درباره برج سه گنبد ارومیه چه می‌دانید؟

سلام نو _ سرویس گردشگری: سه‌ گنبد از جاهای دیدنی ارومیه محسوب می‌شود که در سال ۵۸۰ هجری قمری در جنوب شرقی ارومیه ساخته شد. مهم‌ترین بخش‌ این اثر تاریخی، تزیینات سر در ورودی مقبره است که به‌صورت قطعات سنگ و گچ با نقوش هندسی و کتیبه به خط کوفی تزیین شده است. این بنا در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۱۴ هجری شمسی با شماره ثبت ۲۴۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آشنایی با برج سه گنبد در ارومیه زیبا

ارومیه، یکی از شهرهای زیبای شمال شهر ایران جاذبه های طبیعی و تاریخی فراوانی دارد و توانسته است گردشگران زیادی را از سراسر ایران و دنیا به خود جذب کند. یکی از دیدنی ترین جاذبه های تاریخی ارومیه برج سه گنبد (Three Dome Tower) است. این برج به آرامگاهی ۸۰۰ ساله از زمان سلجوقیان تعلق دارد و با معماری جالبش از گنیجنه های ارزشمند تاریخی به حساب می آید. سه گنبد تا قرن نوزدهم چندان مورد توجه قرار نداشت تا این که با گذشت زمان و پیشرفت علم و هنر معماری، بنا و طراحی این برج توجه ها را به خود جلب کرد.

برج تاریخی سه گنبد در ارومیه در سال ۵۸۰ هجری قمری در جنوب شرق شهر ارومیه بنا شد و امروزه با گسترش یافتن شهر ارومیه، در بافت مرکزی شهر قرار گرفته است. در اطراف این برج حریمی ساخته شده تا بنا و تزئیناتش در برابر هرگونه بلا و حادثه مصون بماند. درواقع برج سه گانه یک آرامگاه استوانه ای است که از دوره سلجوقیان به جا مانده و از سنگ و آجر ساخته شده است. حدود ۶.۳ متر از بنا از قسمت پایین پوشیده از سنگ های تراش خورده خاکستری است و ادامه آن تا بالای بنا با آجرهای چهارگوش پوشش یافته است.

سه گنبد یک برج مدور است که در سال ۵۸۰ هجری توسط منصور بن موسی ساخته شده است و با وجود این که این برج به دوره سلجوقیان تعلق دارد، ظاهر و شیوه آجرکاری اش به برج های دوره طغرل شباهت دارد. با این حال طبق شواهد و پژوهش ها این برج متعلق به قرن ششم می باشد.

معماری بنای سه گنبد به معماری دیگر مقبره های دوره سلجوقی شباهت زیادی دارد و بنابر حکایت ها در گذشته یک بنای دیگری که متعلق به دوره سلجوقی بوده، در این محل وجود داشته و پس از حمله اعراب از بین رفته است. هرچند، مدرک قطعی و معتبر برای اثبات این موضوع در دست نیست.

سه کتیبه از جنس سنگ تراش خورده که به زبان کوفی نوشته شده اند، در ورودی بنا وجود دارند و در انتهای آن ها تاریخ ۵۸۰ هجری درج شده است. با استناد بر این کتیبه ها، بنای سه گنبد به دستور یکی از امرای سلجوقی به نام "شیث قاطه المظفری" ساخته شده است.

بازدید از سه گنبد ارومیه

سه گنبد ارومیه به‌شکل استوانه‌ ساخته شده و قطر آن پنج متر و ارتفاعش ۱۳ متر است. نقشه اصلی برج دایره‌ای شکل است که قسمت جلوخان آن به‌شکل قابی مستطیلی در بدنه‌ استوانه‌ای برج اضافه شده است. این مقبره به‌شکل گنبدهای مراغه، مرکب از سکوی سنگی بلندی حاوی یک دخمه است که در بالای آن بنایی آجری قرار داده‌اند که شامل اتاق مقبره می‌شود.

سه گنبد برجی تاریخی در ارومیه ست که در سال ۵۸۰ قمری در بخش جنوب شرقی شهر بنا شده و امروز با گسترش شهر در میان بافت قدیمی قرار گرفته و در اطراف آن محوطه و حریمی ساخته شده تا تزئینات و بنای برج دچار صدمه و آسیب نشود.

این بنا در واقع آرامگاهی است که قدمتش به زمان سلجوقی برمی گردد و به شکل استوانه ای مدور از سنگ و آجر بنا شده است. قسمت های پایینی این برج تا بلندای حدود ۶.۳ متر با سنگ های تراش خورده خاکستری پوشیده شده اما از این بخش به بالا تمامی بنا با آجرهای چهارگوش ساخته شده است.

در بالای دخمه و اتاق مقبره اثر دو گنبد بیشتر نمایان نیست. آیا باید فرض کرد به‌جای سقف مخروطی شکل که در آذربایجان در عهد سلجوقیان بر این قبیل بناها قرار می‌دادند، گنبد سومی نیز وجود داشته است؟

علی‌رغم اصطلاح عامه که آن را سه گنبد خوانده‌اند، باید گفت سومین گنبد فقط عبارت از سقفی ساده بوده است.

به عبارتی دیگر، در داخل این برج دو طاق مجزا از یکدیگر ساخته شده است و روی گنبد اصلی، گنبد کوچک‌تری احداث کرده‌اند و ازاین‌رو به‌عنوان سه گنبد شناخته می‌شود. بعضی در وجه تسمیه‌ آن به سه گنبد گفته‌اند که دو بنای دیگر در مجاورت ده چهریق در نزدیکی سلماس وجود داشته است که مجموع این سه بنا را سه گنبد می‌خواندند.

سه‌گنبد نام برجی در جنوب شرقی شهر ارومیه در استان آذربایجان غربی است که در خیابان جانبازان (استاد برزگر) قرار دارد.

این بنای تاریخی که هم‌اکنون در قسمت پرجمعیت شهر خودنمایی می‌کند، مطابق متون تاریخی و با توجه به نقشه قدیمی شهر، قبلا در فاصله یک کیلومتری از دیوار حصار دفاعی ارومیه و در نزدیکی دروازه بازار باش قرار داشت.

آدرس: استان آذربایجان غربی، شهر ارومیه، خیابان جانبازان (استاد برزگر)