سلام نو _ سرویس گردشگری: این برج از شاهکارهای معماری دوران سلجوقی‌ست، برجی استوانه‌ای شکل از خشت، آجر و ساروج که دارای مساحتی بالغ بر ۴۸ مترمربع و ارتفاعی نزدیک به ۲۰ متر است. البته در گذشته گنبد مخروطی شکلی بر فراز سازه وجود داشته که امروز دیگر اثری از آن نیست. قطر بیرونی برج ۱۵ متر و قطر داخلی آن به ۱ متر می‌رسد. از دیدنی‌ها و جذابیت‌های برج طغرل، می‌توان به یک سردر چوبی در ورودی اشاره داشت. با ورود از درب اصلی طاق‌های آجری زیبایی را خواهید دید که متعلق به دوران معاصر است و سعی شده تا با معماری بنا مطابقت داشته باشد.
آشنایی با معماری خاص برج طغرل تهران
برای ورود به فضای داخلی برج طغرل دو در، یکی در ضلع شمالی و یکی در ضلع جنوبی برج با معماری سبک رازی ساخته شده است. سردرهای شمالی جنوبی به صورت قرینه روبروی هم و روی نصف‌النهار قرار گرفته‌اند. در مقابل یکی از درهای ورودی ردپای گربه‌ای وجود دارد که اگر روی آن بایستید در بالای سرتان تصویری شبیه به دهان باز یک شیر را خواهید دید.
همچنین کتیبه‌ای سنگی بالای سر در جنوبی قرار گرفته که تاریخچه و چگونگی ساخت برج را شرح داده است. پس از عبور از گذرگاه سرسبز و گل‌کاری شده به برج طغرل می‌رسیم. در بالای برج گنبدی وجود داشته که به احتمال زیاد در فناوری اکوستیکی بنا تاثیر داشته و بر اثر زمین لرزه‌ای از بین رفته است. نمای بیرونی برج متشکل از ۲۴ کنگره آجری با زاویه حاده است و در راس برج، دو ردیف مقرنس آجرکاری شده به چشم می‌خورد.
در ضلع شمال‌غربی و در ارتفاع نزدیک به ۵ متری، دری کوچک و چوبی را می‌بینید که در پشت خود راه پله‌ای داخل جدار دیوار دارد که شما را به بالای برج می‌رساند. یکی از ویژگی‌های بنا این است که تا ارتفاع چهار متری برج، دیوارها توپر و بالاتر از این ارتفاع به صورت توخالی طراحی شده و وسط آن نیز پلکانی قرار داده‌اند.
هنگامی که در محوطه دور برج قدم می‌زنید دری چوبی که در ارتفاع ۷ متری قرار گرفته است توجه شما را جلب می‌کند. این قسمت از داخل برج دهانه‌ای است که توسط پلکانی مارپیچ به بام بنا می‌رسد.
در واقع در قدیم توسط این راه به بالای برج می‌رفتند تا آتش روشن کنند و این آتش چراغ راه مسافران باشد. دیواره بالای برج به‌اندازه‌ای پهن است که حدودا یک اتومبیل می‌تواند روی آن دور بزند. دو ناودان سنگی نیز بالای دیواره وجود دارد که آب باران و برف را به پایین هدایت می‌کند. کف قسمت داخلی برج سطحی صیقلی دارد که در مرکز با شیبی کاسه‌مانند به سوراخ آبریز کانال آب متصل می‌گردد.
در فصل بارش، آب حاصل از باران و برف به کف برج ریخته و پس از شست‌وشوی فضله‌های کبوترانی که در حفره‌های دیواره داخلی برج لانه کرده‌اند، وارد کانال آب داخل زمین شده و سپس بعد از طی مسیری به باغ و فضای سرسبز محوطه جریان پیدا می‌کند. این آب حاوی کود حیوانی بوده و برای رشد گیاهان بسیار مفید و مثمرثمر است.
برج در جایی قرار گرفته است که تمام مردم شهر می‌توانستند از آن استفاده کنند. وجود سردابه یا انباری در قسمت پایینی برج، سبب سالم ماندن و جلوگیری از پوسیدگی در پِی برج شده است؛ فضاهای توخالی نیز همانند هواکش عمل می‌کنند و مانع از ایجاد رطوبت در خشت و آجرها می‌شود.
سردرها، قوسی‌ها و همچنین فضاهای تو خالی همگی دلیلی بر استقامت این برج هستند. در ساخت بنا مصالحی همچون خشت خام، آجر و ساروج به کار رفته که موجب استحکام بنا در برابر بلاهای طبیعی تا امروز شده است.
کاربری جالب و مرمت برج طغرل
این برج علاوه براینکه آرامگاه طغرل بیک سلجوقی است، به عنوان بلندگو برای گوینده بوده است؛ به گونه‌ای که نحوه معماری و سوراخ‌هایی که در داخل برج قرار دارد باعث می‌شود که اگر فرد خواننده درست در مرکز برج قرار بگیرد صدایش به گونه‌ای اکو می‌شود و در تمام محوطه پخش می‌شود که گویی میکروفون در دست دارد. البته اکنون این فضاهای توخالی برج پذیرای پرندگان است.
از دیگر کاربردهای این برج تعیین کردن زمان و ساعت است. برج طغرل تهران، همانند فانوس راهنمایی بوده است به گونه‌ای که بر بالای آن آتشی می‌افروختند تا نشانه‌ای برای مسافرانی باشد که از خراسان به سمت ری در حرکت بوده‌اند تا مسیر خود را پیدا کنند.
جالب است بدانید مصالح به کار رفته در ساخت این برج زاج، خاک و سفیده تخم مرغ است که همین امر باعث شده تا بنای مستحکمی ایجاد شود و همچنان پس از سالیان سال پا برجا بماند.
این برج مورد مرمت و بازسازی‌های متعددی قرار گرفته که باعث شده تا امروز پابرجا بماند:
اولین مرمت در پایان ۳۵ سالگی پادشاهی ناصرالدین شاه انجام شد که این بنا را از زوال نجات داد و لوحی از مرمر، سردربنا نصب شد؛ اما باعث حذف یکسری ظریف‌کاری‌ها و همچنین گنبدی که منقش به کتیبه کوفی بود شد.
سپس این بنا تا سال‌های‌سال و تا نزدیکی انقلاب ۱۳۵۷ به صورت متروکه رها شده بود؛ اما در سال ۱۳۷۷ بازسازی از سرگرفته شد و سرانجام در سال ۱۳۷۹ تمام شد. سپس توسط شهرداری محوطه‌سازی شد و امکانات رفاهی متنوعی مانند فرهنگسرا، کتابخانه، موزه و رستوران در نزدیکی آن ایجاد شد. امروزه اگرچه برج طغرل نمایی به ظاهر سالم دارد؛ اما دارای ترک‌هایی میباشد که تکان‌های مترو در زیر زمین به مرور می‌تواند تهدیدی برای این برج محسوب شود.
نظر شما