PSA بیشتر در مایع منی که آن هم در پروستات تولید می شود، وجود دارد و مقدار کمی از آن در خون نیز یافت می شود. گاهی سوال پرسیده می شود که psa در آزمایش خون چیست؟ باید گفت که وجود سطوح بالاتری از PSA در خون در کنار موارد دیگر، می تواند نشان دهنده ی سرطان پروستات باشد.
چرا آزمایش PSA انجام می شود؟
آزمایش PSA ممکن است برای موارد زیر انجام شود:
- کمک به تشخیص زودهنگام سرطان پروستات، در افرادی که هیچ علامت یا نشانه ای از بیماری ندارند.
- بررسی احتمال وجود سرطان، در کسانی که علائم یا نشانه هایی از سرطان پروستات دارند.
- تدوین برنامه ی درمانی برای سرطان پروستات.
- تحت نظر گرفتن افراد مبتلا به سرطان پروستات که با نظارت فعال درمان می شوند.
- بررسی تأثیر درمان های سرطان پروستات.
- بررسی احتمال بازگشت (عود کردن) سرطان پروستات بعد از درمان.
آزمایش PSA اغلب همراه با یک معاینه ی دیجیتال رکتوم (DRE) برای افزایش احتمال تشخیص به موقع سرطان پروستات (یعنی در زمانی که درمان آسان تر است)، استفاده می‌شود. استفاده از این تست ها با هم، بهتر از استفاده از هر یک از آن ها به تنهایی است.
چه کسانی باید آزمایش PSA انجام دهند؟
با مشورت با پزشک و در نظر گرفتن میزان ریسک خود درباره ی انجام آزمایش PSA یک تصمیم آگاهانه بگیرید.
- در صورتی که در معرض ریسک متوسط ابتلا به سرطان پروستات قرار دارید، انجام این آزمایش را از سن ۵۰ سالگی در نظر داشته باشید.
- در صورتی که در معرض ریسک بالای ابتلا به سرطان پروستات هستید، انجام آزمایش را از سن ۴۵ سالگی برای خود در نظر بگیرید. مردان سیاه پوست (مانند مردانی از تبار آفریقایی یا کارائیب) و آن هایی که سابقه ی خانوادگی سرطان پروستات دارند، موارد پر خطر یا پر ریسک محسوب می شوند.
سطح PSA شما، تعداد آزمایش هایی را که باید انجام دهید، تعیین می کند. تصمیم گیری برای توقف انجام آزمایش، بر اساس سطوح PSA، سن، مزایا و محدودیت های ژن صورت می گیرد.
تقریباً هر آزمایش یا روشی، مزایا و محدودیت هایی دارد؛ به همین دلیل قبل از آزمایش دادن باید آگاه باشید که آن تست، برای شما مناسب است یا خیر. آزمایش زودهنگام سرطان پروستات – قبل از بروز هر گونه علائمی – به انتخاب خود شما می تواند انجام شود.
مزایای تست PSA
آزمایش PSA می‌تواند سرطان پروستات را به موقع – یعنی قبل از این که بزرگ شود یا به خارج از پروستات گسترش یابد – تشخیص دهد. تشخیص زودهنگام سرطان می تواند به این معنا باشد که درمان آن، موفقیت آمیزتر خواهد بود.
محدودیت های تست PSA
آزمایش PSA دارای محدودیت های زیر است:
نتیجه ی آزمایش مثبت کاذب: این زمانی است که نتیجه ی آزمایش نشان می دهد فرد سرطان دارد، در حالی که در واقع این طور نیست و هیچ سرطانی وجود ندارد. این اتفاق عموماً با آزمایش PSA رخ می دهد و از هر ۴ نتیجه ی غیر طبیعی، فقط یک مورد آن ناشی از سرطان است.
نتیجه مثبت کاذب، می تواند به انجام آزمایش های غیر ضروری (مانند بیوپسی های مکرر) که تهاجمی تر هستند، منجر شود. همچنین این نتیجه سبب بروز اضطراب و فشار روانی بی دلیل، برای فرد و خانواده اش خواهد شد.
نتیجه آزمایش منفی کاذب: این زمانی اتفاق می افتد که سطح PSA فرد در نتیجه ی آزمایش نرمال باشد، درصورتی که در واقع به سرطان مبتلا است. (همه ی سرطان های پروستات باعث افزایش سطح PSA نمی شوند). آزمایش PSA در تشخیص سرطان پروستات، حدود ۱۵ درصد خطا دارد.
تشخیص بیش از حد: این به معنای تشخیص سرطان پروستاتی است که به هیچ وجه تهدیدی جدی برای سلامتی فرد نخواهد بود. تشخیص بیش از حد، می تواند منجر به انجام درمان هایی شود که ضروری نیستند (درمان بیش از حد). تحقیقات نشان می دهند که ۲۳ تا ۴۲ درصد از سرطان‌های پروستاتی که با آزمایش PSA یافت می شوند، ممکن است هرگز نیازی به درمان نداشته باشند.
با این حال اکثر مردانی که سرطان پروستات در آن ها تشخیص داده شده است، هم چنان گزینه ی درمان را انتخاب می کنند. آزمایش و درمان غیر ضروری، افراد را در معرض خطر عوارض جانبی از جمله اختلال نعوظ و از دست دادن کنترل مثانه (بی اختیاری ادرار) قرار می دهد.
هرچند که آزمایش PSA ممکن است سرطان پروستات را پیش از موعد شناسایی کند، اما تحقیقات نشان داده است که هنوز ممکن است احتمال مرگ ناشی از آن را کاهش ندهد.
نحوه ی انجام آزمایش PSA
تست PSA یک آزمایش خون است که در آزمایشگاه یا بیمارستان انجام می شود. خیلی چیزها از جمله انزال، دوچرخه سواری، عمل های خاص پزشکی مربوط به پروستات و برخی از داروهای طبی یا گیاهی، می توانند بر سطح PSA تأثیر بگذارند. پزشک دستورالعمل های چگونگی آماده شدن برای آزمایش PSA را در اختیار افراد قرار می دهد.
بعضی از داروها می توانند سطح PSA را کاهش دهند و بر نتیجه ی آزمایش تأثیر بگذارند. چنانچه داروهایی برای هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)، پروستاتیت، مشکلات ادراری، کچلی یا هورمون تراپی مخصوص افراد ترنسجندر مصرف می کنید، به پزشک خود اطلاع دهید.
معنی نتایج آزمایش PSA
سطح PSA به سن افراد بستگی دارد. در صورت داشتن پروستات، سطح PSA با افزایش سن به طور طبیعی بالا می رود. از سوی دیگر، PSA به دلایل زیادی می تواند بالا و پایین برود. اکثر آزمایشگاه ها سطح نرمال PSA را حدود ۴ نانوگرم در میلی لیتر (ng/mL) در نظر می گیرند. برخی از محققان برای تصمیم گیری در مورد بیشترین خطر سرطان پروستات در افراد، از سطوح پایین تر PSA کمک می گیرند. هر فرد باید نتیجه ی آزمایش را برای تفسیر آن در مورد ریسک سرطان پروستات، با پزشک خود در میان بگذارد. پزشک به شناسایی خطر ابتلا به سرطان پروستات در ارتباط با سن فرد، سابقه ی خانوادگی و اطلاعات شخصی دیگر او کمک خواهد کرد.
سطح بالاتر از حد طبیعی PSA، به این معنی نیست که شما سرطان پروستات دارید. سطوح بالای PSA می تواند ناشی از موارد زیر نیز باشد:
- بزرگ شدن پروستات به علت BPH
- پروستات ملتهب یا عفونی (به نام پروستاتیت)
- عفونت دستگاه ادراری
- انجام آزمایش یا عمل پزشکی اخیر، مانند سونوگرافی ترانس رکتال (TRUS) یا بیوپسی
- سوند ادراری
- معاینه ی مثانه
- رابطه ی جنسی منتهی به انزال
- دوچرخه سواری بسیار زیاد یا یک دوچرخه سواری طولانی اخیر
- آب و هوای گرم تر
نظر شما