عید نوروز در چهار کشور متفاوت

سلام نو _ سرویس گردشگری: نوروز بی‌تردید از کهن‌ترین جشن‌های ایرانیان است، جشنی که آمدن بهار را نوید می‌دهد. نوروز نخستین روز سال خورشیدی ایرانی برابر با یکم فروردین ماه، جشن آغاز سال نوی ایرانی است. خاستگاه نوروز در ایران باستان است و هنوز هم مردم مناطق گوناگون فلات ایران، نوروز را جشن می‌گیرند. زمان برگزاری نوروز، در آغاز فصل بهار است که امروزه به آن برابری بهاری می‌گویند.

نوروز، با عنوان رسمی «روز بین‌المللی نوروز»، توسط یونسکو به عنوان میراث فرهنگی و معنوی بشر به ثبت جهانی رسیده‌است. این روز همچنین یکی از روزهای مقدس و اعیاد مذهبی زرتشتیان نیز به حساب می‌آید.

نوروز به‌طور مستمر در همه دوران تاریخی ایران کم و بیش برگزار می‌شده‌است اما در دوره بعد از اسلام در دوران صفویه به‌خصوص در دوران میانی صفویه این جشن نماد و سمبل ملی تر و درباری تری یافت.

دربار قاجار در آستانه عید نوروز تدارک ویژه ای برای برگزاری هرچه باشکوه تر مراسم عید نوروز می‌دید. مراسم اصلی «سلام نوروزی» بود که در سه بخش برگزار می‌شد. سلام عام تحویل، سلام عام تخت مرمر و سلام خاص سر در. یک روز پیش از عید از طرف رئیس تشریفات دربار علی‌خان ظهیرالدوله داماد شاه برای طبقات مختلف دعوتنامه فرستاده می‌شد و مدعوین بایستی یک ساعت قبل از تحویل حضور به هم رسانند. سلام عام نوروز در تخت مرمر واقع در کاخ گلستان اجرا می‌شد.

نوروز به چه معنا است؟

ایرانیان باستان از نوروز با عنوان «ناوا سرِدا» به معنی سال نو یاد می‌کردند. مردمان ایرانی آسیای میانه مانند سغدیان و خوارزمیان، نوروز را نوسارد و نوسارجی، به معنای سال نو می‌نامیدند.

در متن‌های گوناگون لاتین، بخش نخست واژه نوروز با املای No, Now, Nov وNew Naw و بخش دوم آن با املای Ruz, Rooz و Rouz نوشته شده‌است. در برخی از موارد، این دو بخش پشت سر هم و در برخی نیز با فاصله نوشته می‌شوند.

در کشورهای مختلف تلفظ نوروز متفاوت است. در شهر لکنو هند که هر ساله نوروز برگزار می‌شود و هفته‌نامه‌ای هم با نام نوروز دارد آن را به صورت Nauroz تلفظ می‌کنند که به تلفظ لهجه دری نزدیک است. به باور احسان یارشاطر، بنیان‌گذار دانشنامه ایرانیکا، نگارش این واژه در الفبای لاتین با توجه به قواعد آواشناسی، به شکل Nowruz توصیه می‌شود. این شکل از املای واژه نوروز، هم‌اکنون در نوشته‌های یونسکو و بسیاری از متون سیاسی به کار می‌رود.

نوروز؛ جشنی به قدمت هخامنشیان و شاید قدیمی‌تر

منشأ و زمان پیدایش نوروز، به درستی معلوم نیست. برخی از روایت‌های تاریخی، آغاز نوروز را به بابلیان نسبت می‌دهد. بر طبق این روایت‌ها، رواج نوروز در ایران به سال ۵۳۸ (قبل از میلاد) یعنی زمان حمله کوروش بزرگ به بابل بازمی‌گردد. مردم بابل روز اول سال (عموماً در اعتدال بهاری برابر با ۲۱ مارس) را جشن می‌گرفتند. این زمان برابر با بیداری طبیعت است. از لوحه‌ها چنین بر می‌آید که این جشن تقریباً از ۲۳۴۰ سال، پیش از میلاد، شناخته شده بود.

مری بویس، پژوهشگر مطالعات زرتشتی، معتقد است که ایرانیان از دیرباز، بر اساس آیین میتراییسم، جشن‌های بزرگی چون جشن‌های بهاره و پاییز(مهرگان) را برگزار می‌کرده‌اند ولی شکوه جشن بهاره بابلیان، ممکن است موجب رهنمود ایرانیان به برگزاری جشن سال نو در این ایام شده باشد.

ردپای نوروز در اسطوره‌ها

در برخی از متن‌های کهن ایران از جمله شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری، جمشید و در برخی دیگر از متن‌ها، کیومرث به عنوان پایه‌گذار نوروز معرفی شده‌است.

پدیدآوری نوروز در شاهنامه، بدین گونه روایت شده‌است که: جم(یما) در حال گذشتن از آذربایجان، بر روی تخت جمشید ارگ جمشید در آنجا فرود آمد و با تاجی زرین بر روی تخت نشست با رسیدن نور خورشید به تاج زرین او، جهان نورانی شد و مردم شادمانی کردند و آن روز را روز نو و جم را جمشید نامیدند.

نوروز در تاجیکستان

تاجیکستان از همسایه‌های کشور آسیای مرکزی است که با ازبکستان، قرقیزستان، چین و افغانستان هم مرز است. نوروز مهم ترین تعطیلات در تاجیکستان است و این کشور با تعطیلات یک هفته ای نوروز را جشن می گیرد. در این مدت مردم با دوستان و خانواده دور هم جمع می شوند تا از غذای سنتی و موسیقی لذت ببرند و هدایایی رد و بدل کنند. می‌توانید برای تجربه جشن‌های نوروز از شهر دوشنبه دیدن کنید، یا کوه‌های خیره‌کننده پامیر را که به‌خاطر زیبایی‌های ناهموار و حیات‌وحش متنوع شهرت دارند ببینید.

نوروز در ازبکستان

ازبکستان یکی دیگر از کشورهای آسیای مرکزی است که با قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان و تاجیکستان مرز مشترک دارد. نوروز یک تعطیلات مهم در ازبکستان است و این کشور با موسیقی سنتی، رقص و غذای خوشمزه این رخداد را جشن می گیرد. شهرهای تاریخی سمرقند و بخارا مقاصد محبوب برای بازدیدکنندگانی هستند که می خواهند معماری باستانی با رنگ و بوی ایرانی را لمس کنند. در ایام نوروز می توانید در جشن ها شرکت کنید و شاهد جشن های رنگارنگی باشید که در سراسر کشور برگزار می شود.

نوروز در باکو

آذربایجان کشوری نوپا است که قبلا بخشی از اتحاد جماهیر شوروی و پیش از آن و در دوران قاجار بخشی از ایران بوده است. این کشور نوپا در تقاطع اروپای شرقی و آسیای غربی قرار دارد. نوروز به مدت چهار روز در آذربایجان به عنوان تعطیلات رسمی جشن گرفته می شود و باکو مکانی جالب برای تجربه این جشن ها است.

نوروز در قزاقستان

قزاقستان بزرگترین کشور محصور در خشکی جهان است و با روسیه، چین، قرقیزستان، ازبکستان و ترکمنستان هم مرز است. نوروز تعطیلاتی مهم در قزاقستان است و این کشور با تعطیلات رسمی به مدت چهار روز نوروز را جشن می گیرد. می‌توانید از شهر آلماتی دیدن کنید که به خاطر رخدادهای فرهنگی پر جنب و جوش و مناظر کوهستانی خیره‌کننده‌اش معروف است، یا کوه‌های آلتای را که در بخش دورافتاده غربی کشور واقع شده‌اند ببینید. در طول نوروز، می توانید با فرهنگ و سنت های قزاقستان آشنا شوید، از غذاها و موسیقی سنتی لذت ببرید و شاهد جشن های رنگارنگی باشید که در سراسر کشور برگزار می شود.