سلام نو-سرویس گردشگری:قلعه چالشتر معروف به «قلعه خدارحم خان»، در شهر چالشتر قرار دارد. شهر چالشتر در عهد حکومت صفویه، مرکز حکومت چهارمحال بود. به این مناسبت قلعه‌ای در این شهر برای حاکم چهارمحال ساختند تا از آن قلعه، تمامی قلمرو خود را اداره کند. بعدها قلعه دوره صفویه از بین رفت و در دوره قاجاریه، قلعه چالشتر به‌جای آن ساخته شد. سابقه قلعه چالشتر به دوره قاجاریه می‌رسد. این قلعه، خانه خان محسوب می‌شد و چهار دروازه داشت. در عهد قدیم، چهار دروازه آن را می‌بستند تا امنیت قلعه تامین شود. قلعه چالشتر تلفیقی از معماری ایرانی-اروپایی است.
معرفی
قلعه چالشتر که به «قلعه خانی» و «قلعه خدارحم خان» شهرت دارد، از جاهای دیدنی استان چهارمحال و بختیاری است و در شهر چالشتر قرار دارد. این قلعه تاریخی منحصربه‌فرد، اثری باشکوه است که با تلفیق و ترکیب معماری اروپا و هنر حجاری ایران بنا شده است. قلعه چالشتر در پنج کیلومتری شهرکرد، مرکز استان، قرار دارد. منابع تاریخی و باستان‌شناسی، ساخت بنای قلعه چالشتر را به سال ۱۳۲۳ هجری قمری نسبت می‌دهند؛ این تاریخ روی یکی از سرستون‌های قلعه نیز حک شده است.حاکم قلعه در عصر صفویه، در چالشتر، مرکز حاکمیت چهارمحال، ساکن بود و به‌وسیله کلانترهای روستاها، منطقه‌های تحت سلطه خود را اداره می‌کرد. در دوره قاجاریه با انتخاب حسینقلی‌خان به ایلخانی بختیاری، حکمرانان از منطقه چالشتر خلع شدند و وضعیت آن‌ها به زمین‌دار و دهقان تغییر کرد. قلعه چالشتر از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. این بخش‌ها شامل خان‌نشین، اندرونی، سردر سنگی، انبار، حمام و اصطبل می‌شود. خان‌نشین و قلعه اعیانی این مجموعه تاریخی، ۳۸ ستون سنگی با ایوان و سردر دارد.ایوان بنا ۱۰ ستون سنگی دارد و مجموعه قلعه به‌وسیله اندرونی به خان‌نشین متصل می‌شود. مجموعه بنای قلعه چالشتر، پنج ایوان و پنج اتاق اندرونی و ۴۰ ستون دارد. روی دیوارها و در این قلعه تاریخی، نقوشی افسانه‌ای طرح شده است که مضمون آن‌ها گل و مرغ، گل و گلدان، پیچش گیاه، نقش فرشته و زندگی روزمره مشاهده می‌شود. این نقش‌ها بسیار زیبا و ماهرانه کشیده شده‌اند و چشم هر گردشگری با تماشای آن‌ها غرق لذت و حیرت می‌شود.برای بازدید از قلعه چالشتر بروید، باید ابتدا به شهرکرد سفر کنید. برای رفتن به چالشتر، می‌توانید از اتوبوس یا تاکسی استفاده کنید. اگر قصد دارید با خودروی شخصی به بازدید قلعه بروید، تنها پنج کیلومتر باید از شهرکرد برانید تا به مقصد برسید؛ زیرا فاصله قلعه چالشتر تا شهرکرد در حدود پنج کیلومتر است.
سرگذشت
سابقه قلعه چالشتر به دوره قاجاریه می‌رسد. اگرچه گفته شده است که چالشتر در عهد صفویه مرکز حکومت چهارمحال بود؛ اما ساخت قلعه چالشتر به دوره صفویه بازنمی‌گردد. احتمال دارد قلعه‌ای در دوره صفویه در این مکان بوده که تخریب شده و قلعه جدید به‌جای آن ساخته شده است. تاریخ حک‌شده روی سرستون‌های قلعه، تاریخ ۱۳۲۳ هجری قمری را به نمایش می‌گذارند.بنا دو قسمت شمالی و جنوبی دارد و وسعت آن در حدود ۱۲,۰۰۰ متر است. قلعه چالشتر بخش‌های مختلفی دارد. بنای قلعه به‌شکل قلعه‌های دوره قاجار و با معماری این عصر ساخته شده است. قسمت شمالی بنا سالم مانده است؛ اما بنای جنوبی قلعه در حدود ۹۰ درصد تخریب شده بود که دوباره آن را بازسازی کردند.
سازنده
سازنده مجموعه تاریخی قلعه چالشتر، خدارحم خان چالشتری، فرزند محمدرضاخان، حاکم چهارمحال بود. بنای قلعه نشان می‌دهد که در گذشته از کاربری خان‌نشینی برخوردار بوده و محل زندگی خان محسوب می‌شده است. امور اداری حاکمیت چهارمحال و دیدارهای مختلف سیاسی نیز در این قلعه انجام می‌گرفت.
هنر معماری
معماری مجموعه تاریخی قلعه چالشتر، شباهت زیادی به دیگر بناهای دوره قاجاریه دارد. با اینکه سبک معماری ایرانی دوره قاجار در این قلعه کاملا به چشم می‌خورد؛ اما بارقه‌هایی از ترکیب هنر ایرانی و اروپایی نیز در قلعه موج می‌زند. قلعه چالشتر با ستون‌هایی ایستاده از سنگ و نقش‌برجسته‌هایی که روی آن‌ها حک شده است، چشم‌اندازی جذاب از خود به نمایش می‌گذارد. بر طبق تصاویر هوایی که از بنای قلعه گرفته شده است؛ قلعه در گذشته از ۲۲ برج مدور و چهار دروازه برخوردار بود که هرکدام رو به یک سمت داشتند. یکی از دروازه‌ها به‌سمت شهر سامان، دومی به دهکرد، دیگری به نافج و چهارمین آن‌ها به‌سمت شهر سورشجان بود.دروازه‌ها و سردرهای قلعه چالشتر در حال حاضر از بین رفته‌اند. برج و باروی قلعه و نمای آن از آجر ساخته شده بود. بررسی‌هایی که در این مکان تاریخی شده، نشان می‌دهد که تخریب برج و باروی تپه‌ها، دو دور دیوارکشی دارد. دوره اول ممکن است مربوط به دوره صفویه باشد؛ زیرا ترکیب آن خشتی و قطور است و دیوارکشی دوم به دوره قاجاریه باز می‌شود.اتاق‌های مجموعه قلعه چالشتر با نقاشی‌های ترکیبی هنر ایران و غرب، تزیین شده است. این سبک از نقاشی، در دوره قاجاریه اوج گرفته بود. در این قلعه، نقش‌هایی چون لیلی و مجنون و یوسف و زلیخا به‌همراه آیاتی از قرآن، روی دیوارها نقاشی شده است. در بخش‌هایی از سردر قلعه، معماری سنتوری به‌شکل مثلث دیده می‌شود که نقش‌هایی به سبک شیر و شکر دارندقلعه پنج ایوان و پنج اتاق اندرونی دارد که درمجموع ۴۰ ستون دارند. سقف اندرونی قلعه قاب‌هایی از چوب گردو دارد، پنجره اتاق‌های آن نیز از چوب گردو هستند و با گره‌چینی تزیین شده‌اند. مجموعه قلعه چالشتر، علاوه بر قلعه، اندرونی و اتاق‌های آن، یک حمام تاریخی نیز دارد که تزیینات آن با کاشی‌های آبی به رنگ فیروزه و سفید سربی هستند. امروزه حمام قلعه چالشتر به موزه‌ای تبدیل شده است که بازدید از آن، شما را با فرهنگ مردم شهر چالشتر در گذشته آشنا می‌کند.بخش‌های دیگر مجموعه قلعه تاریخی چالشتر شامل موزه حمام، موزه کار و زندگی و موزه سنگ است. موزه سنگ قلعه چالشتر برای گردشگران بسیار جذاب است. آنچه سبب جذابیت این قلعه برای گردشگران می‌شود، شیرهای سنگی است که از روی قبرها برداشته شده و به قلعه چالشتر برده‌اند. این شیرهای سنگی که به آن‌ها بردگوری نیز گفته می‌شود، نمادهایی از قبرهای بختیاری در دوره‌های پیش هستند.
نظر شما