سلام نو-سرویس گردشگری:سقز، دومین شهر پرجمعیت استان کردستان با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی فراوان، هر سال میزبان گردشگران فراوان است. نام شهرستان سقز از نام قوم سکا، اسکیت و سکز مشتق می‌شود. این شهر در گذشته، محل سکونت اقوام مانائی و مادی بوده و بر سر راه کاروانی از همدان به آذربایجان، زنجان، قزوین و ری بوده و به‌دلیل موقعیت ویژه و راهبردی چهارراهی‌اش، از مراکز مواصلاتی دنیای قدیم به شمار می‌آمده است.تپه باستانی زیویه از جاهای دیدنی سقز و نماد قدمت این شهرستان است.
کمی راجب کاخ‌دژ زیویه
دژ باشکوه زیویه، ۴۰ هکتار وسعت دارد و ارتفاع آن از سطح زمین‌های اطراف، بین ۹۰ تا ۱۱۰ متر است. این کاخ‌دژ از تالارها، حیاط، اتاق‌های تو در تو و دوطبقه، تخت‌گاه‌های گوناگون، یک تالار ستون‌دار با ۱۶ پایه ستون سنگی، انبار غله، دروازه ورودی قلعه و پایه ستون‌های تاج دروازه ورودی تشکیل می‌شود. موقعیت کوهستانی و صخره‌ای زیویه، دسترسی به آن را بسیار سخت کرده است. تپه قلعه زیویه در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.ورودی اصلی کاخ‌دژ زیویه در بخش شرقی با ۲۱ پله سنگ‌چین قرار دارد. دو دروازه هم در شمال و جنوب این قلعه واقع شده‌اند که دروازه سمت قله کوه، مزین به کاشی‌کاری‌های تماشایی است.ساختمان این کاخ‌دژ، سه طبقه بوده است. طبقه اول که قسمتی از دیواره‌هایش کماکان وجود دارد، به احتمال زیاد، یک عبادتگاه بوده است. همسطح بودن این عبادتگاه در دامنه تپه احتمالا به این خاطر است تا به آسانی در دسترس عموم مردم باشد.طبقه دوم به‌علت شیب زمین، روی یک سکوی مثلثی سنگی ساخته شده است و کاربری مسکونی دارد. اتاق‌های تودرتو و رنگ‌آمیزی شده به رنگ کرم، آبی، آجری و سیاه، این طبقه را از سایر بخش‌ها متمایز کرده است. کشف تیر و کمان و پیکان‌های مفرغ در این طبقه، این حدس را تقویت می‌کند که طبقه دوم، محل اسکان نیروی نظامی و مهمات لشکری بوده است.طبقه سوم که آن را با عنوان حاکم‌نشین می‌شناسند، دارای انبار غله است و این یعنی جای امن برای روزهای محاصره و جنگ. این طبقه دارای اتاق‌های وسیع با در و پنجره‌های بزرگ و ۱۲ سرستون سنگی و تعدادی ستون سنگی و چوبی دیگر و همچنین میز و صندلی‌هایی با تزیینات مفرغی در سالن است.زیویه از نظر معماری و از نظر آثار هنری یکی از مهم‌ترین و با ارزش‌ترین مکان‌های این دوره تاریخی به حساب می‌آید. قلعه زیویه دارای حفاظی با دیواره‌های سنگی طبیعی است و با خشت‌های گلی خام به ابعاد ۱۴×۴۶×۴۶ سانتی‌متر در سه رنگ نخودی، قرمز و خاکستری ساخته شده است. ضخامت و قطر دیوارهای خشتی، بسته به عملکرد دیوارها بین دو تا هفت متر است. ملاط بین خشت‌ها، از ترکیب نوعی خاک سفید موجود در اطراف تپه و کاه خردشده به دست آمده است که درخشندگی آن بر سطح دیوارها، حالتی نقره‌ای شکل به سطح دیوارها اعطا کرده است.یک چاه آب در حیاط قلعه وجود داشته است که آب باران را در آن جمع می‌کردند تا مصارف آبی ساکنان قلعه را تامین کند. جالب است بدانید که کاخ‌دژ زیویه دارای سیاهچال و سیستم لوله‌کشی آب از چشمه‌های اطراف و همچنین تخلیه فاضلاب بوده است که با توجه به قدمت ۲۷۰۰ ساله آن، واقعا خارق‌العاده است.احتمالا برای ساخت سقف از روش تیرپوش چوبی استفاده شده است. در کف بخش‌های مختلف قلعه نیز بسته به نوع فضا و کاربری آن‌ها از خاک کوبیده‌شده و سنگ‌فرش استفاده شده است. کف تالار ستون‌دار کاخ‌دژ زیویه را با همان خشت‌های بکار رفته در ساخت دیوارها مفروش کرده‌اند که حالت موزائیک زینتی بسیار زیبایی را به آن اعطا کرده است.
سرگذشت کاخ دژ زیویه
کاخ‌دژ زیویه متعلق به قوم مانا است که پایتختشان در «ایزیرتی» یا همان سقز بوده است. آن‌ها به حرفه دام‌پروری مشغول بودند. این قوم از اختلاف بین اورارتویی و آشور استفاده می‌کنند و اتحادی به وجود می‌آوردند که در نهایت به حکومت مانتائی معروف شد. مانایی‌ها به‌علت ارتباط با همسایگان خود یعنی آشور و اورارتو، تحت‌تاثیر فرهنگ و هنر این دو دولت قدرتمند قرار گرفتند.اکثر قریب به اتفاق باستان‌شناسان باور دارند که ایزیپیه یا زیپیای ذکرشده در سالنامه سارگن دوم، پادشاه آشوری، زیویه فعلی است . برای اولین بار، نام زیویه در سالنامه‌های سارگن دوم، پادشاه آشوری آورده شده است. این شاه مقتدر آشور در سالنامه خود، به تهاجمات و یورش‌های خود برای سرکوب اقوام مانتائی ساکن در منطقه زاگرس در قرن نهم تا ششم قبل از میلاد اشاره کرده است.در این سند تاریخی آمده است که در طی این جنگ‌ها علاوه بر تصرف ایزیرتو (پایتخت مانتائی‌ها)، ایرانزو شاه مقتدر آن‌ها نیز شکست خورده است. در همان حین، قلعه مهم مرکزی مانتائی‌ها به نام ایزیپیه (زیپیا یا زیپیه) و آرمائیت (قپلانتوی کنونی) به تصرف آشوری‌ها درآمده و به آتش کشیده شده است. اکثر قریب به اتفاق باستان‌شناسان باور دارند که ایزیپیه یا زیپیای ذکرشده در سالنامه پادشاه آشوری، زیویه فعلی است و در این موضوع، هیچ شکی وجود ندارد.در دوران پادشاهی «آشور بانی پال»، آخرین پادشاه مقتدر آشوری‌ها، کشور ماننا تحت نفوذ آشوری‌ها قرار داشت و پس از سقوط نینوا در ۶۱۲ قبل از میلاد، مانتا به دولت مادها و سپس به حکومت هخامنشیان پیوست.گنجینه زیویه در منطقه‌ای کشف شده است که در قرن هفتم قبل از میلاد، جزو سرزمین ماننا بوده است. مانناها در حدود سال ۶۶۰-۶۵۹ قبل از میلاد از اسکیت‌ها شکست خوردند و اسکیت‌ها توانستند با استفاده از موقعیت استراتژیک سرزمین مانناها بر مادها هم برتری پیدا کنند. در گنجینه یافت‌شده در زیویه، آثار هنر اسکیتی نیز رویت می‌شود.برخی از باستان‌شناسان اعتقاد دارند که گنجینه باستانی کشف‌شده در تپه زیویه کار جواهرسازان محلی مانتا است که در ناحیه شرقی دریاچه ارومیه زندگی می‌کردند. قوم مانتا در واقع از قبایل آسیانی تشکیل می‌شدند که پیش از آریایی‌ها در ایران و آسیای غربی زندگی می‌کردند و به‌تدریج مجذوب هنر و فرهنگ ایرانی شدند.سبک گنجینه زیویه شبیه به سبک اشیای پیداشده در کورگان‌های اسکیتی، منتسب به قوم ایرانی‌تبار سکایی اسکیت است. به‌طور مثال می‌توان به شمشیری با دسته و غلاف طلا اشاره کرد که در سال ۱۷۶۳ در کورگان کیروفوگراد (اوکراین) پیدا شد. این شمشیر شباهت فراوانی به اشیای زرین کشف‌شده در تپه زیویه دارد. شمشیر دیگری به همین سبک و همچنین یک تبر آهنی با دسته طلا در کورگان‌های کلرمس (کوبان) کشف شدند. روی این اشیای باستانی، می‌توان ترکیب عناصر سکایی مانند گوزن خوابیده با عناصر هنر شرق قدیم مانند درخت مقدس در میان ایزدبانوان و حیوانات خارق‌العاده را دید.برخی از باستان‌شناسان، سرآغاز هنر سکایی را مرتبط به عصر مبارزات اسکیت‌ها در آسیای نزدیک می‌دانند، اما اشیایی که در سیبری از اسکیت‌ها یا دوران پیش از اسکیتی به‌دست آمده است این نظریه را رد می‌کنند. در اشیای پیدا شده در سیبری، عناصر «سبک جانورسازی»، وجود دارد و این اشیاء، به‌لحاظ زمانی، قدیمی‌تر از اشیایی هستند که در زیویه پیدا شده‌اند.
کی بروم؟
شهر سقز در نواحی کوهستانی قرار دارد و به همین علت از زمستان‌هایی سرد و خشک با بارش برف سنگین و تابستان‌هایی گرم برخوردار است. فصل بهار و پاییز با بارش باران و طبیعتی زیبا، بهترین زمان سفر به شهرستان سقز به شمار می‌آیند.بهترین زمان سفر به کاخ دژ زیویه و لذت‌بردن از چشم‌اندازهای اطراف و دشت‌های گل، فصل بهار است.
نظر شما