وضو و غسل جبیره‌ای چگونه است ؟

فرهنگ و هنر: هر چیزی که هنگام وضو یا غسل مانع از رسیدن آب به سطح پوست می شود باعث وضو و غسل جبیره می گردد. جبیره احکام و شرایطی دارد که در شرایط مختلف می توان از آنها استفاده کرد.

یکی از واجبات نماز، وضو گرفتن است. وضو دارای احکامی است که در شرایط مختلف می توان از آن استفاده کرد. یکی از احکام وضو در مورد وضوی جبیره ای است که امکان انجام کامل وضو وجود ندارد زیرا یکی از اعضای بدن که در وضو باید آب به آن برسد دچار مشکل یا زخم می باشد.

چیزی که با آن زخم و شکسته را می‏ بندند و دوایی که روی زخم و مانند آن می‏ گذارند جبیره نامیده می‏ شود. احکام وضوی جبیره ای که در این بخش ارائه شده است می تواند به بسیاری از سوالات در این زمینه پاسخ دهد.

احکام وضو و غسل جبیره در توضیح المسائل مراجع

احکام وضو و غسل جبیره در توضیح المسائل مراجع تقلید به شرح زیر است:

۱. اگر در یکی از جاهای وضو زخم یا دمل یا شکستگی باشد، چنانچه روی آن باز است و آب برای آن ضرر ندارد، باید به طور معمول وضو گرفت.

۲. اگر انسان برای مرضی که در چشم اوست موی چشم خود را بچسباند، باید وضو و غسل را جبیره‏ای انجام دهد، و احتیاط آن است که تیمم هم بنماید.

۳. اگر زخم، دمل یا شکستگی در صورت و دستها است و روی آن باز است و رسیدن آب به آن ضرر دارد، شستشوی اطراف آن کافی است، اما اگر ریختن آب به روی زخم ضرری ندارد، بهتر آن است که دست تر بر آن بکشد و بعد پارچه پاکی روی آن بگذارد و دست تر را روی پارچه هم بکشد.

اگر این مقدار هم ضرر دارد یا زخم نجس است و نمی ‏شود آب کشید، باید اطراف زخم را از بالا به پایین بشویید و بنابر احتیاط مستحب پارچه پاکی روی زخم بگذارید و دست تر روی آن بکشید. اگر گذاشتن پارچه ممکن نیست‏ شستن اطراف زخم کافی است و در هر صورت تیمم لازم نیست.

۴. اگر زخم یا دمل یا شکستگی در جلوی سر یا روی پاها است و روی آن باز است چنانچه نتوانید آن را مسح کنید باید پارچه پاکی روی آن بگذارید و روی پارچه را با تری آب وضو که در دست مانده مسح کنید و بنابر احتیاط مستحب تیمم هم بنمایید؛ اگر گذاشتن پارچه ممکن نباشد، باید بجای وضو تیمم کنید و بهتر است‏ یک وضو بدون مسح هم گرفته شود.

۵. کسی که وظیفه او تیمم است، اگر در بعضی از جاهای تیمم او زخم یا دمل یا شکستگی باشد، باید به دستور وضوی جبیره ‏ای، تیمم جبیره ‏ای نماید.

۶. اگر روی دمل یا زخم یا شکستگی بسته باشد، چنانچه باز کردن آن ممکن است و زحمت و مشقت هم ندارد و آب هم برای آن ضرر ندارد، باید روی آن را باز کنید و وضو بگیرید، فرقی ندارد که زخم و مانند آن در صورت و دستها باشد، یا جلوی سر و روی پاها.

۷. اگر در جای وضو یا غسل چیزی چسبیده است که برداشتن آن ممکن نیست، یا به‏ قدری مشقت دارد که نمی‏ شود تحمل کرد، باید به دستور جبیره عمل کنید.

۸. اگر در صورت یا دستها چند جبیره باشد، باید بین آنها را بشویید. و اگر جبیره ‏ها در سر یا روی پاها باشد، باید بین آنها را مسح کنید. در جاهایی که جبیره است باید به دستور جبیره عمل نمایید.

۹. اگر زخم یا دمل یا شکستگی در صورت یا دستها باشد و بشود روی آن را باز کرد، چنانچه ریختن آب روی آن ضرر دارد و کشیدن دست تر ضرر ندارد، واجب است دست تر روی آن بکشد.

۱۰. اگر در جای وضو زخم و جراحت و شکستگی نیست، ولی به جهت دیگری آب برای همه دست و صورت ضرر دارد، باید تیمم کند و احتیاط مستحب آن است که وضوی جبیره‏ای هم بگیرید، ولی اگر برای مقداری از دست و صورت ضرر دارد چنانچه اطراف آن را بشویید کافی بودن بعید نیست، ولی احتیاط به تیمم ترک نشود.

۱۱. اگر باز کردن زخم ممکن نیست اما زخم و چیزی که روی آن گذاشته پاک است، رسانیدن آب به زخم بدون مشقت و ممکن است، باید آب را به روی زخم برسانید، اگر زخم یا چیزی که روی آن گذاشته نجس است، چنانچه آب کشیدن آن بدون زحمت و مشقت باشد،باید آن را آب بکشید و موقع وضو آب را به زخم برسانید، در صورتی که آب برای زخم ضرر دارد، یا آن که رساندن آب به روی زخم ممکن نیست‏ یا زخم نجس است‏ و نمی‏ شود آن را آب کشید، باید اطراف زخم را بشویید و اگر جبیره پاک است‏ روی آن را مسح کنید.

اگر جبیره نجس است‏ یا نمی ‏شود روی آن را دست تر کشید،مثلا دوایی است که به دست می ‏چسبد، پارچه پاکی را به طوری که جزء جبیره حساب شود، روی آن بگذارید و دست تر روی آن بکشید، اگر این هم ممکن نیست احتیاط واجب آن است که وضو بگیرد و تیمم هم بنماید.

۱۲. اگر جبیره تمام اعضای وضو را گرفته باشد، باید تیمم بنماید.

۱۳. کسی که نمی‏ داند وظیفه ‏اش تیمم است‏ یا وضوی جبیره ‏ای، بنابر احتیاط واجب باید هر دو را بجا آورد.

۱۴. کسی که در کف دست و انگشتها جبیره دارد و در موقع وضو دست تر روی آن کشیده است می توانید سر و پا را با همان رطوبت مسح کنید یا از جاهای دیگر وضو رطوبت بگیرید.

۱۵. اگر جبیره تمام پهنای روی پا را گرفته ولی مقداری از طرف انگشتان و مقداری از طرف بالای پا باز است، باید جاهایی که باز است روی پا را و جایی که جبیره است روی جبیره را مسح کنید.

۱۶. غسل جبیره ‏ای مثل وضوی جبیره ‏ای است، ولی بنابر احتیاط واجب باید آن را ترتیبی به جا آورد نه ارتماسی.

۱۷. کسی که باید با وضو یا غسل جبیره ‏ای نماز بخواند چنانچه بداند که تا آخر وقت عذر او برطرف نمی ‏شود، می‏ تواند در اول وقت نماز بخواند. ولی اگر امید دارد که تا آخر وقت عذر او برطرف شود، احتیاط واجب آن است که صبر کند و اگر عذر او برطرف نشد در آخر وقت نماز را با وضو یا غسل جبیره ‏ای بجا آورد.

۱۸. نمازهایی را که انسان با وضوی جبیره ای خوانده، صحیح است و بعداز آن که عذرش برطرف شد، برای نمازهای بعد هم نباید وضو بگیرد، ولی اگر برای آنکه نمی‏ دانسته تکلیفش جبیره است‏ یا تیمم هر دو را انجام داده باشد، باید برای نمازهای بعد وضو بگیرد.

فردی که دست راست او شکسته و داخل گچ است، چگونه باید وضو بگیرد؟

پاسخ مراجع به مسئله وضو با دست شکسته

آیات عظام امام، خامنه‏ ای، سیستانی، صافی، فاضل و نوری:

باید وضوی جبیره‏ ای بگیرد.(توضیح المسائل مراجع، م ۳۳۰؛ نوری، توضیح المسائل، م ۳۳۱ ودفتر آیت ‏الله خامنه‏ ای)

آیت ‏الله بهجت:

با دست چپ صورت خود را بشوید و دست راست را هم جبیره کند و دست چپ را از بالا به پایین زیر شیر بگیرد که شسته شود و مسح ها را هم با دست چپ انجام دهد و بنا بر احتیاط واجب، تیمم هم کند.(توضیح المسائل مراجع، م ۳۳۰، استفتائات آیت الله بهجت)

آیات عظام تبریزی، مکارم و وحید:

بنا بر احتیاط واجب، باید هم وضوی جبیره ‏ای بگیرد و هم تیمّم کند.(توضیح المسائل مراجع، م ۳۳۰؛ وحید، توضیح المسائل، م ۳۲۶)

نحوه وضوی جبیره ‏برای دست شکسته :

ابتدا صورت را (با دست چپ یا با گرفتن زیر شیر و یا فرو بردن در آب) بشویید و سپس دست راست را وضوی جبیره ‏ای دهید (با دست مرطوب بر روی آن باند یا گچ بکشد) بعد دست چپ را مانند صورت بشویید. آن گاه با رطوبت آن سر و روی پاها را مسح کنید.