سلام نو _ سرویس گردشگری: موسیقی سنتی با نام چند تن از اساتید شناخته شده ایرانی در هم تنیده است.اگر بخواهیم یکی از این نام ها را بدانیم بی شک استاد شهرام ناظری انتخاب بسیار خوبی خواهد بود.
زندگینامه درخشان شهرام ناظری
شهرام ناظری (زادهٔ ۲۹ بهمن ۱۳۲۸ در کرمانشاه) خواننده، موسیقیدان، آهنگساز و از برجستهترین هنرمندان موسیقی اصیل ایرانی و استادموسیقی مقام ایرانی است. ناظری به «شوالیه» معروف است. شهرام ناظری در بیشتر آثار خود از شعرهای مولانا بهره بردهاست وطی سالها فعالیتِ هنری، توانسته سبک جدیدی از موسیقی را که آمیخته به ادبیات حماسی و عرفانی ایران است بهوجود آورَد.
ناظری، علاوه بر بهرهگیری از شعرهای مولوی در زمینهٔ استفاده و استوارسازی شعر معاصر پارسی بر روی موسیقی سنتی ایرانی نیز پیشرو بودهاست. علاوه بر اینها شهرام ناظری از اولین کسانیست که با استفاده از موسیقی مقامی، اشعار شاهنامهٔ فردوسی را اجرا کردهاست. وی تاکنون بیش از ۴۰۰ آلبوم موسیقی منتشر کردهاست. شهرام ناظری در کوچهٔ یخچالی در محله برزهدماغ در کرمانشاه، در خانوادهای کرُد زبان و آشنا با موسیقی و شعر به دنیا آمد.
وی صدای دلنشینش را از پدر و مادر خویش به یادگار دارد و از دوران خردسالی توسط مادرش با شعر و آواز آشنا شد؛ پدرش نیز صدای لطیفی داشت و ضمن آشنایی با گوشهها وردیفهای آواز ایرانی، سهتار هم مینواخت. وی از سبک قدما و خوانندگان آن دیار به خصوص «شیخ داوودی» خوانندهٔ بزرگ آن زمان بهره گرفته و نیز داشتههایش را در اختیار فرزندش گذاشت.
بزرگ این خانواده، استاد پرویز خان پورناظری معروف به حاجی خان خود از شاگردان درویش خان و کلنل وزیری بودهاست. اکثر موسیقیدانان کرمانشاهتوسط وی با نت و موسیقی اصیل ایرانی آشنا شدهاند. این محیط مناسب هنری موجب شد تا شهرام ناظری بتواند در سن ۷۷سالگی اولین برنامهٔ هنری خود را در رادیوی کرمانشاه همراه با تار زنده یاد درویشی، از نوازندگان معروف آن زمان کرمانشاه، اجرا نماید.
پس از آن در سن ۱۱۱ سالگی نیز توانست در رادیو تلویزیون ایران چند برنامهٔ دیگر آواز ایرانی اجرا کند. ناظری برای پر بارتر کردن درک موسیقی خود ارتباط بیش تری با پسر عمویش کیخسرو پورناظریفرزند پرویز خان پورناظری و درویش علی خراباتی برقرار کرد که این ارتباط تأثیر بزرگی بر فهم او از موسیقی محلی و کردی ایران داشت.
از معروفترین تصنیفهای شهرام ناظری میتوان به تصنیفهای «اندک اندک» با شعر مولانا، «آتشی در نیستان» با شعر مجذوب علیشاه، «کاروان شهید» با آهنگ محمدرضا لطفی و «شیدا شدم» با شعر خودش اشاره کرد که غالباً از ساختههای خود او هستند. تصنیف «شیدا شدم» یک بار با سازهای غربی در کنسرت شهرام ناظری و لوریس چکناوریان و یک بار با سازهای ملی در آلبوم مولویه اجرا شدهاست.
همچنین، آثاری که ناظری به زبان مادریاش، زبان کردی نیز اجرا کرده، شهرت بسیار دارند. از معروفترین آثار کردیِ ناظری میتوان به تصنیفهای قدیمیِ «شیرین شیرین» و «واران وارانه» اشاره کرد که او بازخوانی کردهاست. ناظری دارای شهرت جهانی است. در سال ۲۰۰۷، از سوی دولت فرانسه نشان لژیون دونور و در سال ۲۰۱۴ «نشان شوالیه ملی لیاقت» فرانسه به او اهدا شد. نیویورک تایمز به او لقب «بلبل فارسی» داده است و کریستین ساینس مانیتور او را «لوچانو پاواروتیِ ایران» نامید.
فعالیتهای شهرام ناظری
وی در سال ۱۳۴۵ برای بهره گیری از محضر استادانی چون عبدالله دوامی، نورعلی خان برومند، عبدالعلی وزیری، محمود کریمی و محمدرضا شجریان عازم تهران شد و ضمن بهره گیری از محضر این اساتید، سه تار را نیز نزد استادان احمد عبادی، جلال ذوالفنون و محمود هاشمی فرا گرفت.
درسال ۱۳۵۴ بنا به پیشنهاد نورعلی خان برومند به استخدام رادیو تلویزیون ایران درآمد و اولین برنامهٔ خود را با گروه شیدا به سرپرستی محمدرضا لطفی با مثنوی مولوی و ترانه ای از شیخ بهایی اجرا کرد، پس از آن با گروه عارف به سرپرستی حسین علیزاده و پرویز مشکاتیان کار خود را ادامه داد.
ناظری درسال ۱۳۵۵ در نخستین آزمون موسیقی سنتی ایران با نام باربد شرکت کرد و توانست مقام نخست را در رشتهٔ آواز در این آزمون به دست آورد. در سال ۱۳۵۶ همراه با گروه سماعی به سرپرستی اصغر بهاری و حسن ناهید برای اجرای کنسرت در جشنوارهٔ توس انتخاب شد.
استاد ناظری از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۰ در آلبوم های چاووش به شاره های ۲، ۳، ۴، ۷ و ۸ را با همکاری گروه های شیدا و عارف کانون فرهنگی و هنری چاووش به سرپرستی محمدرضا لطفی، حسین علیزاده و پرویز مشکاتیان آواز خوانی کرد.
حدود سی سال پیش دکتر داریوش صفوت بنیانگذار مرکز اشاعه و حفظ موسیقی سنتی، ارزش صدای ناظری را در ویژگیهای حماسی آن تشخیص داد و چنین تشریح نمود که:
در صدای ناظری لنگرها، دندانهها و آکسنهای خاصی وجود دارد که به آن حس حماسی بخشیدهاست. این لحن حماسی قرنها پیش در آواز ایرانی وجود داشته اما به دلیل مسائل تاریخی کمرنگ شده و به تدریج از بین رفتهاست. خود شهرام ناظری در این باره میگوید:یک حرکت یک حماسه در اجرا و خواندنم هست آن هم بخاطر فرهنگ کرد بودنم است.
شاهنامهخوانی
یکی از ویژگیهای بارز شهرام ناظری نسبت به خوانندگان همعصرش توجه ویژهٔ وی به اسطورهها و تحقیق و جستجو در خصوص لحنهای حماسی گمشدهٔ آواز ایرانی است. وی نخستین خوانندهای است که برای شاهنامهخوانی پژوهشی چندینساله انجام داد و در آمریکا، فرانسه و تونس اجراهای صحنهایِ شاهنامهخوانی داشت.
ناظری شاهنامه را در سه بستر ارائه میدهد:
اجرای شاهنامه و ارائهٔ آن با موسیقی مقامی، برگرفته از فضای فکری و قومیتهای ایرانی. این نوع، در آکادمی کارتاژ تونس که یک شهر تاریخی با پیشینهٔ ۴هزارساله است و همچنین در جشنوارهٔ سن فلوران فرانسه اجرا شدهاست.
اجرای شاهنامه با ارکستر بزرگ کلامی بر مبنای موسیقی دستگاهی. در این بخش ناظری به همراه کیوان ساکت بر روی شاهنامه کار کردهاست.
برداشت سوم نیز اجرای شاهنامه با گروه اینترنشنال در نیویورک با همراهی حافظ ناظری است که نمونه آن در سال ۲۰۱۰ در سالن کارنگی هال نیویورک اجرا شدهاست.
شهرام ناظری با تلاشها و اجراهایی که تا کنون داشتهاست راه را برای شاهنامهخوانی خوانندگان جوان هموار نمودهاست. از آلبومهایی که بر اساس اشعار شاهنامه اجرا شدهاند میتوان به آلبوم درفش کاویانی، کاوهٔ آهنگر اشاره کرد.
نظر شما