در قانون مالیات‌های مستقیم، «مالیات بر درآمد» به آن مبلغی اطلاق می‌شود که دولت بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی وضع می‌کند. در این سه ماده (۱۰۰، ۱۰۳ و ۱۰۵) درباره مالیات بر درآمد مشاغل و اشخاص حقیقی صحبت شده است و مخاطب آن‌ها، هم اشخاص حقوقی هستند، هم اشخاص حقیقی که کسب‌وکارهایی مانند فروش کالا و خدمات دارند و هم وکلای دادگستری. اگر درمورد مالیات بر درآمد کسب‌وکار یا سازمان خودتان، زمان ارائه اظهارنامه و... ابهامی دارید، این مطلب می‌تواند سوالاتتان را پاسخ بدهد.
مالیات بر درآمد دقیقا چیست؟
یکی از منابع تامین بودجه دولت در بسیاری از کشورها، مالیاتی است که دولت آن کشور از درآمد کسب‌وکارها و افراد دریافت می‌کند. در نظام مالیاتی ایران، «مالیات بر درآمد» در واقع سود قبل از کسر مالیات است و نرخ مشخصی برای اشخاص حقوقی (ایرانی و غیر ایرانی دارد) که برابر با ۲۵% است. برای محاسبه این مبلغ درآمد شرکت‌ها (ناشی از فعالیت‌های اصلی از منابع متعدد داخل یا خارج کشور) در طول یک سال مالیاتی جمع‌آوری شده و در اظهارنامه وارد میشوند، سپس زیان‌ها و معافیت‌ها به صورت مجزا محاسبه شده و ۲۵% از مانده درآمد به عنوان مالیات اشخاص حقوقی تعیین می‌شود.
ماده ۱۰۰ قانون مالیات های مستقیم
بر طبق این ماده، مودیان مکلف هستند اظهارنامه مالیاتی هر سال خودشان را (برای هر واحد شغلی یا محل جداگانه) طبق نمونه مشخصی که سازمان امور مالیاتی کشور تهیه کرده، تنظیم و تا آخر خرداد سال بعد به اداره امور مالیاتی تسلیم کنند. مالیات متعلق در این اظهارنامه باید با نرخ مذکور در ماده ۱۳۱ این قانون پرداخت شود.
این ماده مربوط به افراد حقیقی است که می‌خواهند مالیات سالانه خود را بدون رسیدگی ممیز پرداخت کنند. این اشخاص در صورتی که مجموع فروش سالیانه‌شان تا ۳۰ برابر سقف معافیت باشد، دیگر نیازی به ثبت اظهارنامه نخواهند داشت. اما در سال ۱۴۰۱، چه کسانی می‌‍توانند از ماده ۱۰۰ قانون مالیات های مستقیم به سود خود استفاده کنند؟
- صاحبان مشاغلی که مجموع فروش کالا و خدماتشان در سال ۱۴۰۱، تا حداکثر ۳۰ برابر سقف معافیت مالیاتی بوده است.
- مودیانی که مالیات سال گذشته‌شان مقطوع تعیین و پرداخت شده، یا اعتراضی به برگ تشخیص صادر شده از اداره مالیات نداشته باشند.
- مودیانی که درخواست استفاده از تبصره و ثبت‌نام اظهارنامه مربوط به این تبصره را تا پایان خرداد ۱۴۰۲ در سامانه اظهارنامه مالیاتی ثبت و ارسال کرده باشند.
ماده ۱۰۳ قانون مالیات های مستقیم
مخاطب این ماده وکلای دادگستری هستند که باید برای حق‌الوکاله خودشان مالیات بپردازند. متن ماده این‌طور است «وکلای دادگستری و کسانی که در محاکم اختصاصی وکالت می‌کنند، مکلفند در وکالتنامه‌های خود، رقم حق‌الوکاله‌ها را قید نمایند، و معادل پنج درصد آن بابت علی‌الحساب مالیاتی روی وکالت‌نامه تمبر الصاق و ابطال نمایند». به زبان ساده، هر وکیل دادگستری باید به ازای هر حقالوکالهای که دریافت می‌کند، ۵% مبلغ را به صورت علی‌الحساب به حساب اداره مالیات واریز کند. این اداره مبلغ را تا پایان سال مالی نزد خود نگه می‌دارد تا این سال به پایان برسد و اظهارنامه توسط شخص ارسال شود. سپس ممیز به مالیات وکیل رسیدگی می‌کند و میزان باقی‌مانده از مالیات (با کسر مابه‌التفاوت ۵% که قبلا پرداخت شده) باید به حساب اداره واریز شود. در متن ماده ۱۰۳ قانون مالیات های مستقیم همچنین آمده که مبلغ مالیات واریزی، نباید کمتر از این‌ها باشد:
- در دعاوی مالی: پنج درصد حق‌الوکاله مقرر در تعرفه برای هر مرحله
- در دعاوی غیرمالی و در دعاوی کیفری: پنج درصد حداقل حق‌الوکاله مقرر در آئین‌نامه حق‌الوکاله برای هر مرحله،
- در مورد دعاوی و اختلافات مالی که در مراجع اختصاصی غیر قضایی رسیدگی و حل و فصل می‌شود (و حق‌الوکاله مشخص ندارد):
- در مورد دعاوی و اختلافات مالی که در مراجع اختصاصی غیر قضایی رسیدگی و حل و فصل می‌شود (و حق‌الوکاله مشخص ندارد) به این صورت:
تا ده میلیون ریال مابه‌الاختلاف، پنج درصد تا سی میلیون ریال مابه‌الاختلاف، چهار درصد نسبت به مازاد ده میلیون ریال از سی میلیون ریال مابه‌الاختلاف به بالا سه درصد نسبت به مازاد سی میلیون ریال
ماده ۱۰۵ قانون مالیات های مستقیم
ماده ۱۰۵ قانون مالیات های مستقیم در واقع همان ماده‌ای است که نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی را به صورت یکسان و منسجم تعیین می‌کند. در متن این ماده آمده «جمع درآمد شرکت‌ها و درآمد ناشی از فعالیت‌های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می‌شود، پس از وضع زیان‌های حاصل از منابع غیرمعاف و کسر معافیت‌های مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه‌ای می باشد، مشمول مالیات به نرخ ۲۵% خواهد بود.»
این تعریف دقیقا مطابق با چیزی است که در ابتدای این مطلب گفتیم. هر شخص حقوقی باید پس از محاسبه دقیق میزان درآمدش و کسر زیان‌ها و معافیت‌ها، ۲۵% از سود درآمدش را به عنوان مالیات بپردازد. ماده ۱۰۵ قانون مالیات های مستقیم چند تبصره مهم هم دارد:
تبصره ۱: اشخاص حقوقی غیرایرانی و غیرتجاری (که بدون هدف تقسیم سود تاسیس شده‌اند) در صورت فعالیت انتفاعی از مآخذ تمامی درآمد (مشمول فعالیت انتفاعی)، طبق این ماده مالیات وصول می‌شود.
تبصره ۲: از اشخاص حقوقی خارجی و مؤسسات مقیم خارج از ایران، از مأخذ کل درآمد مشمول مالیاتی خود (که از بهره‌برداری سرمایه در ایران کسب کرده‌اند)، طبق این ماده مالیات وصول می‌شود.
تبصره ۳: اگر شخص حقوقی قبلاً مالیات‌هایی را پرداخت کرده باشد، هنگام احتساب مالیات بر درآمد او (ایرانی یا خارجی)، مالیات‌هایی که قبلاً پرداخت شده با رعایت مقررات مربوط به این موارد، از کل مالیات تعلق گرفته کسر می‌شود.
تبصره ۴: اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به سود سهام دریافتی از هر شرکت سرمایه‌پذیر، مشمول مالیات دیگری نخواهند بود.
تبصره ۵: اگر به موجب قوانین مصوب وجوهی تحت عناوین دیگری (غیر از مالیات بر درآمد) از درآمد مشمول مالیات اشخاص قابل وصول باشد، مالیات اشخاص حقیقی یا حقوقی پس از کسر این وجوه، طبق ماده دریافت خواهد شد.
تبصره ۶: درآمد مشمول مالیات ابرازی اتحادیه‌های تعاونی متعارف و شرکت‌های تعاونی سهامی عام و شرکت‌ها مشمول ۲۵% مالیات است.
تبصره ۷: به ازای هر ۱۰ درصد افزایش درآمد ابرازی مشمول مالیات، برای اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول این ماده، نسبت به درآمد ابرازی مشمول مالیات سال گذشته، از ۱ تا ۵ درصد از نرخ‌های ذکر شده کم می‌شود.
نظر شما