فرهنگ و هنر: از صلوات، در روایات به عنوان برترین اعمال یاد شده است که یکی از پر فضیلت ترین صلوات ها صلوات شعبانیه است.
شعبان یکی از ماه های پر فضیلت قمری است که اعمال مخصوصی دارد. یکی از اعمال این ماه عزیز خواندن صلواتی است که به صلوات شعبانیه معروف می باشد.صلوات ماه مبارک شعبان که ائمه اطهار نیز تاکید زیادی به توجه به آن داشته اند ، شامل برکات ماه و کارهایی که باید برای رسیدن به این برکات انجام دهیم می باشد.
آغاز این دعا با صلوات
یکی از اعمال این ماه هم کثرت صلوات است و آغاز این دعا با صلوات هایی است که نشان دهنده توجه به شئون نبی اکرم صلی الله علیه و آ له و ائمه معصومین علیهم السلام می باشد؛ باطن صلوات تعظیم در برابر نبی اکرم (صلی الله علیه و آ له) و ائمه اطهار (علیهم السلام) و شئون ایشان است که این تعظیم طریق سجده در مقابل خدای متعال می باشد.
«وَ جَعَلَ صَلَاتَنَا عَلَیْکُمْ وَ مَا خَصَّنَا بِهِ مِنْ وَلَایَتِکُمْ طِیباً لِخَلْقِنَا وَ طَهَارَةً لِأَنْفُسِنَا وَ تَزْکِیَةً لَنَا وَ کَفَّارَةً لِذُنُوبِنَا».
«اللهم صل علی محمد و آل محمد الفلک الجاریة فی اللجج الغامرة یأمن من رکبها و یغرق من ترک ها»
چرا دعاها با صلوات آغاز شده است ؟
۱. صلوات «برترین اعمال» است و اظهار ارادت و محبت به ساحت پیامبر و اهل بیت ایشان و نشانه محبت به حبیب خداست که موجب تقرب به خدا و رسول خدا می شود و عملی است که خداوند و فرشتگان هم انجام می دهند:«إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیمًا» (سوره:الاحزاب آیه:۵۶)
۲. محفوف بودن دعاها به صلوات سبب اجابت آنها می شود. امام جعفر صادق(ع) می فرماید :
مَنْ کَانَتْ لَهُ اِلَی اللهِ عَزَّوجَلَّ حَاجَةٌ فَلْیَبْدَأ بِالصَّلَاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ثُمَّ یَسْألُ حَاجَتَهُ، ثُمَّ یَخْتِمُ بِالصَّلَاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ؛ فَاِنَّ اللهَ عَزَّوجَلَّ اَکْرَمُ مِنْ اَنْ یَقْبَلَ الطَّرَفَیْنِ وَ یَدَعَ الْوَسَطَ اِذَا کَانَتِ الصَّلَاةُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ لَا تُحْجَبُ عَنْهُ.
هر کس از خداوند در خواستی دارد، ابتدا بر محمد و خاندان او درود بفرستد و سپس، حاجتش را بخواهد و در پایان نیز بر محمّد و خاندان او درود بفرستد، زیرا خداوند کریم تر از آن است که اول و آخر دعا را بپذیرد، (چون درود بر محمد و آل او از خداوند پوشیده و در حجاب نیست) و دعای وسط آن را رها کند. ( وسائل الشیعة، ج۷، ص۹۵. )
۳. از راه های شناختن دعای ماثور همراه بودن آن با صلوات است. ذکر صلوات در دعاهای امام سجاد بیشتر ازهمه است و در دعاهای صحیفه سجادیه هم مدام ذکر صلوات تکرار می شود زیرا امام سجاد در شرایط بسیار سخت و خفقان شدید آن زمان امکان نشر معارف دینی و دفاع از اندیشه ها و مبانی فکری مذهب اهل بیت(ع) را نداشتند و در قالب دعا سعی در دفاع از حریم اهل بیت داشتند و به همین جهت با ذکر مکرر صلوات مردم را به مقام و جایگاه مهم اهل بیت توجه می دادند.
حالت غریق چگونه حالتی است؟
در ابتدای این دعا به حالت غریق اشاره شده است :
«اللهم صل علی محمد و آل محمد الفلک الجاریة فی اللجج الغامرة یأمن من رکبها و یغرق من ترک ها»
حالت غریق یعنی فردی که در اوج نیاز، از همه تکیه گاه ها بریده شده است. حالت غریق مقدمه درک حضور خداوند و رسیدن به مقام اخلاص است:«فَإِذا رَکِبُوا فِی الْفُلْکِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَی الْبَرِّ إِذا هُمْ یُشْرِکُون» (عنکبوت:۶۵)
انسان مضطر که حالت غریق پیدا کرده ، به خدا متکی می شود و تنها کشتی نجات او اهل بیت علیهم السلام خواهند بود.
شرط نجات
شرط نجات و رسیدن به ساحل امن و سوار شدن بر کشتی نجات اهل بیت ع هم رسیدن به همان کمال معرفت و شناخت واقعی اهل بیت است. اگر ما به درستی مقام و جایگاه اهل بیت شناخته باشیم می توانیم به نجات امیدوار باشیم. پس ما باید به حالت غریق برسیم زیرا تا احساس نیاز نکنیم و خود را مستغنی ندانیم این دستگیری اتفاق نمی افتد. با تکیه بر این تکیه گاه عبور از همه فتنه ها و ابتلائات ممکن است.
«اللهم صل علی محمد و آل محمد الکهف الحصین و غیاث المضطر المستکین و ملجإ الهاربین و عصمة المعتصمین»
«وَ إِذِ اعْتَزَلْتُمُوهُمْ وَ ما یَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ فَأْوُوا إِلَی الْکَهْف؛ (الکهف:۱۶) انسان وقتی از بت ها کناره گرفت و احساس غربت به او دست داد و جز خدا را نخواست، به کهف حصین پناه می آورد.»
چون اهل بیت مامن حکمت و عدلند همگی کهف محمود و ممدوح الهی هستند . امام صادق(ع) فرمود:«نحن کهف لمن التجأ الینا؛ ما پناهگاهیم برای هرکس که به ما پناه آورد». ( بحارالانوار،ج ۵۰، ص ۲۹۹. )
البته ذات اقدس خداوند پناهگاه اصلی و ذاتی است در حالی که دیگران پناهگاه عرضی و تبعی هستند و در پناه دادن به پناه جویان، مظهر مامن بودن ذات اقدس الهی شمرده می شوند.
سر حضرت سیدالشهدا (علیهم السلام) بر سر نیزه این آیه را می خواندند:أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحابَ الْکَهْفِ وَ الرَّقیمِ کانُوا مِنْ آیاتِنا عَجَبا (الکهف:۹) تنها اصحاب کهف آیات عجیب خداوند نبوده اند بلکه اصحاب سیدالشهدا آیات عجیب بوده اند که در این فتنه به کهف حصین یعنی سیدالشهدا پناه آورده اند.
غیاث المضطر المستکین:
ائمه معصومین(علیهم السلام) غوثی هستند که خداوند برای دستگیری مضطرین قرار داده است . برای گذراندن مراحل تکامل معنوی انسان مومن باید خود را فقیر بداند زیرا کسی که ملتفت به این فقر مستمر خودش نیست دنبال پناهگاهی هم نیست.
ملجاء الهاربین:
اگر برای انسان هرب حاصل شد از شیطان و اهوای نفس خود به این ملجاء می رسد.
عصمه المعتصمین:
انسان باید در همه امور خود اهل اعتصام و توکل باشد حتی در خودسازی و سلوک خود.
اگر انسان به حالت اضطرار و هارب و مستکین و معتصمین برسد معصومین (علیهم السلام) را به عنوان کهف و غیاث و ملجاء و عصمت خواهد یافت.
ماه شعبان و پاداش آن
خداوند این ماه را محفوف به رحمت و رضوان خودش قرار داده و اگر انسان اهل سیر در این ماه شد پایانش رضوان الهی است.رضوان؛ مقامی فوق همه مقامات بهشت است که بدون شفاعت و دستگیری اهل بیت (علیهم السلام) بدست نمی آید.
برای رسیدن به این مقام بالا باید تمسک کنیم به سنت حضرت و مُستَن به این سنت بشویم که در سایه این تمسک به شفاعت حضرت برسیم و این استنان به سنت موجب می شود که خود را در معرض رحمت این ماه قرار دهیم.
صلوات شعبانیه
در هر روز شعبان در وقت زوال [وقت ظهر شرعی] و در شب روز پانزدهم این صلوات را که از حضرت زین العابدین علیه السلام روایت شده خوانده شود.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ
وَ مَوْضِعِ الرِّسَالَةِ
وَ مُخْتَلَفِ الْمَلائِکَةِ
وَ مَعْدِنِ الْعِلْمِ وَ أَهْلِ بَیْتِ الْوَحْیِ
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
الْفُلْکِ الْجَارِیَةِ
فِی اللُّجَجِ الْغَامِرَةِ
یَأْمَنُ مَنْ رَکِبَهَا
وَ یَغْرَقُ مَنْ ترکها
الْمُتَقَدِّمُ لَهُمْ مَارِقٌ
وَ الْمُتَأَخِّرُ عَنْهُمْ زَاهِقٌ
وَ اللازِمُ لَهُمْ لاحِقٌ
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
الْکَهْفِ الْحَصِینِ
وَ غِیَاثِ الْمُضْطَرِّ الْمُسْتَکِینِ
وَ مَلْجَإِ الْهَارِبِینَ وَ عِصْمَةِ الْمُعْتَصِمِینَ
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
صَلاةً کَثِیرَةً تَکُونُ لَهُمْ رِضًی
وَ لِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ أَدَاءً وَ قَضَاء
بِحَوْلٍ مِنْکَ وَ قُوَّةٍ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
الطَّیِّبِینَ الْأَبْرَارِ الْأَخْیَارِ
الَّذِینَ أَوْجَبْتَ حُقُوقَهُمْ
وَ فَرَضْتَ طَاعَتَهُمْ وَ وِلایَتَهُمْ
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
وَ اعْمُرْ قَلْبِی بِطَاعَتِکَ وَ لا تُخْزِنِی بِمَعْصِیَتِکَ
وَ ارْزُقْنِی مُوَاسَاةَ مَنْ قَتَّرْتَ عَلَیْهِ مِنْ رِزْقِکَ
بِمَا وَسَّعْتَ عَلَیَّ مِنْ فَضْلِکَ
وَ نَشَرْتَ عَلَیَّ مِنْ عَدْلِکَ
وَ أَحْیَیْتَنِی تَحْتَ ظِلِّکَ
وَ هَذَا شَهْرُ نَبِیِّکَ
سَیِّدِ رُسُلِکَ
شَعْبَانُ الَّذِی حَفَفْتَهُ مِنْکَ بِالرَّحْمَةِ وَ الرِّضْوَانِ
الَّذِی کَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ و[سَلَّمَ
یَدْأَبُ فِی صِیَامِهِ وَ قِیَامِهِ
فِی لَیَالِیهِ وَ أَیَّامِهِ
بُخُوعا لَکَ فِی إِکْرَامِهِ
وَ إِعْظَامِهِ إِلَی مَحَلِّ حِمَامِهِ
اللَّهُمَّ فَأَعِنَّا عَلَی الاسْتِنَانِ بِسُنَّتِهِ فِیهِ
وَ نَیْلِ الشَّفَاعَةِ لَدَیْهِ
اللَّهُمَّ وَ اجْعَلْهُ لِی شَفِیعاً مُشَفَّعا
وَ طَرِیقاً إِلَیْکَ مَهْیَعا
وَ اجْعَلْنِی لَهُ مُتَّبِعا
حَتَّی أَلْقَاکَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ عَنِّی رَاضِیا
وَ عَنْ ذُنُوبِی غَاضِیا
قَدْ أَوْجَبْتَ لِی مِنْکَ الرَّحْمَةَ وَ الرِّضْوَانَ
وَ أَنْزَلْتَنِی دَارَ الْقَرَارِ وَ مَحَلَّ الْأَخْیَارِ
خدایا! بر محمّد و خاندان محمد درود فرست
درخت نبوت
و جایگاه رسالت
و محل آمد و شد فرشتگان
و معدن دانش، و خانواده وحی
خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست
کشتی روان
در اقیانوس های عمیق
هرکه به آن توسّل جوید ایمنی یابد
و هرکه آن را رها کند غرق شود
پیش افتاده از آن ها از دین خارج است
و عقب مانده از آنان نابود است
و همراه آنان ملحق به حق است.
خدایا!بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست
پناهگاه محکم
و فریادرس بیچارگان درمانده
و پناه گریختگان،و دستاویز استوار برای چنگاندازان
خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست
درودی که برای آنان موجب خشنودی
وبرای ما مایه اداکردن وبجا آوردن حق محمّدوخاندان محمّد باشد
به حول و نیرویتی پروردگار جهانیان
خدایا!بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست
آن پاکان و نیکان و خوبان
که حقوقشان را بر همه واجب کردی
و پیروی و و لایتشان را بر همگان فرض نمودی
خدایا! بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست
و دلم را با طاعتت آباد کن،و به نافرمانی از خود رسوایم مساز
و همیاری با آن که رزقت را بر او تنگ گرفتی
به مده آنچه از فضلت بر من وسعت دادی
و از عدلت بر من گستردی
و مرا در سایه رحمتت زنده داشتی روزی من فرما
این است ماه پیامبرت
آن سرور فرستادگان
شعبانی که آن را به رحمت و رضوانت پوشاندی
ماهی که رسول خدا(درود خدا بر او و خاندانش باد)
در روزه داری و بپاداری عبادت
در شب ها و روزهایش
تنها برای فروتنی دربرابرت و گرامی داشت ماه شعبان
تا هنگام مرگ،با تمام توان کوشش می کرد
خدایا!ما را در این ماه به پیروی از روشش
و رسیدن به شفاعتش یاری فرما
خدایا!او را برا من شفیعی با شفاعت پذیرفته
و راهی روشن به سویت قرار ده
و ما را پیرو او گردان
تا آنگاه که تو را در قیامت دیدار کنم،درحالی که از من خشنود باشی
و از گناهانم چشم پوشی
و رحمت و رضوانت را بر من واجب نموده
و مرا در بهشت و جایگاه خوبان درآورده باشی. (طوسی، مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۸۲۸. )
نظر شما