سلام نو - سرویس گردشگری: مشهد دومین شهر پرجمعیت و بزرگ ایران پس از تهران و شرقی‌ترین کلان شهر ایران است. مشهد که مرکز استان خراسان رضوی است، به سبب میزبانی از حرم مطهر امام رضا (ع) دارای شهرت داخلی و خارجی است و هر ساله زائران زیادی از ایران و دیگر کشورهای شیعه مذهب جهان به این شهر سفر می‌کنند. نام مشهد پس از شهادت امام رضا (ع) و دفن وی در این منطقه (سناباد نوغان)، پدید آمد. روستای نوغان (مشهد) که روزگاری در کنار توس، دو روستای کوچک بود، در زمان تحولات سیاسی و یورش‌های خارجی بارها توسط فرمانروایان محلی گوناگون مانند غزها، غزنویان و سلجوقیان دست به دست شد. در زمان تیموریان، به سبب محاصره و حمله‌ای که به شهر توس شد، این شهر ویرانه شد و مردم به شهر نوغان یا مشهد کنونی مهاجرت کردند و از این زمان به تدریج مشهد بیش از پیش رشد کرد و تا به امروز تبدیل به یک کلان شهر شده است.
خانه تاریخی ملک
گردشگرانی که علاقه مند به بناهای تاریخی هستند، در سفر به مشهد بازدید از خانه تاریخی ملک را به شدت پیشنهاد می کنیم. خانه ملک که معماری بسیار زیبا داشته و در واقع بنایی باشکوه به حساب می آید، متعلق به یکی از ثروتمندترین افراد ایران است که تمام دارایی خود را وقف کرده است. آن شخص حاج حسین ملک است که در دوران قاجاریه زندگی میکرده و در سال 1284 تصمیم گرفت تا به مشهد سفر کرده و این شهر را به عنوان سکونتگاه خود انتخاب کند.
خانه حاج حسین ملک دو طبقه دارد که می توان ترکیبی از معماری سنتی ایرانی و اروپایی را در خانه مشاهده کرد در طبقه اول خانه، سقفی با معماری مشبک، گچبری های شومینه و آثاری با هنر قدیمی ایرانی مشاهده می شود و همچنین امروزه بعد از مرمت و بازسازی های صورت گرفته، کارگاه های مختلفی از جمله لعاب کاری، سوزن دوزی، فرش بافی، سرامیک، منبت کاری، کارگاه مینیاتور، جلدسازی، دوخت چرم و چندین کارگاه دیگر در خانه حاج حسین ملک راه اندازی شده. نمای بیرون خانه از آجرکاری ها و چوبکاری های ظریفی ساخته شده است که در میان بافت مدرن بناهای اطراف، منحصر به فرد به حساب می آید. وقتی که وارد حیاط خانه می شویم، حوضی بزرگ را در وسط حیاط میبینیم که اطرافش را چمن کاری هایی زیبایی دربرگرفته است.
در آخر خوب است بدانید برای بازدید از خانه تاریخی ملک می بایست به خیابان امام خمینی واقع در نزدیکی حرم مراجعه کرده و تابلوی خانه تاریخی ملک را مشاهده کنید و همچنین بازدید از خانه تاریخی ملک برای عموم آزاد است.
خانه توکلی
خانه توکلی، یکی از بناهای تاریخی مشهد به شمار می‌رود. این بنای تاریخی، از دوره قاجار تا به امروز پابرجا باقی مانده است. از ویژگی‌های برجسته این بنا می‌توان به کاشی‌کاری و آجرکاری در نمای آن اشاره کرد. ستون‌های آجری و همچنین کتیبه‌ای در بالای آن، به این خانه جلوه‌ای زیبایی داده‌اند.
درب‌های چوبی متعدد، طاق‌های زیبای آجری، ستون‌های آجری، اتاق‌های تو در تو و سایر عناصر معماری دوران قاجار را می‌توان در خانه توکلی مشهد مشاهده کرد. این خانه حدود یک دهه پیش مرمت شده بود. علاوه بر جذابیت ظاهری این بنا، یک موزه مردم‌شناسی در درون آن افتتاح شده است که گردشگران را بیشتر با زندگی مردم در دوران قاجار آشنا می‌کند. این موزه بیشتر روی مکتب‌خانه‌های آن دوران تمرکز دارد.
خانه توکلی مشهد بیشتر به خاطر کاشی‌کاری و آجرکاری‌های بسیار زیبا و نفیس خود در نمای بیرونی و داخلی ساختمان شناخته می‌شود. از دیگر ویژگی‌های معماری این خانه می‌توان به ستون‌های آجری، نمای داخلی ساختمان و کتیبه‌ای زیبا در بالای آن اشاره کرد. پنجره‌های مشبک و چوبی با شیشه‌های رنگی، زیبایی این خانه تاریخی را دو چندان کرده است. در سر در ورودی ساختمان نیز دو کتیبه کاشی‌کاری قرار دارند؛ روی این دو کتیبه، آیه‌هایی از قرآن نوشته شده است.
خانه داروغه
خانه تاریخی داروغه مشهد در زمینی به مساحت ۱۱۰۰ مترمربع قرار دارد. معماری این بنا تلفیقی از معماری ایرانی و روسی است. این خانه در ابتدای کوچه داروغه قرار دارد و درب ورودی آن در ضلع جنوبی خانه واقع شده است. به‌محض عبور از درب خانه و ورود به حیاط متوجه می‌شوید که این خانه حدود ۷۵ سانتی‌متر از سطح کوچه پایین‌تر است.
در حیاط خانه داروغه حوضی زیبا و دو باغچه کوچک توجه شما را جلب می‌کند. سپس نمای خانه‌ای دوطبقه را مشاهده می‌کنید که دو ضلع نشیمن و یک ضلع غلام‌رو به هم متصل دارد. این خانه به‌گونه‌ای ساخته شده که ضلع شمالی، شرقی و غربی حیاط را به‌طور کامل پوشانده است. در معماری به این شیوه «سه طرف ساخت» می‌گویند. این شیوه معماری در بیشتر خانه‌های تاریخی ایرانی مشهود است.
طرح تراس و پله‌هایی که در دوطرف بنای خانه داروغه قرار دارد از معماری روسی الگوبرداری شده است. برخی از تزیینات به کار رفته در این خانه مانند کاشی‌کاری‌های هفت رنگ در نمای خانه، تزیینات چوبی در سقف اتاق‌ها، تندیس‌هایی به‌شکل شیرهای بالدار، فرشته‌ها و تندیس‌های قالبی گچی همه نشان از معماری روسی دارد.
در قسمت شمالی خانه داروغه، ایوانی با چهار ستون مشاهده می‌کنید که ستون‌ها جلوتر از ایوان هستند و به کف حیاط می‌رسند. این ستون‌ها آجرکاری زیبایی دارند. در دو طرف ایوان شمالی دو پلکان به‌صورت مورب و با نرده‌های ظریف فلزی به چشم می‌خورند. در بخش غربی این خانه ایوانی ستون‌دار می‌بینید که با کاشی‌های هشت‌ضلعی و بیضی با نقش‌های گل و گیاه تزیین شده‌اند. در بالای این ایوان جمله «بسم‌الله الرحمن الرحیم» و عبارت «محمد (ص) شمع جمع آفرینش» حک شده‌اند.
نظر شما