روش‌های دفع چشم زخم

 فرهنگ و هنر: برخی چشم ها از یک نیروی مغناطیسی خاصی برخوردارند که می تواند تاثیراتی داشته باشد. چشم زخم از نظر علمی هم ثابت شده است. برای دفع چشم زخم راهکارهای مختلفی وجود دارد.

بسیاری از مردم معتقدند که در بعضی از چشم ها اثر مخصوصی است که وقتی از روی اعجاب به چیزی بنگرد، ممکن است آن را از بین ببرند یا در هم بشکنند و انسان را بیمار یا دیوانه کنند.

نیروی مغناطیسی خاصی در بعضی از چشم ها نهفته شده است که با تمرین و ممارست نیز می توان آن را پرورش داد. این عقیده امری غیر قابل باور نیست و برخی از روایت ها به صحت آن اشاره دارند.

اگر این مطلب برایتان جالب است احتمالا از مطالب زیر نیز خوشتان خواهد آمد: 

معجزات و فضیلت‌های آیت‌الکرسی
عید قربان در احادیث و روایات
سه دعایی که مستجاب می‌شود
درمان چشم زخم و دوری از آن با دعایی مجرب

چشم زخم در قرآن:

در قرآن و سوره بقره به مسأله وجود سحر و تعلیم آن به کمک دو فرشته الهی به نام هاروت و ماروت در داستانی اشاره شده است. آنچه از تحلیل این داستان در می یابیم این است که سحر و جادو قابل تعلیم و آموزش است و کارکردهای بسیاری دارد و می تواند مثبت و یا منفی باشد.

انسان از توانایی خاص و خارق العاده ای برخوردار است که موجبات تصرفات فرامادی و فرا طبیعی را فراهم می آورد و این توانایی را دارد که ابزارهای مادی را در امور فرامادی به کار گیرد. همچنین او می تواند از امور مادی مانند چشم برای امری معنوی مانند محبت و دشمنی بهره ببرد.

در داستان سحر جادوگران مصری و مبارزه ایشان با حضرت موسی(علیه السلام) این نکته را در می یابیم که سحر می تواند در چشم و تصرف در آن باشد یعنی ساحران فرعونی در چشم بنی اسرائیل نفوذ کرده و موجب وحشت ایشان می شدند، یعنی شخص می تواند در چشم شخص با اعمالی تصرف کند و تأثیرات آن را در جان و روحش ببیند.

بنابراین با حرکت طناب ها و ریسمان ها در چشمان مردمان تصرف شده و در جان ایشان وحشت و ترس افکنده می شود. (سوره اعراف آیه ۱۱۶)

کافران مکه نیز در برابر معجزات پیامبر(صلی الله علیه وآله) مدعی بودند که چشمانش در برابر مشاهده گشایش درهای آسمان مسحور شدند و در حقیقت پیامبر در چشمان ایشان تصرف کرده تا نتوانند حقیقت و واقعیت را از خیال جدا کنند. (حجر آیه ۱۴و ۱۵)

تصرفات چشم یکی از اقسام سحر و جادو است که اگر آسیب زا و زیان بار باشد از آن به چشم زخم یاد می شود. چشم زخم به معنای آسیبی است که چشم بد به کسی بزند. (فرهنگ فارسی، ج۱،ص۱۲۹۰)

چشم زخم امری پذیرفته شده در بینش و نگرش قرآنی است و در آیه ۶۷ سوره یوسف به حقانیت چشم زخم اشاره دارد.

در این آیه حضرت یعقوب(ع) به فرزندان خویش فرمان می دهد که هنگام ورود به مصر از یک دروازه شهر وارد آن نشوند و از آن جایی که فرزندان ده گانه ایشان افرادی زیبا و تنومند و جوان بودند از ایشان می خواهد برای در امان ماندن از چشم زخم مردم مصر از دروازه های متعدد وارد شوند تا به چشم نیایند. (المیزان ج۱۱ ص۲۱۸)

بنابراین می توان گفت که چشم زخم امری پذیرفته شده در بینش و نگرش قرآنی است.(مجمع البیان ج۵ و ۶ ص۳۸۰)

حضرت یعقوب(ع) عقیده داشتند که قدرت انسان های دارای چشم زخم به گونه ای است که او نمی تواند جلوی آن ها را بگیرد مگر آن که اراده الهی باعث شود که چشم زخم مردم در ایشان اثر نگذارد.(سوره یوسف، آیه۶۷)

مهم ترین آیه درباره چشم زخم

مهم ترین آیه که درباره چشم زخم بدان اشاره می شود آیه ۵۱ و ۵۲ سوره قلم ( و ان یکاد) است که درباره پیامبر گرامی(ص) آمده است.

در آیه ۵۱ سوره قلم آمده است که کافران در تلاش بودند چشم زخمی به پیامبر(ص) برسانندو آن حضرت را بکشند و یا دعوتش را به تعطیلی بکشانند، به همین خاطر از ساحران و جادوگران برای انجام این کار کمک گرفتند.

خداوند در این دو آیه می فرماید:

وَإِن یَکَادُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَیَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ( آیه ۵۱ سوره قلم )

و آنان که کافر شدند چون قرآن را شنیدند چیزی نمانده بود که تو را چشم بزنند و می گفتند او واقعاً دیوانه ای است. حال آنکه [قرآن] جز تذکری برای جهانیان نیست.

از این آیه برخی افراد به معنای چشم زخم برداشت نمودند اما برخی دیگر آن را کنایه ای از شدت خشم می دانند و برخی نیز گفته اند که این آیه بر تضاد رفتاری کفار دلالت دارد، یعنی وقتی که قرآن برای آن ها خوانده می شود با چشم های خود به اعجاز نگاه می کنند و مجذوب آن می شوند و پشت سر پیامبر می گویند که پیامبر مجنون است.

به کارگیری سحر و جادو و چشم زخم به این دلیل بود که آنها با شنیدن قرآن و آیات شگفت انگیز آن ، پیامبر را مجنون و جن زده می دانستند. آنها قرآن را کلام آدمی نمی دانستند و می پنداشتند که کلام جنیان است که پیامبر را به بند کشیده و از زبان او سخن می گویند. به همین خاطر برای از بین بردن جن تسخیر کننده در صدد بودند که سحر و چشم زخم به کارگیرند و او را بکشند .

واژه زلق در زبان عربی به معنای لغزیدن است و زلق بابصار و لغزیدن به چشم یعنی این که تو را با چشمانشان آزار رسانند و تو را از مقامی که داری بلغزانند.(لسان العرب ج۶ص۷۰)

آیات قرآن به گونه ای است که کافران را شگفت زده کرده بود و بهترین سخنوران و شاعران نیز نمی توانستند کلامی مانند آن بیاورند.

دلیل علمی چشم زخم

دانشمندان عقیده دارند برخی چشم ها از یک نیروی مغناطیسی خاصی برخوردارند که می تواند مثل اشعه لیزر عمل کند. همچنین در برخی اعضای بدن نیروهای فوق العاده ای هست که تأثیراتی اعمال می کند.

چشم زخم در روایات

برخی روایات مسئله چشم زخم را مورد اشاره قرار داده اند، در روایات واژه هایی مثل رقی به معنای تعویذ و نوشتن دعاهایی برای چشم زخم وجود دارد. واژه حرز که هر معصومی برای خود حرز دارد.  

امیرالمؤمنین(ع) فرمود: 

رسول خدا(ص) حضرت حسن(ع) و حسین(ع) را به این کلمات تعویذ داد: 

أُعِیذُکُما بِکَلِماتِ اللّٰهِ التَّامَّةِ، وَأَسْمَائِهِ الْحُسْنَیٰ کُلِّها عامَّةً، مِنْ شَرِّ السَّامَّةِ وَالْهامَّةِ، وَمِنْ شَرِّ کُلِّ عَیْنٍ لامَّةٍ، وَمِنْ شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ. شما را به کلمات کامل خدا و همه نام های نیکوترش جملگی پناه می دهم، از شرّ هر گزنده و خزنده و از شرّ هر چشم بدچشم و از شرّ حسود آنگاه که حسد ورزد. 

آنگاه فرمود:حضرت ابراهیم(ع)، اسماعیل و اسحاق را این چنین تعویذ می کرد.(کلینی، کافی، ص۵۶۹، حدیث۳) 

 امام علی (ع) می فرماید:

لْعَیْنُ حَقٌّ، وَ الرُّقَی حَقٌّ، وَ السِّحْرُ حَقٌّ، وَ الْفَأْلُ حَقٌّ، وَالطِّیرَهُ لَیْسَتْ بِحَقٍّ، وَالْعَدْوَی لَیْسَتْ بِحَقٍّ، وَالطِّیبُ نُشْرَهٌ، وَالْعَسَلُ نُشْرَهٌ، وَ الرُّکُوبُ نُشْرَهٌ، وَالنَّظَرُ إِلَی الْخُضْرَهِ نُشْرَهٌ.( حکمت ۴۰۰ نهج البلاغه)

«چشم زخم» حق است و تعویذ (دعایی که برای دفع چشم زخم است) نیز حق است و سِحر حق است و فال (نیک) نیز حق است اما طیره (فال بد) حق نیست و عدوی (اثرگذاری کسی بر دیگری در امور خرافی نیز) حق نیست. بوی خوش، عسل، سوار شدن بر مرکب و نگاه کردن به سبزه، مایه قوت و نشاط است.

پیامبر اکرم(ص) در روایتی فرمودند:«چشم زخم انسان(صحیح و سالم) را داخل قبر می کند و شتر را به دیگ می فرستد»(بحار الانوار، ج ۶۳، ص۲۶، ح ۲۷)

همچنین در روایت دیگری آمده است که روزی جبرئیل(ع) بر پیامبر خدا(ص) نازل شد و حضرت را اندوهگین مشاهده کرد؛ وقتی علت را سؤال کرد،

پیامبر خدا(ص) فرمودند:

«ناراحتی ام به دلیل آن است که امام حسن و امام حسین(ع) را چشم زدند. جبرئیل(ع) عرض کرد:«ای محمد! چشم زخم واقعیت دارد؛ پس آنها را با این جملات تعویذ بفرما».(بحار الانوار، ج ۹۵، ص ۱۲۷، ح ۷)

عجیب تر آنکه صفوان جمّال از امام جعفر صادق(علیه السلام) نقل کرده که حضرت(ع) فرمود:

«اگر قبرستان ها شناخته شوند و حقایق آشکار گردد، خواهید دید که اکثر مردگان با چشم زخم از بین رفته اند؛ زیرا که چشم زخم حقیقت دارد».(نهج البلاغه، قصار ۴۰۶)

نقل است «اسماء بنت عمیس» همسر جعفر بن ابیطالب، محضر پیامبر(ص) آمد و عرض کرد:من از بابت فرزندان جعفر نگرانم و می ترسم چشم بخورند (چون فرزندانش خوب و خوش بیان بودند چنان که عبدالله بن جعفر خبیر و مدیر بوده است)، آیا اجازه می دهید دعایی همراه آنها کنم؟؛ پیامبر(ص) در پاسخ اش فرمودند:ایرادی ندارد.

باور چشم زخم در ادیان دیگر

پیروان دیگر ادیان علاوه بر اسلام، مسئله چشم زخم را باور دارند . یهودیان نیز چشم زخم را باور داشتند و ۹۹ درصد از مرگ ها را ناشی از چشم زخم می دانستند. (واژه های فرهنگ یهود، ۱۹۷۷م، ص۱۹۱-۱۹۲)

اعراب نیز در دوران جاهلیت، چشم زخم را در اثر چشم آدمی نمی دانستند و نتیجه نگاه برخی حیوانات می پنداشتند (جاحظ، کتاب الحیوان، ۱۳۸۵-۱۳۸۹ق، ج۲، ص۱۳۱-۱۳۲)

آنان برای در امان ماندن از چشم زخم، از تدابیر مختلفی استفاده می کردند. به عنوان نمونه، هنگامی که تعداد شتران کسی به ۱۰۰۰ می رسید، یک چشم بهترین شتر خود را کور می کردند. (جاحظ، کتاب الحیوان، ۱۳۸۵-۱۳۸۹ق، ج۱، ص۱۷)

البته پیش از اعراب دو سنت سامی و هندو آریایی این باورها را داشتند. ( وسترمارک، ص۵۵-۵۸ )

دستوراتی برای رفع چشم زخم در قرآن و احادیث

خواندن سوره ناس و فلق ساده ترین دستور برای رفع چشم زخم است و پیامبر(صلی الله علیه وآله) به عنوان تعویذ این سوره ها را برای امام حسن و امام حسین می خواندند.

یکی دیگر از شیوه های پیشگیری و درمان خواندن سوره معوذتین به ویژه سوره فلق است.

امام صادق (ع) می فرماید:

اگر قبور را بشکافید، خواهید دید که بیشتر مردگان بر اثر چشم زخم از دنیا رفته اند؛ زیرا چشم زخم حق است. (بحارالانوار، ج. ۶۰، ص. ۲۵)

هر که هفتاد بار بگوید:«ماشاءالله و لاحول و لاقوه الا بالله» هفتاد نوع بلا از او دور گردد که آسان ترین آن ها خناق (خفه شدن) است، عرض کردم:فدایت شوم خناق چیست؟ فرمود:به دیوانگی دچار نشود (یا کشته نشود) که خفه گردد. (اصول کافی جلد ۴ صفحه:۲۸۹ روایت:۲)

حضرت علی(ع) می فرماید:

برای علاج سحر هفت مرتبه بگویید:

بِسمِ اللهِ وَ بِاللهِ قَالَ سَنَشُدُّ عَضُدَکَ بِأَخِیکَ وَنَجْعَلُ لَکُمَا سُلْطَانًا فَلَا یَصِلُونَ إِلَیْکُمَا ۚ بِآیَاتِنَا أَنْتُمَا وَمَنِ اتَّبَعَکُمَا الْغَالِبُونَ(بحار الانوار، ج ۹۲، ص ۱۲۵( سوره قصص،آیه ۳۵))

از روش هایی که در قرآن به آن اشاره شده است، ظاهر نشدن در برابر شور چشمان و کسانی است که دارای این قدرت هستند.

همچنین خواندن آیات ۵۴ تا ۵۶ سورة اعراف نیز توصیه شده است.

آیه من شر حاسد اذا حسد، شامل عائن یعنی کسی که با چشم آسیب می رساند نیز می شود؛ زیرا چشم زخم از حسادت نفسانی برمی خیزدیعنی هرگاه کسی در دیگری نعمتی مشاهده کرد از روی حسادت و با شور چشمی می کوشد تا آن نعمت از او سلب شود .

در احادیث دیگری ذکر «فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ اللّهمّ بارک فیه» و تلاوت سوره های حمد، توحید، ناس، فلق و آیة الکرسی توصیه شده است.

برای پناه بردن از چشم زخم، حرز امام جواد(ع)را همراه داشته باشد مثلاً در انگشتری.

برای دفع چشم زخم، اسپند نیز مؤثر است.

از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است که می فرماید:

بر هر یک از برگ و دانه اسپند ملکی موکل است که با آنهاست تا بپوسد و ریشه اش و شاخه اش غم و سحر را برطرف می کند.(مفاتیح الجنان، باب سوم)

دعای دفع چشم زخم برای حیوانات و غیر آن ها:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، بِسْمِ اللَّهِ الْعَظیمِ، عَبَسَ عابِسٍ، وَ شَهابَ قابسٍ، حَجَرَ یابِسٍ، رَدَدْتُ عَیْنَ العایِنِ عَلَیْهِ، مِنْ رَأسِهِ اِلی قَدَمَیْهِ،

اَخَذَ عَیْناهُ، قابِضٌ بِکِلاهُ، وَ عَلی جارِهِ وَاَقارِبِهِ، جِلْدُهُ دَقیقٌ وَ دَمُهُ رَقیقٌ، وَ بابُ الْمَکْرُوهِ تَلیقُ،

فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَری مِنْ فُطُورٍ، ثمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ کَرَّتَیْنِ یَنْقَلِبْ اِلَیْکَ الْبَصَرُ خاسِئاً، وَ هُوَ حَسیرٌ

به نام خدا که رحمتش بسیار و مهربانی اش همیشگی است، به نام خدای بزرگ، بر تُرش رویی تُرش رو و آتش فروزان و سنگ سخت، برگرداندم چِشم چشم زن را، از سر تا به پایش،

بگیرد دو چشم او را گیرنده ای با همه نگاهش و بر همسایه و خویشانش، پوستش نازک، خونش رقیق، درِ ناخوشایند سزاوار او،

پس بازگردان چشم را، آیا شکافی می بینی؟ سپس چشم را دوباره بازگردان چشم به سوی تو باز می گردد خسته و ناتوان.

کارهای خرافی برای دفع چشم زخم

جالب است بدانید که هیچ رابطه ای بین عدد ۱۳ و نحوست و هیچ ارتباطی بین شکستن تخم مرغ با دفع چشم زخم نیست. دعا برای دفع چشم زخم تاثیر دارد اما باز کردن دکانی برای نوشتن دعا و ادعای دعانویسی گناه محسوب شده و قابل قبول نیست.