درباره باغ نگارستان تهران چه می‌دانید؟

سلام نو _ سرویس گردشگری: باغ موزه نگارستان یکی از موزه های تهران است که حوالی یکی از محله‌های قدیمی شهر به سمت زیباترین و تاریخی‌ترین باغ‌های تهران می‌رویم. در روزگاری که به جای آسفالت، کف بهارستان را سنگفرش‌های خاص و قدیمی پوشانده بود و به جای دودو دم‌ماشین، صدای شیهه اسب‌های کالسکه به گوش می‌رسید. در دورانی که باغ نگارستان مکتب بزرگانی همچون ملک الشعرای بهار و محمود حسابی بود، اتفاقات زیادی افتاده است تا باغ بهارستان تبدیل به باغ موزه نگارستان تهران شود. باغی که در نزدیکی مترو بهارستان، قدمتش را از آجرهای دیوار و حتی درب ورودی هم می‌توان حدس زد.

سیر تاریخی باغ نگارستان تهران

باغ موزه نگارستان با ابهتی که در حال حاضر می‌بینید، در گذشته باغ بزرگی بوده که جزو محدوده دارالخلافه محسوب می‌شده است. از شرق به خیابان دروازه شمیران و اصطبل اعتماد السلطنه می‌رسیده و از غرب به اراضی جلال الملک منتهی می‌شده است. از ضلع جنوبی هم، این باغ به دو باغچه جلال الملک و صنیع الملک منتهی می‌شده است. این باغ در قسمتی از تاریخ از بین می‌رود و تبدیل به باغ نگارستان به وسعت فعلی می‌شود.

جالب است بدانید از وسعت ۴۳ هزار و ۲۰۰ متر مربعی آن در حال حاضر تنها ۱۱ هزار ۴۶۹ متر مربع باقی مانده است. در قسمت جنوبی، سردر اصلی باغ قرار داشت که دو طبقه بود. طبقه بالای آن سه اتاق و طبقه پایین دو اتاق داشت. از این سردر که عبور می‌کردید، به داخل باغی می‌رسیدید که در طول آن اتاق‌های گسترده با گچ بری‌های بسیار زیبا را مشاهده می‌کردید.

به مرکز باغ که می‌رسیدید، عمارت حوضخانه را می‌دیدید. در وسط همین ساختمان هم تالار سلام پادشاه جلوه می‌کرد. به‌علاوه، این باغ مراسم‌های رسمی و تخصصی بسیار زیادی را به خود دیده است. عمارت دلگشا، تالار سلام، تالار قلمدان و چندین حوضخانه در این باغ قرار دارد که با طراحی فوق‌العاده، به زیباترین شکل ممکن ساخته شده است.

جالب است بدانید که روزگاری، در وسط باغ حیات خلوت، در قسمت جنوبی تالار مصور، حمامی قرار داشته که با سنگی حجاری شده و مرمر تزئین شده بوده است و گویا قائم مقام فراهانی را در همین حمام به قتل رسانده‌اند.

از میان بناهای متعددی که در باغ نگارستان دوران قاجار وجود دارد، تنها بنای قاجاری باقی مانده، حوضخانه است که در حال حاضر تبدیل به موزه هنرهای ملی شده است. از زمان فتحعلی شاه و درباریان او نگاره‌ها و نقاشی‌های مختلفی دیده می‌شود. در زمان سلطنت مظفرالدین شاه، اولین مدرسه به سرپرستی کمال الملک در آن محل ساخته شد و در سال ۱۳۰۷ باغ نگارستان تبدیل به دارالمعلمین عالی شد.

آثار دیدنی و کم نظیر باغ نگارستان

بر دیوارها و تالارهای باغ نگارستان نقاشی‌های متعددی وجود داشته است و دلیل نام‌گذاری این باغ نیز وجود همین نقاشی‌ها است. فتحعلی شاه نیز به نقاشی‌های شاهانه و چشم‌گیر علاقه داشت؛ بنابراین دستور داد نقاشان تصویرش را در لباس‌های زربفت و مزین به گوهرهای گران‌قیمت ترسیم کنند.

یکی از تصاویر ارزشمند و مهم باغ نگارستان نقاشی صف سلام فتحعلی شاه است که در تالار سلام قرار داشت. وجود این تصویر نشان‌دهنده آن است که نگارستان از باغ‌ها و قصرهای شاهی قاجاریان بوده است. از این نقاشی به دستور مظفرالدین شاه تابلویی به همان اندازه توسط مصورالملک کشیده و در وزارت خارجه وقت نصب شد.

گفته می‌شود محمد حسن خان، شاگرد آقا صادق از نقاشان دوره کریم خان زند خالق شمایل‌های این باغ است. معماران و نقاشان دیگری همچون عبدالله خان معمار باشی و نقاش باشی و آقاجان اصفهانی از جمله کسانی هستند که در ساخت باغ نگارستان شرکت داشتند.

از دیدنی‌های موجود در باغ موزه نگارستان تهران می‌توان موارد زیر را نام برد:

موزه‌ی مکتب‌خانه‌ی کمال‌الملک

شما در این موزه می‌توانید به تماشای بیش‌ از ۱۳۰ اثر نقاشی از آثار استاد کمال‌الملک و شاگردانش را به تماشا بنشینید.

تالار اسفرجانی

پس از اینکه موزه‌ی مکتب‌خانه‌ی کمال‌الملک را دیدید، می‌توانید از تالار اسفرجانی دیدن کنید. در بازدید این تالار می‌توانید هجده اثر معرق سوخت اهدایی استاد اسفرجانی را ببینید و هم‌زمان از دیدن فضای تالار که بسیار دیدنی و زیبا است لذت ببرید.

تالار مجموعه ملک‌الشعرای بهار

این تالار محلی است که با مراجعه به آن می‌توانید دست‌نوشته‌ها، کتاب‌ها، تصاویر و اسناد دیجیتالی از این شاعر عالی‌قدر سرزمین‌مان دیدین کنید.

تالار جهانگیر ارجمند

نتیجه نیم‌ قرن زحمات استاد جهانگیر ارجمند را در این سال خواهید دید. مجسمه‌های کوچکی از معروف‌ترین افراد کشورمان و برخی چهره‌ها از افراد اهل سیاست خارجی را خواهید یافت.

تالار منیر فرمانیان

آثار مدرن این هنرمند که مرکب از اشکال هندسی، آینه‌کاری، و نقش‌مایه‌ها و نقاشی پشت شیشه هستند، در به‌نام‌ترین مراکز هنری جهان، موزه‌های متروپولیتن و گوگنهام نیویورک، و موزه هنر مدرن نمایش داده شده است.

حافظیه

اگر خیلی اهل‌دل باشی می‌توانید به کافه‌ای که در این مجموعه است بروی و زیر آلاچیقی که شبیه به حافظیه شیراز است و به دستور فتحعلی‌شاه قاجار ساخته شده بوده صبحانه‌ای میل کنید. همچنین از دیگر بخش‌های باغ موزه نگارستان می‌توان موارد زیر را نام برد:

مجموعه و تالار روح الامینی

صف سلام فتحعلی شاهی

سردیس فردوسی

اتاق کاشی‌های کاخ نگارستان

موزه مجموعه آثار قلم‌زنی روی نقره اهدایی غلامحسین ملول