اولین توصیه این است که وحشت نکنید. اکثر افراد سالم می‌توانند به طور تصادفی و ناخواسته مقداری کپک بخورند و در عین حال دچار مریضی نشوند. این‌که دچار مسمومیت شوید یا نه به نوع غذا (بعلاوه، بعضی از پنیرها با کشت کپک تهیه می‌شوند)، وضعیت سلامتی مانند سیستم ایمنی بدن شما بستگی دارد.
کپک چیست؟
کپک‌ها، قارچ‌های میکروسکوپی هستند که می‌توانند روی چوب، کاغذ، فرش، مواد غذایی و مصالح ساختمانی مانند عایق‌ها رشد کنند. همه کپک‌ها برای رشد به آب یا رطوبت نیاز دارند. در هر کجا که رطوبت و اکسیژن وجود داشته باشد، کپک می‌تواند رشد کند و این شامل تشک قدیمی شما نیز می‌شود. طبق گفته وزارت کشاورزی ایالات متحده (USDA) گونه‌های بسیار زیادی از قارچ‌ها وجود دارند که برخی تخمین‌ها حاکی از آن است که تا به حال حدود 300 هزار گونه قارچ شناسایی شده است. به همین دلیل، ممکن است قارچی که روی نان صبحانه شما ظاهر می‌شود با کپکی که روی گوشت وعده ناهار شما رشد می‌کند، متفاوت باشد.
برخلاف باکتری‌ها، کپک‌ها در ساختاری رشد می‌کنند که حاوی سلول‌های بسیاری بوده و برای دیدن آن‌ها نیازی به میکروسکوپ ندارید. به طور کلی، کپک‌ها از ریشه‌های ریز و نخ مانندی تشکیل شده‌اند که به عمق مواد غذایی نفوذ می‌کنند. کپک‌ها تجزیه کننده طبیعت هستند. اگر میوه کپک زده‌ای داشته باشید، در نهایت آن میوه تجزیه می‌شود. کپک در محیط‌های گرم و مرطوب رشد می‌کند، اما این بدان معنا نیست که نمی‌تواند در یخچال شما نیز شکل بگیرد و رشد کند. کپک‌ها کاملا هوشمند هستند و مواد نگهدارنده مانند نمک و شکر را بهتر از سایر مهاجمان مواد غذایی تحمل می‌کنند.
چه اتفاقی می‌افتد اگر به طور تصادفی کپک بخورید؟
در ادامه بیشتر به تاثیر کپک‌ها روی مواد غذایی مختلف و شیوه مصرف مواد غذایی کپک زده می‌پردازیم.
کپک‌های خوب و بد
همه کپک‌ها بد نیستند. در واقع، برخی می‌توانند بسیار مفید باشند. آنتی بیوتیک پنی سیلین که باعث نجات زندگی انسان‌ها شد نیز از کپک پنیسیلیوم ساخته می‌شود. برخی از پنیرهای خاص نیز از کپک درست می‌شوند.
حساسیت به کپک
برخی از افراد به کپک حساسیت دارند. برای این افراد قرار گرفتن در معرض کپک باعث استفراغ، اسهال یا سردرد آن‌ها می‌شود. ممکن است تکه‌های پنهان کپک در نقاط مختلف خانه شما کمین کرده باشند و شما را بیمار کنند. اگر شما یک بیماری زمینه‌ای داشته باشید که بر سیستم ایمنی بدن شما تأثیر می‌گذارد، قرار گرفتن در معرض کپک می‌تواند خطرناک باشد. همچنین این امکان وجود دارد که شما واکنش بسیار بدتری نسبت به خوردن کپک نسبت به سایرین داشته باشید، زیرا سیستم ایمنی آنقدر ضعیف است که توان مبارزه با آن را ندارد.
بعضی از کپک‌ها مواد سمی تولید می‌کنند
برخی از انواع کپک باعث تولید مایکوتوکسین یا مواد سمی می‌شوند که می‌توانند شما را بسیار بیمار کنند. به عنوان مثال، کپک‌های تولید شده توسط گونه آسپرژیلوس می‌توانند باعث آفلاتوکسیکوز شوند، یک نوع مسمومیت حاد مرگ آور که احتمال آسیب کبدی را به همراه دارد. این نوع کپک تمایل دارد در غلاتی نظیر دانه‌های روغنی، مانند دانه سویا، بادام زمینی، آفتابگردان و دانه پنبه. این کپک‌ها با بروز سرطان در حیوانات ارتباط مستقیم دارند و می‌توانند باعث سرطان کبد در انسان شوند.
نحوه رسیدگی به غذاهای کپک زده
علاوه بر خطر بیماری، غذای کپک زده طعم خوبی ندارد. طعم بیشتر کپک‌های روی غذاهای نرم شبیه خاک یا گرد و غبار است. توصیه می‌شود برای اطمینان از وجود کپک روی مواد غذایی، هرگز آن‌ها را بو نکنید. اگر ماده کپک مانندی روی ماده غذایی مشاهده شد، احتمالا همان کپک است و بو کردن آن می‌تواند باعث مشکلات تنفسی شود. در صورتی که به وجود کپک روی مواد غذایی مشکوک شدید، بهتر این کار دور ریختن آن‌هاست.
پنیر
قوانین مختلفی برای پنیر بسته به بافت آن وجود دارد.
پنیرهای سفت
در مورد کپک‌های پنیرهایی که بافت منسجم و سفتی دارند، می‌توانید با جدا کردن حداقل یک سانت از دور و پایین کپک، مابقی پنیر را مصرف کنید. اطمینان حاصل کنید که چاقو را از کپک دور نگه دارید تا از پخش شدن آن جلوگیری شود. اما اگر کپک در تمام پنیر وجود داشت، بهتر این است که پنیر را دور بریزید.
پنیرهای نرم
اگر روی پنیرهایی نظیر نرم پنیر خامه‌ای یا کاتیج پنیر کپک مشاهده کردید، پنیر را به طور کامل دور بریزید. این امکان وجود دارد که کپک‌ها به سطوح زیرین نیز نفوذ کرده و باعث رشد باکتری‌های بیماری‌زا شوند. بعضی از پنیرها با کپک تهیه می‌شوند، اما اگر همین پنیرها حاوی کپک‌هایی باشند که جزو بخشی از مراحل تولید نباشند، مصرفشان می‌توانند خطرناک باشند.
سبزیجات و میوه‌ها
مانند پنیر، قوانین مختلفی برای میوه‌ها و سبزیجات براساس بافت آن‌ها وجود دارد.
محصولات نرم
در صورت مشاهده کپک روی میوه‌ها و سبزیجات نرم مانند خیار، هلو و گوجه فرنگی آن‌ها را دور بریزید. زیرا سطح زیرین این میوه‌ها نیز ممکن است آلوده باشند.
محصولات سفت
اگر تمام کپک روی میوه‌ها یا سبزیجات سفت را جدا کنید، می‌توانید مابقی آن‌ها را نگه داشته و مصرف کنید. این امر به دلیل کم بودن رطوبت در میوه‌ها و سبزیجات سفت مانند کلم، فلفل دلمه‌ای و هویج است. با توجه به بافت این نوع غذاها، کپک نمی‌تواند به راحتی در آن‌ها نفوذ کند.
گوشت، سوسیس و کالباس
قاعده کلی این نوع مواد غذایی دور انداختن است. این گروه از مواد غذایی ممکن است در سطح زیرین نیز آلوده و دارای باکتری‌های بیماری‌زا شده باشند.
غلات و ماکارونی پخته شده
با مشاهده کپک روی غلات پخته شده یا ماکارونی، آن‌ها را دور بریزید. به احتمال زیاد در قسمت‌های زیرین آن‌ها نیز کپک وجود دارد.
ماست و خامه
اگر روی ماست یا خامه کپک مشاهده کردید، فورا ماست و خامه آلوده را دور بریزید. زیرا به احتمال زیاد کپک در سایر بخش‌های این مواد غذایی نیز نفوذ کرده و حاوی باکتری‌های بیماری‌زا باشند.
مربا و ژله
در صورت مشاهده هرگونه کپک روی مربا و ژله باید دور ریخته شوند. این غذاها در صورت کپک زدن می‌توانند مایکوتوکسین تولید کنند، به همین دلیل میکروب شناسان هشدار می‌دهند که هرگز کپک را جدا نکنید و کل ماده غذایی را دور بیاندازید.
نان و انواع شیرینی
نان و شیرینی‌های کپک زده را به هیچ وجه نباید مصرف کنید. کپک می‌تواند به سرعت روی مواد غذایی نرمی نظیر نان و شیرینی‌ها گسترش پیدا کند.
کره بادام زمینی، حبوبات، و آجیل
این گروه از مواد غذایی اگر حاوی مواد نگهدارنده نباشند، در معرض خطر کپک زدن هستند. در صورت مشاهده کپک روی این دست از مواد غذایی باید دور ریخته شوند.
نتیجه گیری
ممکن است برای اکثر ما این سوال پیش بیاید که چه اتفاق می‌افتد اگر به طور تصادفی کپک بخورید؟ تمام کپک‌ها خطرناک و بیماری‌زا نیستند. اما برخی از کپک‌هایی که روی مواد غذایی تشکیل می‌شوند، در صورت مصرف می‌توانند باعث ایجاد مسمومیت شوند. جلوگیری از تشکیل کپک می‌تواند کمک زیادی به حفظ منابع غذایی و جلوگیری از دور ریختن آن‌ها کند. این کار با ذخیره میوه‌ها و سبزیجات در کیسه‌های پلاستیکی جداگانه در کشوی یخچال شروع می‌شود. پس از سرو غذا، مابقی آن را داخل ظروف درب دار ریخته و داخل یخچال نگهداری کنید.
نظر شما