رویای صادقه چیست؟

 فرهنگ و هنر: خواب و رویای صادقه دیدن خبر از واقعیات بسیار در عالم حقیقی می دهد. رویاهای صادقه نشانه های مختلفی دارند و زمان مشاهده و انواع آن نیز متفاوت است.

رؤیای صادقه، یا به تعابیر مختلف، «رؤیای حَسَنه» و «رؤیای صالحه» همان کشف و شهودی است که در عالم خواب رخ می دهد. بسیاری از خواب های صادقانه موجب کشف معارف شده اند.  

همانطور که پیامبر اکرم(ص) فرمود:

خیلی از معارف است که در عالم رویا برای انسان های صالح کشف می شود. (الامالی للطوسی، ص ۳۸۶)

اقسام خواب و رویا

علامه محمد باقر مجلسی در بحار الانوار به نقل از شیخ مفید، خواب را چهار نوع ذکر کرده است و بر همین اساس، حاج شیخ عباس قمی در سفینة البحار می نویسد که خواب بر چهار قسم است:

1. رویای صادقه یا خواب رحمانی که قابل تأویل و دارای اثر خارجی است.
2. رویای کاذبه یا خواب شیطانی که وسوسه ابلیس است.
3. خوابی که نتیجه غلبه اخلاط اربعه و عدم اعتدال مزاج است.
4. خوابی که نتیجه فکر و اندیشه و تخیل و توهم خود شخص است.

رسول خدا (ص) فرمود:

خواب و رؤیا بر ۳ قسم است، بشارتی از جانب خدا، غمی که شیطان به وجود می آورد، و حدیث نفس های انسان با خویش که آن ها را در خوابش می بیند. (میزان الحکمه، ج۴، ص۳۱۹)

رویا (خوابهای خوب و خوش ) از جانب خداوند است و خوابهای آشفته از جانب شیطان. (بحارالأنوار، ج‏۵۸، ص۱۹۱)

رویای صادقانه چیست؟

رویای صادقه نوعی خبر یافتن از آینده است که توسط خداوند بر روان انسان ها فرود می آید.

اقسام رویای صادقه

1. خوابی که به تأویل و تعبیر نیاز ندارد؛ مانند خواب حضرت ابراهیم درباره ذبح اسماعیل.
2. خوابی که بخشی از آن نیاز به تعبیر دارد و بخشی دیگر نیاز ندارد؛ مثل خواب حضرت یوسف(ع) که در آن خورشید و ماه و ستارگان، نیازمند تعبیر بود، اما سجده آن ها تعبیری به جز خود سجده نداشت.
3. خوابی که به تعبیر کامل نیاز دارد؛ مانند خواب پادشاه مصر در زمان یوسف نبی(ع). (التهانوی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۸۸۶)

رویای صادقه در قرآن و احادیث

در قرآن درباره رویای صادقه موارد زیر بیان شده است:

1. خواب حضرت یوسف در کودکی (سوره یوسف ، آیات ۴و ۱۰۰)
2. خواب حضرت ابراهیم درباره ذبح اسماعیل (سوره صافات،آیه ۱۰۲ )
3. خواب پیامبر اسلام(ص) درباره شجره ملعونه (سوره اِسرا ،آیه ۶۰ )
4. خواب پادشاه مصر (سوره یوسف، آیه ۴۳)
5. خواب های دو هم زندانی یوسف (سوره یوسف، آیه ۳۶)

خداوند می فرماید:

«لَهُمُ الْبُشْری‏ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فِی الْآخِرَةِ»؛ ( سوره یونس، آیه ۶۴)

ترجمه: در زندگی دنیا و در آخرت مژده برای آنان است.

در منابع سنی و شیعه ، منظور از بشارت مؤمن در دنیا، همان رؤیای صالحه ای بیان شده است که او در دنیا در خواب می بیند. (بحرانی، البرهان، ج۳، ص۴۱؛ سیوطی، الدرالمنثور، ج۳، ص۳۱۱)

عوامل، موانع و زمان دیدن رویای صادقه

در منابع اسلامی از عوامل و موانع رؤیای صادقه هم سخن آمده است. فای نفس و بیزاری از دنیا و ریاضت نفس از اسباب دیدن رویای صادقه است. (ملاصدرا، المبدأ و المعاد، ۱۳۵۴ش، ص۴۶۷)

گناه ، پرخوری، عدم سلامت مزاج و مستی هم از موانع رؤیای صادقه ذکرشده است. (مجلسی، بحارالانوار،ج۵۸، ص۲۰۹)

ابوبصیر از امام صادق پرسید:آیا خواب راست و دروغ هر دو یک منشأ دارد؟

امام صادق(ع) فرمود:

درست است (با این تفاوت که ) رؤیای دروغ و خلاف واقع را انسان در آغاز شب که هنگام تسلط (شیاطین ) رانده شده و نابکار است، می بیند. این گونه رؤیاها تخیلات آدمی است که دروغ و غیر واقعی و بی فایده می باشد. اما رؤیای صادق را بعد از گذشت دو سوم شب که فرشتگان فرود می آیند و آن پیش از سحر است می بیند. این گونه رؤیاها راستند و به خواست خدا تحقق می یابند مگر آن که بیننده خواب جنب یا ناپاک خوابیده باشد و خدا را چنان که شایسته است ، یاد نکرده باشد. در این صورت رؤیا، مختلف و با درنگ و تأخیر تحقق می یابد. (کافی ج ۸،ص ۹۱)

به همین دلیل تشخیص خواب صادقانه از رویاهای دیگر مشکل است. علم تعبیرخواب، علمی افاضی والهامی است که پروردگار به افرادی خاص تمام یا قسمتی از آن را عطا می کند. 

راه های تشخیص رویای صادقه

۱. خواب پیامبر

پیامبر اکرم(ص) در حدیثی می فرمایند:

کسی که مرا در عالم رؤیا ببیند، بی ترید درست دیده است، زیرا شیطان به صورت من و به صورت هیچ یک از اوصیای من و به صورت هیچ یک از شیعیان من نمودار نمی شود. (بحار الانوار، ج ۴۹، باب ۱۹، ص ۲۸۳)

۲. پاسخ نهفته برای سوالات

ممکن است سوالی که در طول روز به ذهن شما خطور می کند، هنگام شب، در خواب خود پاسخ آن را ببینید. این نوع خواب ها، همان رویای صادقانه هستند. به طور مثال برخی از خانواده های شهدا، درباره جا و مکان فرزندان خود، خواب صادقه می بینند.

۳. شفافیت و روشنی

خواب های صادقه معمولا شفاف و روشن تر از دیگر رویاها می باشند. در این خواب ها، انسان حس بیداری دارد.

۴. سیر خطی

خواب های صادقانه اغلب دارای یک سیر خطی هستند و از نقطه ای آغاز شده و به نقطه دیگر ختم می شوند.در حالی که خواب های پریشان، بی سر و ته و درهم می باشند.