکی از تولیدات اصلی رستا تبدیل شود.
آب آشامیدنی روستا از سه چشمه تامین میشود که به یک منبع زمینی ۲۰۰ متر مکعبی هدایت گردیده و توسط لوله کشی به داخل خانه ها می رسد و بطور میانگین هر روز چهار ساعت قابل مصرف است.
اراضی کشاورزی روستا نیز از چشمه کلستیر که دارای آب دائمی است و چند چشمه کوچک که هر کدام چند قطعه محدود از اراضی را آبیاری میکنند، تامین می شود.
در زنوز قدیم بیش از ۵۰۰ چشمه وجود داشته و اکثر آنها به علت موقعیت زمین به سوی قبله جاری می شدند.
در برخی نوشته ها تعداد این چشمه ها ۳۶۰ یا ۳۷۰ عدد ذکر شده است و اکنون نیز اکثر آنها در حیاط منازل، باغات و کوچه ها موجود هستند و جریانشان سرسبزی خاصی را در سراسر این منطقه به وجود آورده است.
زنوز کوهستانی ترین نقطه شهر در شهرستان مرند است که ارتفاع آن از سطح دریا حدود ۱۶۰۰ متر و فاصله آن از مرکز شهرستان ۳۰ کیلومتر است. صخره های ممتد و زیبای سلدرم در حاشیه بستر رودی که از سد زنوز خارج می شود، چشم انداز و قابلیت منطقه را برای برگزاری تورهایی مانند طبیعت گردی، صخره نوردی، کایت سواری و پرش با بانجی مستعد نشان می دهد.
پیشینه تاریخی روستا:
وجود قلعه تاریخی که تاکنون هیچ کاوشی در آن صورت نگرفته گویای بسیاری از مراحل رشد آن روستا است که کاوش در آن می تواند بسیاری از ذهنیات تاریخی در مورد زنوز را روشن کند.
اینجا روستایی است که آثاری از دوره ایلخانی و صفوی دارد و بسیاری معتقدند قدمت روستا خیلی بیشتر از اینهاست؛ حتی برخی با استناد به نقوش برخی سنگ قبرها، قدمت سکونت در زنوزق را تا دوره میتراییسم عقب می برند.
زنوز کوهستانی ترین نقطه شهر در شهرستان مرند است و در دوره صفویه اهمیت بسیاری داشته، به طوری که تفنگچیان زنوز از قلعه ها و شهرهای مهمی مثل تفلیس و ایروان محافظت می کرده اند.
آداب و رسوم روستا:
زنوزق، روستای پلکانی زیبایی است. مثل تمام روستاهای پلکانی، پشت بام خانه پایین دست، حیاط خانه بالا دست است و اینگونه زندگی آرام و مسالمت‌آمیزی میان مردم جریان دارد.
در فصل تابستان روی بیشتر پشت بام ها می‌توانید طبق های بزرگ چوبی را ببینید که رویشان برگه زردآلو با سلیقه زیادی چیده شده است؛ اما این طبق ها هم قصه های جالبی دارند... در فصل تابستان و بعد از رسیده شدن کامل زردآلوها، فصل خشک کردن میوه ها و درست کردن «برگه» فرا می رسد. برای این کار، زردآلوهای رسیده و مناسب این کار را جدا کرده، شسته، هسته آن را جدا کرده و آنها را روی سینی چوبی پهن میکنند.
حالا نوبت آماده کردن کوره برای تهیه برگه ها است. به جز سوخت و هیزم، مقداری گوگرد در کوره ریخته می شود و وقتی کوره به دمای مناسب رسید، طبق های زردآلو در آن قرار می گیرد. این طبق‌ها باید بین هشت تا ده ساعت در کوره بمانند، اما تا اتمام کار تقریبا سه روز باقی مانده است.
در این سه روز، طبق ها روی پشت بام خانه ها و زیر آفتاب تابستانی چیده می شوند تا آب اضافی آنها تبخیر شده و کاملاً خشک شود.
این سه روز تنها فرصت دیدار از منظره چیده شدن طبق ها نیست، چون در تمام طول تابستان باغ های میوه دارند و این فرآیند به مرور و در طول این فصل انجام می‌گیرد.
از آداب و رسوم دیگر روستا اینست که در مراسم عروسی، همه اهل روستا بدون اینکه نیاز به دعوت باشد شرکت میکنند و اگر صاحب عروسی دستش تنگ باشد اهل روستا حمایتش میکنند
دیدنی‌های زنوزق:
آبشار دامجی قیه، گورستان قدیمی روستا، قلعه زنوزق، ییلاق ماهار و...
فعالیت اقتصادی مردم زنوزق:
پیشه اصلی مردم زنوزق علاوه بر دامپروری، باغداری و کشاورزی است. باغات زردآلو و سیب و گردوی روستا بسیار معروف است و علاوه بر فروش میوه های تازه، از آنها برگه و لواشک نیز تهیه میشود. برای همین هم روی پشت بام خانه ها میتوان طبق های کوچک و بزرگ میوه ها را دید که زیر آفتاب و هوای آزاد در حال خشک شدن هستند.
زنان هم پا به پای مردانشان در همه امور زندگی از دامداری تا کشاورزی، از زنبورداری تا تهیه خشکبار و بافتن گلیم و جاجیم و جوراب و... مشارکت و سهم مهمی در چرخه اقتصاد خانواده دارند.
عسل زنوز نیز از تولیدات با ارزش منطقه است. در حدود ۱۰ درصد از ساکنین در زنبورداری فعال هستند.
آنچه در این سال ها زنوز را شهره خاص و عام کرده نام سیب درخشان زنوز است که هر سال نیز جشنواره سیب زنوز در منطقه برگذار میشود..
امکانات در دسترس داخل روستا:
در زنوزق از رستوران خبری نیست، اما آنجا هم نانوایی دارد و هم چندین کافه محلی، با آنکه بیشتر زنان زنوزق نان را در خانه می پزند، اما نانوایی هم در روستا وجود دارد.
موقعیت مکانی روستای زنوزق:
زنوزق در بخش مرکزی شهر مرند واقع شده است. زنوزق در کنار شهر زنوز در ۳۰ کیلومتری شمال غربی شهرستان مرند واقع است.روستای زنوزق از نظر تقسیمات کشوری مرکز دهستان بوده که در فاصله یک و نیم کیلومتری شهر زنوز قرار گرفته و۶ روستای این دهستان را شامل میگرد. این روستا از نظرطبیعی روستای کوهستانی بوده وازشرق به کوههای سلطان سنجر، از غرب به روستای درق و از جنوب غرب به شهر زنوز محدود میشود و شمال آن را ناهمواری‌های اطراف روستا فرا گرفته‌است.ارتفاع آن از سطح دریا حدود ۱۷۰۰ متر می‌باشد و منطقه در ۴۵ درجه و ۴۹ دقیقه طول شرقی و ۳۸ درجه و ۴۵ دقیقه عرض شمالی قرار دارد.
مسیر دسترسی:
بعد از جاده مرند بطرف جلفا و بعد از اینکه شهر زیبای زنوز را رد کردید به زنوزق میرسید.
آب و هوا:
از نظر آب و هوایی جزو مناطق سردسیر ایران است که زمستان های سرد و طولانی و بهار و پاییز نسبتاً سرد و تابستان های معتدلی را دارد.
این روستا شکل کوهستانی منحصربه فردی دارد و شامل ده ها چشمه جوشان، باغ های زیبا، کوه ها و تفرجگاه ها می شود، که می توان برای گردشگرها خیلی جذاب باشد.
سوغاتی زنوزق:
سوغاتی های زنوزق بیشتر از جنس طبیعتند، انواع میوه و خشکبار برای خریدن قابل دسترسی هستند؛ زردآلو، قیسی، برگه زردآلو، لواشک، گردو و میوه های سردرختی روستا طعم بی نظیری دارند. برای تهیه این میوه ها باید از یکی از اهالی روستا بخواهید تا برایتان از این اقلام بیاورد و چون تمام اهالی باغدار هستند، هیچ کس به شما نه نمی گوید.
بسته به نوع و مرغوبیت میوه ها، قیمت آنها هم متفاوت است. روی شیشه های بزرگ و کوچک عسل، یا طبق های عسل با موم هم می توانید حساب کنید. سبزی های کوهی مانند شنگ که در آش محلی ریخته می شود، غازیاقی که کوکو و خورش خوشمزه ای دارد و سیر وحشی هم خالی از لطف نیستند.
جاذبه های گردشگری
پل قدیمی و مشهور قیزیل کورپی (پل طلا) کالاش، تفرجگاه ماهار، کوه سلطان سنجر، تفرجگاه آدنه، تفرجگاه دره چمن، تفرجگاه دامجی قیه و حاشیه سد زنوز از جاذبه های طبیعی و تاریخی زنوز محسوب می شوند. زنوز دارای شخصیت های فرهنگی و دینی قابل اعتنایی نیز بوده است که مقبره برخی از آنها به عنوان زیارتگاه و جاذبه گردشگری محسوب می شود. مقبره میرزا حسن فانی زنوزی، مقبره سیدهاشم ابن سیدحسن، مقبره شیخ زین العابدین زنوزی معروف به شیخ، آرامگاه یونس نبی، پیر عثمانی، مقبره آقا میرعلی اکبر، پیر اویوقلی و پیر درویش قیزی.
مناطق دیدنی اطراف مرند:
در رفت و بازگشت به این روستای زیبا، می‌توانید از دیدنی های مسیر هم لذت ببرید.
نخستین این دیدنی ها شهر زنوز است، شهری آرام و دارای معادن خاک سفید و تولید بالای ظروف چینی مرغوب.
در ادامه مسیر شهر مرند و اطراف آن با بناها و دیدنی هایی مانند مسجد جامع مرند یا کلیسای سهرل را می بینید و دیدن تپه های رنگین و دشت های گل زرد، کوه های ماهار و آغداش و ییلاق منطقه خالی از لطف نیست.
منبع: تریپ یار
نظر شما