سلام نو _ سرویس گردشگری: نوروز بزرگ‌ترین جشن ملی ایرانیان است که در نخستین ماه و سال خورشیدی – آن‌گاه که آفتاب به برج حمل انتقال یابد و شب و روز برابر گردد- آغاز می‌شود. نوروز در ایران، افغانستان و تاجیکستان آغاز سال نو محسوب می‌شود؛ اما در کشورهای آسیای میانه و قفقاز، تقویم میلادی متداول است و نوروز به‌عنوان آغاز فصل بهار جشن گرفته می‌شود؛ در برخی دیگر از کشورها نیز تعطیل رسمی است.
در مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز، جشنی با ریشه ایرانی که قدمتی بیش از ۳ هزار سال دارد و امروزه نزدیک به ۴۰۰ میلیون نفر آن‌را جشن می‌گیرند به ثبت رسیده است. در ۷ فروردین ۱۳۸۹ نخستین دوره جشن جهانی نوروز در تهران برگزار شد و این شهر به‌عنوان «دبیرخانه‌ی نوروز» شناخته شد.
در کتاب‌های کهن ازجمله شاهنامه درباره نوروز این‌گونه نوشته شده است: «جمشید در حال گذشتن از آذربایجان بوده است که دستور می‌دهد برایش تختی قرار دهند، سپس با تاجی پر زرق و برق روی آن تخت می‌نشیند و با تابش نور خورشید به آن تاج زرین، روشنایی و نور فراوانی دنیا را فرا می‌گیرد و به خاطر شادمانی مردم آن روز را نوروز می‌نامند.»
آداب و رسوم نوروز همانند آداب و رسوم سایر مناسبت‌ها در سراسر کشور به شکل‌های ویژه و متمایزی با توجه به موقعیت جغرافیایی، ادبیات، رفتار و نوع زندگی مردم انجام می‌شود.
گَردیلَه؛ خانه تکانی در لرستان
نخستین سنتی که در لرستان همانند سایر نقاط ایران رایج است همان «خانه تکانی» است که بانوی خانه با کمک خانواده در آستانه نوروز تمام وسایل خانه را گردگیری، شست و شو و تمیز می‌کند تا غبار از خانه بزداید. در زبان محلّی به این آیین «گَردیلَه» گفته می‌شود. در گذشته مردم لرستان در پنجم اسفندماه، قبل از شروع گَردیله (گردگیری منزل) کاسه‌ای آب به همراه آینه و چراغی در خانه قرار می‌دادند و سپس شروع به گرفتن گردگیری می‌کردند که البته آب آن کاسه هر روز به نیت طهارت و پاکی عوض می‌شد.
نوروزخوان‌ها از نوروز می‌گویند
در روزهای اول اسفند (شب قبل از یک اسفند) افرادی که به نوروزخوان معروف بودند با حساب‌کتاب‌های خاص خود فرارسیدن نوروز را محاسبه می‌کردند و در دسته‌های دو نفره، سه نفره یا بیشتر، همراه با ساز و دهل یا بدون ساز و دهل بر روی وسیله‌ای که به اصطلاح محلی (خاوخُوک) نامیده می‌شد ۲۹ گوی یا ۲۹ تخم‌مرغ قرار می‌دادند و گاهی آنها را رنگ‌آمیزی می‌کردند و در کوچه‌ها، روستاها و شهر به شهر می‌گشتند و نویدبخش بهار بودند.
مردم با دیدن این خاوخوک که در معرض دیدشان بود و با شمارش این گوی‌ها (تخم‌مرغ‌ها) متوجه می‌شدند که چند روز تا آغاز فصل بهار مانده، در این میان هر شبی که مهمان منزلی بودند یکی از این تخم مرغ‌ها (گوی‌ها) را به میزبان می‌دادند؛ البته از هر دیاری که گذر می‌کردند، مردم پیشاپیش به آنها هدایایی را به عنوان عیدی می‌دادند؛ بنابراین در زمان‌های گذشته چون خبری از تقویم، رادیو، ساعت یا تلویزیون نبود و گاهی مردم یادشان می‌رفت که دقیق چه روزی نوروز است نوروزخوان با آمدنش حکایت‌گر نوروز در لرستان بود.
دلجویی از خویشاوندان عزادار
یکی از آداب و رسوم مردم لرستان که قبل از ایام نوروز انجام می‌شود سر زدن به دوستان یا خویشاوندانی است که تازه عضوی از خانواده خود را از دست داده‌اند و عزادار هستند، در این آیین که به نشان احترام و همدردی انجام می‌شود اقوام به خانه صاحب عزا می‌روند و برای فرد تازه درگذشته فاتحه‌ای قرائت می‌کنند. و با دادن هدیه که معمولا لباس و یا پارچه‌ای رنگی است، از آنها می‌خواهند که رخت عزا را از تن بیرون بیاورند و برای سال جدید زندگی را با شادی از سربگیرند.
بازدید از اهل قبور
از رسوم برجسته مردم لرستان، زیارت اهل قبور در آخرین پنجشنبه سال است. به شکلی که افراد معمولا خود را مکلف می‌دانند که به زیارت اهل قبور بروند. طبق این سنت مذهبی افراد در بعدازظهر آخرین پنجشنبۀ سال، باحاضرشدن در قبرستان‌ها به قرائت فاتحه می‌پردازند. و در واپسین روزهای زمستان با خواندن فاتحه یاد عزیزانشان را بار دیگر گرامی می‌دارند.
اَلِفَه به یاد درگذشتگان
«شب الفه» آئینی است در لرستان، برای کسانی که دستشان از دنیا کوتاه شده اجرا می‌شود. در این شب زنان لرستان با بهترین روغن‌های محلی حلوا درست می‌کردند و مردان محله یا روستا به صورت دسته‌جمعی به منزل اهالی روستا می‌روند و برای درگذشتگان آن منزل با خوردن حلوا و پذیرایی، فاتحه می‌خوانند و با بیان خاطرات او یادش را گرامی می‌دارند؛ سپس صاحب‌خانه به همراه دیگران به منزل دیگر اهالی می‌روند و همین روال تا شب ادامه دارد و در نهایت همه معمولاٌ در منزل کدخدا جمع می‌شدند و مراسم در آنجا به پایان می‌رسید، روز بعد جشن بَرات که دادن حلوا و خیرات برای زندگان است برگزار می‌شد.
جشن آوسال؛ پایکوبی با آب شدن برف
با توجه به اینکه در اسفند ماه برف‌ها رو به آب شدن می‌گذارند و در رودخانه‌ها و چشمه‌سارها جاری می‌شوند و این می‌توانست نویدبخش یک سال پر آب برای لرستانی‌ها باشد؛ بنابراین جشنی به نام جشن آوْسال برگزار می‌کردند که در این جشن به پایکوبی و شعرخوانی می‌پرداختند که این جشن در بین ایرانیان به نام جشن آب‌سال معروف است.
کوسه‌سوار آیینی برای شادی مردم
از روز پنجم اسفند به بعد دسته‌های آئینی به اسم «کوسه‌سوار» که شبیه دسته‌های تعزیه‌خوانی بودند و کار نمایشی انجام می‌دادند؛ شروع به فعالیت می‌کردند. این دسته‌ها شخصی را به شکل عجیب و غریب گریم می‌کردند و آن فرد بین مردم می‌آمد با خواندن اشعار و بازی‌های نمایشی طنز موجب شادی مردم می‌شد و فعالیت‌های این گروه حتی چند روز بعد از تحویل سال نیز ادامه داشت.
نظر شما