فرهنگ و هنر: روزهای عید قربان و عید فطر که از طرف خداوند برای مسلمانان عید قرار داده شده و روزه گرفتن در این روزها حرام است، برای این حرمت دلایلی ذکر می شود که روز مهمانی خداوند از جمله آن ها است.
در دین اسلام به عبادت در شب و روز عید قربان سفارش بسیاری شده است. برخی از اعمال مانند احیا، غسل، نماز و دعا مستحب می باشند اما روزه گرفتن در عید قربان و عید فطر حرام است، در صورتی که در سایر اعیاد این گونه نیست و می توان روزه گرفت. در حدیثی با اشاره به همین مضمون امام صادق(ع) می فرماید:در روز عید فطر و عید اضحی روزه نباید گرفت، چون رسول خدا (ص) فرمود:این روزها روزهای خوردن و آشامیدن و شادی کردن است.(مستدرک الوسائل،ج ۷، ص ۵۵۱)
فلسفه‌های تحریم روزه در روز عید قربان و عید فطر
حفظ تعادل در جامعه اسلامی
اسلام آیینی است که به تعبیر قرآن امت وسط و دین اعتدال است (بقره ؛۱۴۳)، یکی از مصادیق این اعتدال برقراری نوعی توازن بین دنیا و آخرت است. دین اسلام نه مانند افراد ملحد، آخرت را نفی می کند و نه مانند میسحیت دنیا را کنار می گذارد. راه مستقیم الهی رفتن در خط اعتدال میان دنیا و آخرت می باشد. خداوند در قرآن از زبان قوم بنی اسرائیل خطاب به قارون می فرماید:بهره ات از دنیا را فراموش نکن، اما در عین حال احسان و نیکویی را نیز مراعات نما. ( قصص؛۷۷)
اگر این خصوصیت اسلام را در کنار ویژگی هایی از انسان بگذاریم که همیشه مایل به افراط و خروج از حد تعادل دارند، می توان به فلسفه تحریم روزه در این دو روز پی برد. روز عید روز جشن و خوشحالی است و در آن روز باید خوردن و آشامیدن نعمات خداوند باشد. بنابراین گرفتن روزه در این دو روز، موجب کمرنگ شدن عید می شود چون شارع راضی به این امر نیست دستور تحریم روزه را داده است.
البته در اینجا شبه ای مطرح می شود و آن حرامم نبودن روزه در اعیاد دیگر است. در پاسخ باید در ابتدا گفت اعیاد رسمی اسلامی که در قرآن به آنها اشاره شده است عید قربان و عید فطر است، اعیاد دیگر مانند نیمه شعبان، مبعث، عید نوروز و ... روزهایی هستند که توسط مسلمانان برای تکریم ائمه معصوم (ع) رواج پیدا کرده اند. البته این اعیاد نیز ریشه روایی دارند، اما تکلیف نماز عید مخصوص روز قربان و فطر است.
علاوه بر این روزهای عید فطر و عید اضحی در اصل اعیاد عبادی هستند، به طور مثال عید فطر به دنباله ماه مبارک رمضان و عید اضحی دنباله ایام و مناسک حج است، سابقه هر دو ایام عبادت هایی است که به دنبال زهد و دنیاگریزی انجام می شود. بنابراین برای رعایت اعتدال یک روز عبادت کنار گذاشته می شود. اما در اعیاد دیگر سابقه عبادت این چنینی وجود ندارد.
روز مهمانی خداوند
در فلسفه دیگر تحریم روزه در این دو روز گفته می شود که به تعبیر روایاتت، مردم در این دو روز مهمان خدا هستند و خداوند دوست ندارد که مهمانهایش گرسنه و روزه دار باشند. البته این فلسفه ای است که در بعضی روایات آمده است. (وسایل الشیعه، ج ۴، ص ۳۶۸. و علل الشرایع، ج ۲، ص ۲۵۱.)
در برخی از تعابیر نیز ذکر شده است که روزهای قربان و فطر و نیز ایام دیگری که روزه در آن ها حرام است، مانند ایام تشریق و نیز در نفی روزه در سفر؛ تحریم روزه، هدیه ها و یا صدقات خداوند بر بندگانش است و سزاوار نیست که صدقه و هدیه را رد کنیم، (علل الشرایع، ج ۲، ص ۲۳۹٫)
باز هم تاکید می کنیم که این دو فلسفه تنها احتمال است و هیچ فقیه صاحب علمی ادعای فهم فلسفه واقعی احکام را نمی کند.
نظر شما