سلام نو _ سرویس گردشگری: دژ شاپورخواست در دوران ساسانیان ساخته شد اما در دوران قاجار نام آن به قلعه فلک الافلاک تغییر یافت. قلعه بر فراز تپه ای نزدیک به شهر خرم آباد ساخته شده است. در گذشته دوازده برج درون قلعه خرم آباد قرار داشت که تنها هشت مورد از آن ها توانستند از گذر زمان جان سالم به در ببرند. امروزه قلعه تبدیل به نمادی از شهر خرم آباد و استان لرستان شده است.
سیر تاریخی درخور توجه قلعه فلک الافلاک
قلعه در زمان قاجار و دوران سلطنت فتحعلی شاه بازسازی شد. در دوران باستان و زمان فرمان روایی سلسله ساسانیان قلعه فلک الافلاک یا دژ شاپورخواست از اهمیت زیادی برخوردار بود و اسرای رومی را در آن زندانی می کردند. در قرن چهارم هجری قمری به عنوان مقر حکومت آل حسنویه (حاکم لرستان) و گنجور در زمان آل بویه در آمد. پس از آن برای مدتی تبدیل به خزانه داری خاندان بدر و مقر حکومت حاکمان لرستان شد. در دوران پهلوی از آن به عنوان پادگان نظامی و زندان سیاسی استفاده شد.
سر انجام در سال ۱۳۴۹ قلعه خرم آباد در آثار ملی ایران به ثبت رسید و چند سال بعد تبدیل به موزه ای شد که امروزه در آن آثار بسیار ارزشمندی نگهداری می شود. در سال های اخیر با مرمت نمای بیرونی و داخل قلعه موزه های باستان شناسی، مردم شناسی، آزمایشگاه مرمت اشیاء، مرکز فروش تولیدات فرهنگی و چایخانه سنتی در این مجموعه فرهنگی تاریخی راه اندازی شده است.
هنگامی که اسکندر مقدونی به ایران حمله کرد، حاکمان زمانه تصمیم گرفتند تا اشیا با ارزشی از جنس طلا و نقره را در آن پنهان کنند و این گونه آن ها را از دست اسکندر محفوظ بدارند. بعد از گذشت دوهزار سال اشیا عتیقه به صورت تصادفی توسط دزدان! پیدا شدند، تعدادی از این اشیا مرمت شدند و امروزه در موزه قلعه از آن ها نگهداری می شود. درون قلعه خرم آباد آزمایشگاهی مجهز برای مرمت اشیا باستانی احداث شده است و در کنار آن کتابخانه ای با کتب نفیس قرار دارد.
موزه جذاب مردم شناسی فلک الافلاک
موزه قلعه فلک الافلاک تنها موزه مردم شناسی در استان لرستان به شمار می‌رود که در دوره حکومت پهلوی فعالیت خود را آغاز کرده و آثار تاریخی ارزشمند مانند نسخ خطی را در خود جا داده است.
بازدید از این موزه اطلاعات قابل توجهی از زندگی بومی مردم لرستان از گذشته تا امروز به بازدیدکنندگان می‌دهد. موزه فلک الافلاک در فاصله سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۷ و همین طور ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۷ تعطیل بود.
در بازه نخست به‌دلیل تحولات پس از انقلاب اسلامی و در بازه دوم به‌دلیل نبود امکانات استاندارد برای نگهداری از آثار باستانی، امکان بازدید از این موزه وجود نداشت. موزه فلک الافلاک بخش‌های مختلفی دارد که هرکدام محل نمایش آثار برجسته از زمان‌های بسیار دور تاکنون هستند. بخشی از این موزه را به نام موزه باستان شناسی فلک الافلاک نام‌گذاری کرده‌اند که این بخش فعالیت خود را از سال ۱۳۷۴ آغاز کرده است.
در این قسمت ۱۲ ویترین از آثار باستانی ایران به نمایش در آمده‌اند و در هر ویترین نزدیک به ۵۰ اثر تاریخی به چشم می‌خورد. مهم‌ترین اشیای به نمایش در آمده در موزه باستان شناسی فلک الافلاک، آثار به دست آمده از «غار کلماکره»، مربوط به دوره حکومت هخامنشیان هستند. موزه مردم شناسی فلک الافلاک یکی از پربارترین موزه‌های مردم شناسی ایران به شمار می‌رود.
این موزه در سال ۱۳۸۱ تجهیز شد و ماکت‌هایی از آداب و رسوم مردم لرستان در آن به نمایش درآمدند. با بازدید از موزه مردم شناسی فلک الافلاک می‌توانید اطلاعات جامعی درباره باورها و اعتقادات سنتی مردم لرستان، ابزار کتابت لرستان در گذشته، پوشاک سنتی مردم این منطقه، وسایل کشاورزی و آهنگری بومی و موسیقی محلی لرستان به دست بیاورید.
در بخش‌های مختلف موزه مردم شناسی فلک الافلاک ماکت‌هایی از زندگی روزمره مردم لرستان در سالن‌های مختلف به چشم می‌خورند که توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب می‌کنند. در میان این ماکت‌ها صحنه‌هایی از مراسم عروسی، سوگواری، ساخت صنایع دستی محلی، صحنه شکار، پخت نان و فعالیت زنان لرستان دیده می‌شوند.
در بخش گالری عکس این موزه نیز مجموعه‌ای از تصاویر تاریخی و طبیعی لرستان به نمایش در آمده‌اند. برخی از این عکس‌ها به دوره قاجار تعلق دارند و زندگی عشایر لرستان و طوایف لر در فاصله سال‌های ۱۲۱۸ تا ۱۲۱۹ را به تصویر می‌کشند. از نسخه اصلی این عکس‌ها در کاخ گلستان تهران نگهداری می‌شود. یکی از سالن‌های موزه فلک الافلاک محل نمایش مجسمه استادان مشاغل سنتی لرستان است.
بازدید از این بخش مهارت استادان لرستان در ساخت صنایع دستی را نشان می‌دهد. در سالن‌های بافته‌های بومی و عشایر، ماکت بانوان لرستان در حال بافتن قالی، جاجیم و سیاه چادر با ظرافت بسیار به نمایش در آمده‌اند. اما یکی از زیباترین بخش‌های این موزه سالن موسیقی آن است که ارتباط تنگاتنگ موسیقی با مردم این خطه را نشان می‌دهد.
در این بخش انواع سازهای سنتی لرستان مانند سرنا، کرنا، دوزله، بور و انواع سازهای کوبه‌ای این منطقه مانند دهل و سازهای زهی مانند تنبور و کمانچه در معرض دید عموم قرار دارند. در سالن نمایش موزه فلک الافلاک نیز می‌توانید چکیده‌ای از فرهنگ و تاریخ لرستان را در نمایش فیلم کوتاه ببینید.
نظر شما