مشهد یا آن‌طور که بیشتر ما می‌شناسیم مشهدالرضا بی‌تردید مهم‌ترین مقصد گردشگری ایران است، شهری که میزبان زائران امام هشتم شیعیان امام رضا (ع) است.
شاید بتوان گفت رایج‌ترین و غالب‌ترین شکل گردشگری در مشهد، گردشگری مذهبی است. بر اساس آمارها و همچنین بر اساس نظر سنجی‌های انجام شده، مشهد شهر نخست ایران در گردشگری زیارتی است. با این همه نباید فکر کرد که گردشگری در مشهد خلاصه شده به این مورد است. بر اساس نظر مدیر روابط بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی مشهد، این شهر رتبه اول در جذب توریست سلامت در سال ۱۴۰۰ را نیز کسب کرده بود.
به جز این مشهد به بازارهای جذاب، رستوران‌های دلچسب، اماکن تاریخی جالب و طبیعت زیبا و هزار رنگ مشهور است. برای همین به جرات می‌توان مشهد را یکی از قطب‌های چندوجهی گردشگری ایران دانست.
معنای نام مشهد
آن‌چنان که مشهور است نام مشهد به دلیل محل شهادت حضرت رضا بودن به این شهر داده شده است. در لغت‌نامه دهخدا نوشته است: مشهد. [ م َ هَ ] (اِخ ) نام شهری در ایران که به زمان قدیم آن را طوس می‌گفتند. چون مزار شریف حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام در آن شهر واقع است لهذا مشهد مقدس گویند. (آنندراج ) (غیاث ).
بر اساس آن چه در تاریخ شهرهای اسلامی آمده نیز «آنچه سناباد نوغان را در سرتاسر جهان مشهور ساخت، نه آرامگاه هارون‌الرشید، خلیفه عباسی، بلکه زیارتگاه امام شیعه بود و شهر بزرگی که با گذشت زمان در اطراف روستایی کوچک گسترش یافت، المشهد (مشهد) عنوان گرفته که به معنای «حرم حزن‌انگیز» است (در درجهٔ اول، حرم شهیدی از خاندان پیامبر اسلام).»
نگاهی به تاریخ مشهد
آن‌چنان که روشن است تاریخ شهری که ما به نام مشهد می‌شناسیم پیش‌تر با ولایت‌های طوس و نیشابور و به طور ویژه به حرم امام رضا وابسته است. به جز این مهم‌ترین عاملی که در طول تاریخ در شکل گرفتن محل استقرار کنونی مشهد مؤثر بوده است، موقعیت طبیعی حوضه کشف رود و رودخانه اترک است.
حوضه رودخانه کشف رود در تمام دوره اسلامی و حتی در دوره پیش از اسلام از مراکز عمده سکونت در خراسان شمالی بوده است. در دوره اسلامی مهم‌ترین و پرجمعیت‌ترین سکونتگاه، حوضه کشف رود ولایت توس بوده که مرکز آن شهر تابران بوده است. به مرور زمان از اهمیت شهرهای تابران و نیشابور کاسته و آبادی‌های جدیدی به اسامی نوغان و سناباد رشد نمودند. سناباد در ۲ کیلومتری نوغان قرار داشته و کاخ حمید بن قحطبه طلائی والی خراسان که اکنون عمارت آستانه شهر مقدس مشهد است در میان باغ بزرگی در این دهکده قرار داشته است.
در بهار سال ۱۹۳ه.ق هنگامی که هارون جهت سرکوب شورشی در سمرقند به نوغان رسید مریض شد و سپس فوت نمود. وی وصیت نموده بود پس از مرگ او را در باغ مجاور محل اقامتش دفن نمایند. مأمون جانشین هارون شد و حضرت رضا (ع) را به ولایتعهدی نامزد کرد. حضرت رضا (ع) پس از یک سال اقامت در مرو عازم بغداد شدند، وقتی به نوغان رسیدند به منزل امیر سناباد وارد و در آنجا مسموم و در سال ۲۰۲ یا ۲۰۳ ه.ق پس از سه روز شهید شدند و پیکر مطهرشان در باغ حمید بن قحطبه در نزدیکی قریه سناباد مدفون شد. از همان زمان نقطه مذکور به نام مشهدالرضا و بعد به اختصار مشهد نام گرفت.
عوامل مذهبی در شهر مشهد، نقش مهمی در رشد و توسعه این شهر داشته است. اما این عامل در دوره صفوی تقویت شد و بین عوامل سیاسی و تاریخی با عوامل محیطی و مذهبی نوعی همگونی به وجود آمد و مشهد به یکی از شهرهای بزرگ و تأثیرگذار ایران تبدیل شد و بعدها در دوران صفویه و به خصوص پهلوی نقش‌های مهمی در تاریخ ایران ایفا کرد.
جغرافیا، اقلیم و آب هوا
مشهد در منطقه مرزی بین جنوب خراسان و شمال آن واقع شده است. مشهد با توجه به موقعیت جغرافیایی خاصی که دارد آب‌وهوای اقلیمی ویژه‌ای دارد. می‌توان گفت که شهر مشهد آب‌وهوای معتدل اما متغیر و متمایل به سرد و خشک دارد.
حداکثر درجه حرارت در تابستان‌ها ۴۳ درجه بالای صفر و حداقل آن در زمستان‌ها ۲۲ درجه زیر صفر است. در مجموع اگر زمستان دلتان خواست به مشهد بروید انتظار سیلی بادهای سرد را داشته باشید؛ این شهر باد سرد که هیچ، برف هم به خود دیده.
نکته مهم درباره جغرافیای مشهد زلزله خیز بودن این شهر است. حدود ۱۴ زلزله متعلق به سال‌های ۱۰۰۸، ۱۰۵۲، ۱۰۵۳، ۱۰۵۹، ۱۰۷۷، ۱۰۸۴، ۱۰۸۷، ۱۱۱۸، ۱۱۱۹، ۱۲۱۴، ۱۲۳۲، ۱۲۳۶، ۱۲۵۴، ۱۲۷۴ ه.ق در کتب تاریخی برای این شهر به ثبت رسیده‌است. همین حالا هم اگر جست‌وجو کنید حتماً خبری از زلزله‌های اخیر مشهد خواهید یافت.
جاذبه‌های تاریخی
جاذبه‌های تاریخی مشهد بسیار بیش از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. بی‌تردید مهم‌ترین جاذبه فرهنگی و تاریخی مشهد حرم حضرت رضا (ع) است، اما مشهد حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.
حرم امام رضا
بدون هیچ تردیدی می‌توان از حرم مطهر امام رضا به عنوان جذاب‌ترین جاذبه زیارتی و گردشگری مشهد نام برد. حرم مطهر امام رضا از مهم‌ترین بناهای تاریخی و مذهبی ایران به شمار می‌رود. تقریباً هر سال بیش از ۲۰ میلیون زائر از سراسر ایران و سایر کشورها برای زیارت امام رضا (ع) به مشهد سفر می‌کنند .این حرم گسترده گنجینه بخشی از مهم‌ترین آثار مذهبی و هنری ایران از جمله حرم مطهر امام رضا است. به جز این برخی چهره‌های شاخص فرهنگ، هنر و تاریخ ایران نیز در حرم رضوی به خاک سپرده شده‌اند.
آرامگاه فردوسی
مگر می‌شود از مشهد گفت و از فردوسی نگفت؟ آرامگاه این شاعر پارسی‌گوی یکی از جاذبه‌های دیدنی تاریخی مشهد است. آرامگاه فردوسی شامل باغ و موزه و فروشگاه سوغات است و هم دو تن از بزرگان ادبیات فارسی و موسیقی ایرانی یعنی مهدی اخوان ثالث و محمدرضا شجریان را در برگرفته است.
آرامگاه فردوسی، در فاصله ۲۰ کیلومتری از شهر مشهد و در یک باغ ساخته شده است. این آرامگاه که در طی سالیان متوالی تخریب واقع شده و دوباره ساخته شده است، امروزه در میان باغی بزرگ که با گل‌کاری‌های زیبایی تزیین شده جای دارد.
آرامگاه نادر افشار
آرامگاه نادرشاه افشار در خیابان شیرازی مشهد و در یکی از نوستالژیک‌ترین محله‌های شهر مشهد یعنی چهارراه شهدا قرار دارد و به دلیل فاصله کم تا حرم امام رضا (۱۰ دقیقه پیاده‌روی) یکی از بهترین جاهای دیدنی تاریخی مشهد است. موقعیت مکانی و دسترسی عالی این مجموعه تاریخی - فرهنگی که شامل آرامگاه نادرشاه افشار، مزار کلنل پسیان، موزه نادری، باغ و فروشگاه سوغات و صنایع دستی می‌شود، آن را به یکی از پربازدیدترین جاهای دیدنی مشهد نزدیک حرم نیز تبدیل کرده است.
مسجد گوهرشاد
یکی دیگر از جاهای دیدنی مشهد و از ارزشمندترین آثار حرم، مسجد گوهرشاد است. مسجدی که در دوره تیموری ساخته شده است و بالغ بر ۶ قرن است که پابرجاست. صحن گوهرشاد بزرگ‌ترین صحن را در میان تمامی صحن‌های حرم دارد. مسجد گوهرشاد دارای چهار ایوان بزرگ است که با یکدیگر قرینه‌اند. این ایوان‌ها چهار طرف حیاط مسجد را احاطه کرده‌اند.
جاذبه‌های طبیعی
اگر فکر می‌کنید مشهد فقط در تاریخ و فرهنگ خلاصه شده و گزینه زیادی برای طبیعت‌گردی ندارید سخت در اشتباه هستید. مشهد جاذبه‌های طبیعی بسیاری دارد.
منطقه چالیدره
چالیدره در طرقبه قرار گرفته است. آب و هوای کوهستانی این منطقه گردشگران بسیاری را به خصوص در سال‌های اخیر جذب خود کرده است. از جمله دیدنی‌های مشهد و منطقه سد چالیدره مشهد می‌توان به دریاچه مصنوعی آن اشاره کرد که زیبایی منطقه را چند برابر کرده است .
همچنین منطقه چالیدره، دارای رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌های متعدد است. از دیگر تجهیزات و وسایل تفریحی می‌توان به تله کابین، اسکله تفریحی، زیپ لاین، بانجی جامپینگ و … اشاره کرد .
دره ارغوان مشهد
دره ارغوان در اطراف شهر مشهد و در چهار کیلومتری طرقبه و نزدیک به روستای کلاته آهن قرار دارد. به دلیل وجود درختان ارغوان در این منطقه، نام ارغوان برای دره انتخاب شده است. درواقع درخت ارغوان یکی از درختان بومی شرق مدیترانه به حساب می‌آید که صورت غنچه می‌روید؛ اما در نقاط مختلفی از ایران مانند خراسان، ایلام، فارس، گیلان، سمنان و برخی از نقاط مازندران نیز مشاهده می‌شود.
روستای زشک مشهد
روستای زشک در سرچشمه دره شاندیز قرار گرفته و یکی از مناطق ییلاقی این شهر محسوب می‌شود. شاید در سفر زیارتی به مشهد، بازدید از یک روستای ییلاقی خیلی منطقی به نظر نرسد. اما تنها زمانی قدر این آب‌وهوای کوهستانی و منحصر به فرد را خواهید دانست که پا به شاندیز بگذارید. بسیاری از بازدیدکنندگان، به صورت گروهی در کوه‌های اطراف پیاده‌روی می‌کنند و از طبیعت بکر روستای زشک مشهد لذت می‌برند.
سوغات مشهد
سوغات مشهد در ابتدا زعفران و بعد زرشک است، اما تمام سوغات مشهد این نیست و شما تنوع بسیاری دارید و می‌توانید چیزهای جالبی بخرید و به سوغات ببرید.
زعفران و زرشک
گزینه اول برای سوغاتی آوردن از مشهد زعفران و زرشک است، دو سوغاتی که شهرت و کیفیتی جهانی دارند و به نوعی بی‌رقیب هستند.
فیروزه
فیروزه نیشابور از دوران باستان سنگی زینتی بوده که در دربار پادشاهان از آن برای تزئین، ساخت ظروف و به‌عنوان هدیه استفاده می‌شد. حالا در مشهد به هر بازاری بروید حتماً تعدادی فروشنده فیروزه یا کارگاه فیروزه‌تراشی پیدا می‌کنید.
انگشتر
باتوجه‌به مذهبی بودن شهر مشهد به‌واسطه وجود حرم امام رضا (ع)، سوغات مشهد هم تحت تأثیر فضای مذهبی و انبوه زائران مشهد قرار دارد. اکثر زائران که دنبال سوغاتی متبرک‌اند بعد از تسبیح، سجاده و مهر سراغ انگشترهای با نگین سنگی می‌روند.
تسبیح
در هر شهر ایران حتماً فروشگاه‌های زیادی پیدا می‌شود که تسبیح بفروشند؛ اما تسبیح‌هایی با دانه‌های کمیاب و خوش‌تراش در کمتر جایی پیدا می‌شود. مشهد جایی برای تسبیح‌های خاص است.
پوستین
پوستین همان پوست گوسفند یا سایر حیوانات است که با فراوری و دوخت از آن محصولاتی مثل کلاه، پالتو، پادری و … می‌سازند.
چطور به مشهد برویم؟
از گزینه‌های آسان سفر به مشهد سفر با هواپیما است. مسافت هوایی تهران تا مشهد ۷۴۰ کیلومتر بوده و مدت زمان سفر هوایی نیز یک ساعت و نیم است. از اکثر شهرهای بزرگ ایران هواپیما به مقصد مشهد موجود است.
گزینه بعدی سفر به مشهد با قطار است که یکی از راحت‌ترین روش‌ها محسوب می‌شود. نوع و قیمت قطار از تهران به مشهد متفاوت بوده و نسبت به نوع قطار (فدک، لوکس، رجا) قیمت‌ها نیز فرق خواهد کرد. فاصله ریلی از تهران تا مشهد ۹۲۵ کیلومتر بوده و حدوداً ۱۰ ساعت طول می‌کشد.
برای سفر به مشهد از طریق ماشین شخصی از شهر تهران دو مسیر پیش رو دارید؛ جاده شاهرود یا مازندران. در مسیر شاهرود باید از شهرهای گرمسار، سرخه، سمنان، دامغان، شاهرود، سبزوار و نیشابور عبور کنید تا به مشهد برسید. این جاده بیشتر کویری و خشک و اتوبان بوده و راحت تر به مقصد خواهید رسید. فاصله و مدت زمانی سفر به مشهد از این جاده حدوداً ۸۸۰ کیلومتر بوده و ۹ ساعت طول می‌کشد.
نظر شما