فرهنگ و هنر: تسبیحات حضرت زهرا (س) را پیامبر (ص) برای آسان نمودن مشکلات به ایشان آموخت و حضرت فاطمه(س) تا پایان عمر خواندن این ذکر با فضیلت را ترک نکردند.
تسبیحات حضرت زهرا(س) یکی از اذکار مشهوری است که برای مسلمانان و شیعیان به یادگار مانده تا در روزمرگی های زندگی خود با تمسک به آن، درهای رحمت و برکت به سوی آنها گشوده شود. این ذکر در عین سادگی بسیار قدرتمند و موثر است به طوری که پیامبر اکرم(ص) برای رفع سختی ها به دختر گرانقدر خویش آموخت تا تمام سختی ها و مشکلات بر او آسان شود.
روایات فراوانی درباره اهمیت تسبیحات حضرت زهرا(س) پس از نمازهای واجب روزانه آمده و جزو مشهورترین تعقیبات شمرده می شود و امام باقر(ع) آن را مصداق یاد خدا و ذکر کثیر دانسته است.
تاریخچه تسبیحات حضرت زهرا (س)
امام علی (ع) فرمود:
در آن هنگام فاطمه(س) ار سختی کارهای خانه در زحمت بود. (اسرار و آثار تسبیح حضرت زهرا، ص ۹.حدیث امام صادق(ع))
امیر مؤمنان(ع) آنگاه که چنین دید به فاطمه توصیه کرد، نزد پدر برود و خدمتکاری درخواست کند تا در امور منزل یار و همکارش باشد. (اسرار و آثار تسبیح حضرت زهرا،ص۱۸)
فاطمه نزد رسول خدا رفت و این موضوع را با ایشان در میان گذارد.
پیامبر(ص) فرمودند:
«فاطمه جان! چیزی به تو دهم که برایت از خادم و آنچه در دنیاست بهتر باشد؛ بعد از نماز، ۳۴ بار الله اکبر و ۳۳ مرتبه الحمدلله و ۳۳ بار سبحان الله بگو. آنگاه این اذکار سه گانه را با «لااله الاالله» پایان بخش، و این برای تو از آنچه خواسته ای و از دنیا و آنچه در دنیا است بهتر خواهد بود.(الکافی، ج ۲، ص ۳۴۲)
در آن لحظه که این هدیه آسمانی به فاطمه (س) عطا شد فرمودند:
رَضِیتُ عَنّ اللَّه وَ عَن رَسُولُه؛ از خدا و رسول خدا راضی شدم. (من لا یحضره الفقیه، ترجمه غفاری، صدر، ج ۱، ص:۵۰۲)
معنای تسبیح حضرت زهرا(س)
ذکر اول:اَللَّهُ أَکْبَرُ
انسان با گفتن «اَللَّهُ أَکْبَر» به نهایت عجز و ناتوانی خود به درگاه الهی بارها اعتراف می کند.
جمیع بن عمیر گوید:در محضر امام صادق(ع) بودم، حضرت از من پرسید:جمله «اَللَّهُ أَکْبَر» یعنی چه؟ گفتم:یعنی خدا از همه چیز بزرگتر است.
امام صادق(ع) فرمود:
مطابق این معنی، خدا را چیزی تصور کرده و سپس مقایسه با سایر اشیاء کرده ای و او را بزرگتر از آن چیزها تصور نموده ای.
عرض کردم:پس معنی الله اکبر چیست؟ حضرت پاسخ داد:معنایش این است که؛ « اَللَّهُ أَکْبَرُ مِنْ أَنْ یُوصَفَ ؛ خداوند بزرگتر از آن است که توصیف گردد».(من لا یحضره الفقیه، ترجمه غفاری، صدر، ج ۱، ص:۵۰۲)
ذکر دوم:«الحمدُ للّه»
انسان پس از ذکر اول و اقرار به ناتوانی خود در شناخت خالق، با گفتن الحمدلله که از افضل اذکار تسبیح است، وارد مرحله بعدی می شود.
امام خمینی؛ در باب حمد می فرماید:
«حمد خدا مساوق شکر است؛ چنانچه در روایات کثیره وارد است که کسی که بگوید:الحمدلله، شکر خدا را ادا کرده؛ چنانچه امام صادق فرمود:شکر هر نعمتی، و اگر چه بزرگ باشد این است که حمد خدای عزوجل کنی».(اصول کافی، ج ۲، ص ۹۵)
امام صادق (ع) فرمود:
الحمدُ للهِ رَبِّ العالَمین ، کمال شکر گفتن مرد است.( اصول کافی، ج ۲، ص ۹۵)
در حدیثی حماد بن عثمان گفت:امام صادق(ع) زمانی که از مسجد خارج شد مرکوب او گم شده بود.
امام صادق(ع) فرمود:
«اگر خداوند رد کند آن را به من، هر آینه شکر می کنم او را حق شکر او». حماد بن عثمان گفت:درنگی نکرد تا آن که آن مرکوب آورده شد. پس فرمود:«الحمدلله».
قائلی عرض کرد:«فدایت شوم، آیا شما نگفتید که شکر خدا می کنم حق شکر او را؟»
فرمود:«آیا نشنیدی که من گفتم:الحمدلله».
از این روایت معلوم می شود که حمد خداوند افضل افراد شکر لسانی است.(اسرار و آثار تسبیح حضرت زهرا(س)، ص ۴۸ به نقل از معانی الاخبار)
ذکر سوم:«سُبْحانَ اللَّهِ»
شخصی از حضرت علی(ع) پرسید:معنی سبحان الله چیست؟
حضرت علی(ع) فرمود:
«سبحان الله » تعظیم مقام بلند و با عظمت خدا و منزه دانستن او از آنچه که مشرکان می پندارند، است و زمانی که بنده این کلمه را می گوید، همه فرشتگان بر او درود می فرستند.» (شرح چهل حدیث، امام خمینی، ص ۳۴۹)
فضیلت و برکات تسبیحات حضرت زهرا(س)
تسبیح حضرت زهرا(س) دارای آثار و فضایل بسیاری زیادی است که با توجه به روایات اسلامی برخی از آنها را با احترام به درخواست شما کاربران در این بخش از دین و مذهب نمناک ارائه کرده ایم.
ذکر کثیر
از امام صادق(ع ) سؤال شد، کمترین مقدار ذکر کثیر چیست؟
امام صادق(ع)فرمود:
«قُلْتُ:مَا أَدْنَی الذِّکْرِ الْکَثِیرِ؟ فَقَالَ التَّسْبِیحُ فِی دُبُرِ کُلِّ صَلَاةٍ ثَلَاثِینَ مَرَّةً».
گفتن سی مرتبه تسبیح بعد از هر نماز است. ( قرب الإسناد، ص ۱۶۹)
منظور از ذکر کثیر، تسبیح حضرت زهرا(س) است:«تَسْبِیحُ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ ع مِنَ الذِّکْرِ الْکَثِیرِ»؛(کلینی، کافی، ج ۲، ص ۵۰۰)
یعنی کسی که تسبیحات حضرت زهرا(س) را بگوید، جزو کسانی است که خدا را بسیار یاد کرده است.
از ابن عبّاس نقل شده است:
هر دستوری را که خداوند مقرّر فرموده، حدّ و حدودی دارد و به هنگام عذر، ساقط می شود، مگر ذکر خدا که نه محدود است، نه عذری برای ترک آن وجود دارد. (جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۲۲، ص ۱۳)
عبادتی والا
امام باقر(ع) درباره تسبیح حضرت فاطمه(س) می فرماید:
خداوند متعال با هیچ ستایشی، بالاتر از تسبیحات فاطمه زهرا(س) عبادت نشده است و اگر چیزی افضل از آن وجود داشت، رسول خدا(ص) آن را به فاطمه(س) اعطاء می کرد. (تسبیحات حضرت زهراء، ص ۱۰، به نقل از علل الشرایع/۳۶۶)
آمرزش گناهان
امام صادق(ع) می فرماید:
تسبیح حضرت زهرا (س) هر روز در تعقیب هر فریضه، نزد من محبوب تر است از به جا آوردن هزار رکعت نماز در هر روز.
هر کس بعد از نمازهای پنج گانه خود پیش از آن که از جا بر خیزد، تسبیحات حضرت زهرا (س) را بگوید، خداوند او را بیامرزد. (شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ص ۳۶۴)
پاداش بهشت
امام صادق(ع)می فرماید:
هرکس تسبیح فاطمه (س) را در نماز واجب و قبل از اینکه از حالت جلوس تشهد و سلام خارج شود به جا آورد، خدا بهشت را بر او واجب کند. (فلاح السائل ، ص ۱۶۵)
دور کردن شیطان
امام باقر(ع) می فرماید:
هر کس تسبیح حضرت فاطمه علیهاالسلام را به جا آورد و پس از آن استغفار کند، مورد مغفرت قرار می گیرد و آن تسبیح به زبان صد است و در میزان (اعمال) هزار (ثواب) دارد و شیطان را دور کرده و خدای رحمان را خشنود مینماید.(وسائل الشیعه، ج ۴، ص ۱۰۲۳، ح ۳)
همچنین از امام صادق علیه السلام منقول است که:
«وقتی انسان در جای خواب خود می خوابد، فرشته بزرگواری و شیطان سرکشی به سوی او می آیند، پس فرشته به او می گوید:روز خود را به خیر ختم کن و شب را با خیر افتتاح کن، و شیطان می گوید:روز خود را با گناه ختم کن و شب را با گناه افتتاح کن.
اگر اطاعت فرشته کرد و تسبیحات حضرت زهرا(ع) را در وقت خواب خواند، فرشته آن شیطان را می راند و از او دور می کند ، و او را تا هنگام بیداری محافظت میکند، پس باز شیطان می آید و او را امر به گناه می کند و ملک او را به خیر امر می کند. اگر از فرشته اطاعت کرد و تسبیح آن حضرت را گفت آن فرشته، شیطان را از او دور می کند و حق تعالی عبادت تمام آن شب را در نامه عملش می نویسد.»( شیطان دشمن دیرینهی انسان، ص ۱۳۶)
نجات از شقاوت و بدبختی
امام صادق(ع) می فرماید:
ای اباهارون! ما بچّه های خود را همان طور که به نماز امر می کنیم، به تسبیح حضرت فاطمه علیهاالسلام نیز امر می کنیم. تو نیز بر آن مداومت کن؛ زیرا هرگز به شقاوت نیفتاده است، بندهای که بر آن مداومت نموده است.(فروع کافی، کتاب الصلاه، ص ۳۴۳، ح ۱۳)
شرایط و احکام تسبیحات حضرت فاطمه(س)
تسبیحات حضرت زهرا پس از هر نماز (واجب یا مستحب) مستحب است اما ذکر آن پس از نماز صبح مستحب مؤکد است.
در گفتن تسبیحات حضرت زهرا(ع) باید به نکاتی توجه داشت:
- حفظ و رعایت ترتیب اذکار و تعداد هر ذکر (اول الله اکبر ۳۴ بار، الحمدلله ۳۳ بار و بعد سبحان الله ۳۳ مرتبه)
- حضور قلب و توجه معنوی در هنگام تسبیح
- رعایت موالات بین اجزای تسبیح به معنای فاصله نیانداختن بین اذکار و قطع نکردن تسبیح با کاری دیگر
- آغاز کردن ذکر تسبیح بلافاصله پس از پایان نماز و بدون برهم زدن حالت نماز و انجام کاری دیگر ( احکام و نکته هایی درباره حضرت زهرا»، ص۴۱)
نظر شما