اعمال و فضایل شب آرزوها یا لیله الرغائب

فرهنگ و هنر: به اولین پنج شنبه ماه رجب، لیله الرغائب یا شب آرزوها گفته می شود که مهم ترین اعمال این شب روزه گرفتن و خواندن دوازده رکعت نماز می باشد.

همانطور که میدانید نخستین شب جمعه از ماه پرفضیلت رجب را «لیلة الرّغائب» نامیده اند. رسول خدا (ص) من باب فضیلت و برکت ماه رجب در روایتی فرموده اند:

«وَ لَکِنْ لَا تَغْفُلُوا عَنْ أَوَّلِ لَیْلَةٍ جُمُعَةٍ فِیهِ [منه‏] فَإِنَّهَا لَیْلَةٌ تُسَمِّیهَا الْمَلَائِکَةُ لَیْلَةَ الرَّغَائِبِ وَ ذَلِکَ أَنَّهُ إِذَا مَضَی ثُلُثُ اللَّیْلِ لَمْ یَبْقَ مَلَکٌ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ إِلَّا یَجْتَمِعُونَ فِی الْکَعْبَةِ وَ حَوَالَیْهَا وَ یَطَّلِعُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ اطِّلَاعَةً ( إقبال الأعمال (ط - القدیمة)،ج‏۲ ،فصل فیما نذکره من عمل أول جمعة من شهر رجب .....، ص :۶۳۲ )

از اولین شب جمعه در ماه رجب غافل نشوید؛ زیرا شبی است که فرشتگان آن را "لیلة الرغائب" می نامند. این نامگذاری به این جهت است که هنگامی که مقداری از شب گذشت، هیچ فرشته ای در آسمان ها و زمین نمی ماند مگر اینکه در کعبه و اطراف آن جمع می شوند.»

لیلةالرغائب به چه معناست؟

ابتدا پیش از هر چیزی به معنای لغوی لیله الرغائب می پردازیم لیله به معنی شب و واژه «رغائب» جمع «رغیبه» به معنی چیزی که مورد رغبت و میل و همچنین به معنای بخشش و عطای زیاد است.

پس «لیلةالرغائب» هم به عنوان شبی که توجه به آن زیاد است و هم به عنوان شبی که در آن بخشش و عطا فراوان است میتواند معنی شود و بر اساس روایاتی که درباره فضیلت و برکت این شب مطرح شده است هر دو معنا درست و صحیح تلقی می شود.

فضایل شب آرزوها و لیله الرغائب

زمین خاکی پر از فرشتگان می شود که از آسمان سرازیر شده اند در زمین سکنا برگزیده اند و مسئول بردن پیغام از نیت های پاک بندگان به خداوند هستند. بنابراین علاوه بر تاکید داشتن بر به جا آوردن اعمال این شب ، فرصت و امکان نیت آرزوهای دست یافتنی و به حق را نمی شود از دست داد.

اعمال لیله الرغائب و شب آرزوها

از مهمترین اعمالی که می توان برای شب «لیلة الرغائب» نام برد خواندن دوازده رکعت نماز می باشد ، پنجشنبه اول ماه رجب که همان لیله الرغائب است روزه بگیرید و چنانچه وارد شب جمعه شدید میان نماز مغرب و عشاء آن دوازده رکعت نمازی که پیش از این اشاره شد را به جا آورید ، هر دو رکعت به یک سلام و در هر رکعت از آن یک مرتبه حمد و سه مرتبه «سوره قدر» و دوازده‏ مرتبه «سوره توحید» می‏ خوانی و هنگامی که از نماز فارغ شدی هفتاد مرتبه می گویی:

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ وَ عَلَی آلِهِ [وَ آلِ مُحَمَّدٍ].

خدایا! بر محمّد پیامبر درس ناخوانده و خاندانش درود فرست

سپس به سجده می‏ روی و هفتاد مرتبه می گویی:

سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ

پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح

آنگاه سر از سجده بر می ‏داری و هفتاد مرتبه می‏ گویی:
 

رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْظَمُ

پروردگارا! مرا بیامرز و بر من مهرورز و از آنچه از من می‏ دانی بگذر، تو خدای برتر و بزرگتری.

دوباره به سجده می‏ روی و هفتاد مرتبه می‏ گویی:
 

سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ

پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح

سپس حاجت و آرزوی خود را طلب کنید تا به خواست و اراده خدا به آن برسید.(  ابن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۸۶ )

در فضیلت نماز لیله الرغائب پیامبر اکرم(ص) فرموده اند:

هر کسی که نماز را به جا بیاورد خداوند متعال شب اول قبرش ثواب و برکت این نماز را به زیباترین شکل ممکن و با روی درخشان و گشاده و با زبان فصیح به سوی او می فرستد و به آن فرد می گوید:ای حبیب من، بشارت بر تو باد که از هر شدت و سختی نجات یافتی.

میت سوال میکند تو که هستی؟ قسم به خدا که من زیباتر از تو صورتی ندیدم و شیرین تر از کلام تو کلامی نشنیده ام و خوشبو تر از تو بویی نبوئیده ام. آنگاه آن زیباروی جواب می دهد:من همان ثواب آن نمازی هستم که در شب لیله الرغائب به جا آوردی. امشب به پیش تو آمده ام تا حقی را که داشتی ادا کنم و با تنها نگذاشتن تو وحشت را از وجودت دور کنم و چنانچه در صور دمیده شود قیامت به پا می شود و من سایه بالای سر تو خواهم شد.

می گویند زمانی که قیامت برپا میشود منادی الهی فریاد میکشد أین الرجبیون؟ کجا هستند کسانی که ماه رجب را با ارزش پنداشتند و از آن بهره مند شدند آن گاه از آن جمعیت انبوه گروهی بلند می شوند که محشر از روشنی جمال آنها درخشان می شود و بر سرشان تاج های شاهی آراسته به در و یاقوت قرار داشته و در سمت راست و چپ هر کدام از آن ها هزار فرشته کرامت و تعظیم الهی را تبریک می گویند.

سپس از جانب خدا ندایی می آید:

ای بندگان و کنیزان من به بزرگی و عزتم قسم چنان جایگاه گرامی و بزرگی به شما عطا خواهم کرد و شما را در جایگاهی که نهرها در آن جاری است جای میدهم که تا همیشه جاوید بمانید چراکه شما به صورت داوطلبانه در آن ماهی که برای من بزرگ است روزه گرفته و اعمال آن را به جا آوردید.

پس خطاب به فرشتگان می فرماید :
 

بندگان و کنیزان من را وارد بهشت بکنید در این هنگام امام فرمودند این پاداش و ودیعه برای آن دسته از کسانی است که یک روز از اول یا اواسط یا اواخر ماه رجب را روزه بگیرند.( اقبال الأعمال ؛ اجازه بنی زهره )

در کتاب المراقبات آمده است:
 

مرحوم آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی در کتاب المراقبات خود یکی از مراقبت های مهم در ماه رجب را به یاد داشتن حدیث «مَلَک داعی» عنوان می کند که از پیامبر (ص) روایت شده است.

«پیامبر اکرم (ص) فرمود:«خدای متعال در آسمان هفتم فرشته ای را قرار داده است که «داعی» گفته می شود. هنگامی که ماه رجب آمد، این فرشته در هر شب این ماه تا صبح می گوید:خوشا به حال تسبیح کنندگان خدا، خوشا به حال فرمانبرداران خدا. خدای متعال می فرماید:همنشین کسی هستم که با من همنشینی کند، فرمان بردار کسی هستم که فرمان بردارم باشد و بخشنده خواهان بخشایش هستم. ماه ماه من، بنده بنده من و رحمت رحمت من است. هر کسی در این ماه من را بخواند او را اجابت می کنم و هرکس از من بخواهد به او می دهم و هرکس از من هدایت بخواهد او را هدایت می کنم. این ماه را رشته ای بین خود و بندگانم قرار دادم که هرکس آن را بگیرد به من می رسد.))

امید است در پایان این اعمال پرفضیلت و برکت به یاد محتاج آن به دعا باشید. "التماس دعا"