سلام نو - سرویس گردشگری: قنات مون از جاهای دیدنی اردستان و تنها قنات دو طبقه جهان به شمار می‌رود. این قنات در استان اصفهان، خیابان شهید فائق، ابتدای کوچه نهضت شهرستان اردستان قرار دارد. قنات شگفت‌انگیز مون از دو طبقه تشکیل شده است که آب قنات رویی و آب قنات زیرین روی همدیگر حرکت می‌کنند بدون آنکه آب قنات رویی در قنات زیرین نفوذ کند. علاوه بر آن اگر مسیر آب رشته اول مسدود شود، آب به قنات دومی و اگر مسیر رشته دوم گرفته شد، آب به رشته قنات اول هدایت می‌شود.
قنات مون با شماره ۹,۰۲۳ در سال ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و سایت گردشگری قنات دو طبقه مون جهت بازدید گردشگران راه‌اندازی شده است. همچنین این قنات به‌عنوان عجیب‌ترین و تنها قنات دو طبقه در جهان در اجلاسیه استانبول به تاریخ ۲۶ تیرماه ۱۳۹۵ به‌همراه ۱۰ قنات دیگر در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسید.
قصه‌ای از ساخت قنات دو طبقه مون
عده ای از اهالی معتقدند که این قنات قبل از اسلام ایجاد شده و بانی حفر آن را کاوه آهنگر می دانند. برخی دیگر اظهار می دارند که در گذشته های دور یکی از مقنیان خبره یزد از این منطقه به سوی ظفرقند عبور می کرده که شب فرا می رسد و وی ناچار در اردستان می ماند. شب هنگام وقتی که این مقنی در بستر خواب بوده گوش خود را روی زمین قرار داده و حرکت آبهای زیرزمینی را احساس می کند. فردای آن روز به اهالی اردستان سفارش می کند که در این مکان قناتی بسازند و از آب زیرزمینی آن استفاده کنند. اهالی نیز به سفارش او عمل کرده و قناتی حفر می کنند. پس از چندی که استاد کار یزدی مجدداً به آن حوالی آمده و از قنات بازدید می کند، تشخیص می دهد که حفر قنات طوری بوده که از همه آب زیرزمینی استفاده نشده است. مجددا دستوراتی برای ایجاد قنات دیگر که آب آن به موازات و در عمق همان مسیر حرکت می کرده می دهد تا بتوانند از همه آب زیرزمینی استفاده کنند. با این دستور حفر رشته دوم قنات آغاز شده و بدین ترتیب قنات دو طبقه مون زیر نظر این مقنی یزدی ایجاد می شود.
قنات دوطبقه مون
در چهلمین اجلاس میراث جهانی یونسکو که ژوئیه ۲۰۱۶ در استانبول برگزار شد، یازده قنات ایرانی به عنوان بیستمین اثر ایران بر اساس دو معیار از ۶ معیار فرهنگی کمیته میراث جهانی شامل گواهی بی همتا یا دست کم استثنایی بر یک سنت فرهنگی و نمونه ای برجسته در معماری یا تکنولوژی که نمایانگر مرحله مهمی از تاریخ بشر باشد، در فهرست میراث جهانی قرار گرفت. پرونده ۱۱ قنات ایرانی با داشتن تکنولوژی متفاوت و با قدمت بیش از ۲۰۰ تا ۲۵۰۰ سال به یونسکو جهت ثبت جهانی ارائه شد و پس از بررسی و تأیید کارشناسان یونسکو این پرونده ثبت و در فهرست آثار جهانی قرار گرفت. یازده قناتی که ثبت جهانی شده اند، هرکدام به لحاظ قدمت، نوع معماری، عمق، طول و مشخصاتی از این دست، منحصر به فرد و بی نظیر هستند. در این میان قنات مون در اردستان تنها قنات دو طبقه ثبت شده در یونسکو است. این قنات چاه های مشترک ولی مادر چاه ها و مظهر متفاوت دارد. در هر طبقه این قنات آب بصورت مستقل جریان دارد و آب هیچ یک به دیگری نفوذ نمی کند.
قدمت قنات یا کاریز در ایران
کاریز یا کهریز حاصل ابتکار ایرانیان باستان در چندین هزار سال قبل است. با استفاده از این ابتکار که در نوع خود در جهان تا کنون بی نظیر بوده است، می توان مقدار قابل توجهی از آبهای زیرزمینی را جمع آوری کرد و به سطح زمین رساند، که همانند چشمه های طبیعی، آب آن در تمام طول سال بدون هیچ ابزار کمکی از درون زمین به سطح زمین جاری می گردد تا زراعت و سرسبزی و باغ های میوه را به همراه آورد.
کاریز که توسط مقنیان ایرانی اختراع شده، هزاران سال قدمت دارد. این حرفه به همراه خود ساعت آبی و آسیاب آبی را نیز به همراه آورده است. قدمت بسیاری از کاریزهای ایران، از پنج یا شش هزار سال متجاوز است و عمری برابر با تاریخ کهن ایران دارد. این اختراع که امروزه شهرت جهانی پیدا کرده، بعد ها از ایران به بسیاری از کشورهای جهان انتقال یافته و مورد استفاده مردم در دیگر نقاط دنیا قرار گرفته است. در حال حاضر طولانی ترین کاریز جهان و عمیق ترین مادر چاه در شهرستان گناباد با نام قنات قصبه قرار دارد که تاریخ کندن آن به دوره هخامنشیان می رسد.
نظر شما