خانه مقدم تهران متعلق به چه کسی است؟

سلام نو _ سرویس گردشگری: خانه مقدم که همانند عمارتی است کوچک اما چشم نواز و بیانگر شکوه و عظمت حکومت قاجار که در یکی از اصلی‌ترین خیابان‌های تهران به نام خیابان امام خمینی قرار و در نزدیکی پارک شهر تهران گرفته است. این خانه که زمانی محل سکونت بوده است، امروزه تبدیل به موزه شده تا زیبایی و سرگذشت خود را به معرض دید گردشگران بگذارد.

سیر تاریخی خانه مقدم

خانه موزه مقدم در محدوده میدان امام قرار دارد. وقتی در این محل قدم می‌زنید، اگر از قبل از محل این موزه آگاه نباشید، اصلا فکر نمی‌کنید چنین بنایی آنجا وجود دارد. همه ساختمان‌های اطراف آن از معماری معمولی و نسبتا جدیدی برخوردار هستند؛ اما به درب ورودی موزه که می‌رسید همه چیز عوض می‌شود. با ورود به خانه، اولین چیزی که توجه شما را در این خانه جلب خواهد کرد حوض و شمعدانی‌ها و استفاده بسیار زیاد، مناسب و زیبا از رنگ‌های شاد مانند فیروزه‌ای، آبی آسمانی و بنفش است. خانه موزه مقدم از جمله خانه‌های مجلل دوران قاجار به شمار می‌آید و متعلق به یکی از درباریان آن دوران به نام محمد تقی خان احتساب الملک، بوده است.

احتساب الملک دارای دو پسر به نام‌های حسن و محسن بود که برای ادامه تحصیل به اروپا رفتند. حسن در فعالیت‌های ادبی، سیاسی و اجتماعی حضور فعالی داشت و در جوانی فوت کرد. از او نمایشنامه بسیار معروف «جعفرخان از فرنگ آمده» به‌جامانده است.

برادر کوچک‌تر، محسن، پس از اتمام تحصیلات خود در رشته‌های نقاشی، تاریخ هنر و باستان‌شناسی در سال ۱۳۱۵ به ایران بازگشت و به‌همراه همسر فرانسوی خود «سُلما» در خانه پدری -محل کنونی موزه مقدم- ساکن شد و در کنار فعالیت‌های علمی به گردآوری آثار و اشیای تاریخی و فرهنگی پرداخت.

استاد مقدم بسیاری از آثار ارزشمند جمع‌آوری شده مانند کاشی، قطعات سنگی تراشیده و... را با الهام از فضاهای سنتی تاریخی به‌نحو چشمگیری در جای‌جای این عمارت قدیمی نصب کرد. برخی دیگر را مانند کلکسیون پارچه، چپق و قلیان، سفالینه، شیشه، تابلو نقاشی، مسکوکات، مهرها و اسناد تاریخی و غیره را با نظم و ترتیب خاصی در خانه پدری نگه داشت.

درباره مالک خانه مقدم

محسن مقدم در سال ۱۲۷۹ خورشیدی و در اواخر دوران قاجار در تهران به دنیا آمد. او در سال ۱۲۹۱ خورشیدی، زمانی که تنها ۱۲ سال داشت برای تحصیل به اروپا فرستاده شد.

در میانه جنگ جهانی اول به ایران بازگشت و در مدرسه صنایع مستظرفه در محضر استادانی چون کمال الملک به تحصیل خود ادامه داد و پس از چند سال دوباره به اروپا بازگشت. محسن مقدم مدتی در بخش باستان شناسی موزه لوور در پاریس در کلاس‌های ژرژ کنتنو، باستان شناس معروف، آموزش دید و با درجه عالی، تحصیل در آنجا را به پایان رساند. وی علاوه بر باستان شناسی، در پاریس به آموزش نقاشی هم پرداخت. محسن مقدم در سال‌های پایانی حضور خود در اروپا به عنوان نماینده فرهنگی ایران در نشست‌ها و نمایشگاه‌های متعددی حضور پیدا می‌کرد. مقدم اولین ایرانی‌ست که به دریافت نشان لژیون دو نور با درجه اوفیسیه از طرف رئیس جمهور فرانسه - شارل دو گل- مفتخر شد.

محسن مقدم در سال ۱۳۱۵ خورشیدی با سلما کویومجیان که وی هم در رشته ای باستان شناسی و هنر تحصیل کرده بود ازدواج کرد. محسن و سلما درست پس از ازدواج خود به ایران آمدند و در سال ۱۳۱۶ خورشیدی در مرکز باستان شناسی به عنوان بازرس فنی هیات باستان شناسی فرانسوی شوش به سرپرستی رولان دومکنم فعالیت تخصصی خود را آغاز کردند.

آنها مدتی را نیز زیر نظر آندره گدار در موزه ایران باستان فعالیت داشتند. محسن مقدم ماموریت‌های باستان شناسی و هنری متعددی را به انجام رسانید که یکی از آنها سرپرستی هیاتی به منظور تهیه نقشه باستان شناسی گیلان در سال ۱۳۴۰ خورشیدی بود. این ماموریت بعدها توسط دکتر عزت الله نگهبان یکی از شاگردان استاد مقدم ادامه پیدا کرد. محسن مقدم علاوه بر فعالیت‌های میدانی خود، فعالیت‌های علمی گوناگونی را نیز در دانشگاه تهران به عهده داشت و به عنوان یکی از اولین استادان آکادمیک باستان شناسی ایران به شمار می‌آید. ایشان یکی از بنیانگذاران اصلی دانشکده هنرهای زیبا بودند. همچنین مقدم سرپرستی و نمایندگی ایران در نمایشگاه‌ها و کنگره‌های مختلفی را نیز به عهده داشت و نشان‌های افتخار آمیز زیادی را در شناسنامه کاری خود به رسانده است.

یکی از ویژگی‌های بارز محسن مقدم علاقه او از کودکی به جمع آوری کلکسیون‌های مختلفی چون تمبر، صدف، چپق و قلیان و آثار متنوع تاریخی بوده است؛ گفته می‌شود که ایشان در سن شانزده سالگی به جمع‌آوری اولین کلکسیون خود که مجموعه صدف بود پرداخت.

او و همسرش در طول زندگی خود رنج‌های زیادی را متحمل شدند تا توانستند مجموعه‌ای غنی از آثار و اشیاء تاریخی و هنری را جمع آوری کنند. محسن مقدم مجموعه داری متخصص و دوست دار فرهنگ گذشته ایران زمین بود که مجموعه خود را برای ارزش مالی آن جمع آوری نکرد. باید بدانید که او بخش زیادی از آثار خود را از خارج از ایران خریداری می کرد و به ایران باز می گرداند. استاد مقدم در آبان ماه ۱۳۵۱ خورشیدی یعنی پانزده سال قبل از وفاتش، خانه پدری را به همراه تمامی آثار موجود در آن به دانشجویان دانشکده هنرهای زیبا و گروه باستان شناسی دانشگاه تهران وقف کرد.