سلام نو – سرویس گردشگری: کاخ گلستان قدیمی‌ترین کاخ تهران است که هر قسمت آن در دوره‌ای از تاریخ ساخته شده است. هرکدام از این قسمت‌های که کاخ‌ها و ایوان‌هایی با جاذبه‌های خود را دارند. یکی از جالب و دیدنی‌ترین بخش‌های کاخ گلستان، ایوان تخت مرمر است. در این گزارش با این قسمت از کاخ گلستان و خصوصیات تخت مرمر بیشتر آشنا می‌شویم. با تصاویر اختصاصی کجارو از کاخ گلستان همراه باشید.
فتحعلی شاه به سبب محفوظ نبودن ایوان تخت مرمر و دشواری جابه‌جایی تخت طاووس، دستور داد تختی بسازند که همیشه در وسط ایوان قرار داشته باشد. این تخت به تخت مرمر یا تخت سلیمانی مشهور شد.
در ایوان تخت مرمر هنرمندان ایرانی با ذوق فراوان هنرهای معماری، نقاشی، سنگ‌تراشی، کاشی‌کاری، گچ‌بری، آیینه‌کاری، خاتم‌سازی، منبت‌کاری و مشبک‌سازی را به کار گرفته‌اند تا در میانه کاخ گلستان فضایی زیبا و بدیع و ساختمانی ارزشمند را بنا کنند.
ایوان یا تخت مرمر جایگاهی بوده که مراسم سلام با حضور طبقه‌های مختلف مردم در مقابل آن برگزار می‌شده است.
این ایوان از بناهای دوران زندیه است که در دوره قاجار، مراسم تاج‌گذاری شاهان در آن برگزار می‌شده است. به نظر می‌رسد که عمر بعضی از بخش‌های تخت مرمر که از بناهای دوره زندیه است، از بناهای دیگر کاخ گلستان بیشتر باشد.
در سال ۱۲۲۱ هجری قمری، فتحعلی شاه قاجار، به حجاران و سنگ‌تراشان معروف اصفهانی امر کرد تا از سنگ مرمر زرد یزد تختی بسازند تا همیشه در وسط ایوان باقی بماند.
این تخت از ۶۵ قطعه مرمر بزرگ و کوچک تشکیل شده است. میرزا بابای شیرازی نقاش‌باشی آن را طراحی کرده و سرپرستی حجاری به عهده استاد محمد ابراهیم اصفهانی بوده است.
معماری و تزیینات این ایوان در دوره فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه تغییرات زیادی کرد، تا به‌شکل امروزی در آمد.
این ایوان در دوره قاجار محل اجرای مراسم به تخت نشستن پادشاهان و برگزاری مراسم و اعیاد رسمی بود. آخرین مراسم رسمی که در این ایوان برگزار شد، تاج‌گذاری رضاخان در سال ۱۳۰۴ خورشیدی بود.
تخت مرمر؛ تخت خاص شاهان قاجار
تخت مرمر یا تخت مرمرین ۲۱۸ ساله فتحعلی شاه قاجار به صورت ۶۳ قطعه به هم وصل شده است و دارای تزیینات بسیار زیبا و منحصر به فردی است. این تخت در ایوان تخت مرمر واقع در کاخ موزه گلستان قرار دارد.
در سال ۱۲۲۱هجری قمری فتحعلی شاه قاجار به سبب محفوظ نبودن ایوان تخت مرمر و دشواری جابجایی تخت طاووس ، دستور داد تختی بسازند که همیشه در وسط ایوان قرار داشته باشد. این تخت به تخت مرمر یا تخت سلیمانی مشهور شد. طراحی تخت را میرزا بابای شیرازی نقاش باشی و سرپرستی حجاری آن را استاد محمد ابراهیم اصفهانی حجارباشی دربار انجام دادند.
تخت مرمر به شکل سکوی بلند دیواره داری روی دوش سه دیو و شش فرشته و یازده ستون مارپیچی که بعضی از آنها بر پشت شیر قرار دارند، در وسط ایوان مستقر شده است. در سطح عمودی پله‌ها و بر روی طارمیهای تخت مرمر اشکال و دورتادور تخت کتیبه هایی است که درون هر یک از آن ها یک بیت یا مصرع از دو قصیده فتحعلی خان صبا (ملک الشعراء) که دارای مادّه تاریخ ساخت تخت می باشد در مدح فتحعلی شاه حک و زراندود شده است. این اشعار به قلم نستعلیق استاد مهدی تهرانی ملک الکتاب سلطانی نوشته شده و نام سازنده اصلی تخت، محمدابراهیم، بر روی مجسمه‌ها حک شده است.
تخت مرمر از چه قطعات ساخته شده است؟
تخت مرمر از ۶۵ قطعه مرمر زرد معادن یزد شامل ۵ قطعه سنگ مرمر صاف به ضخامت ۱۲ سانتی‌متر که از زیر به یکدیگر وصل شده ساخته شده: پله‌ها ۷ قطعه، طارمی‌ها ۲۱ قطعه، پایه‌ها و ستونها و مجسمه‌های حامل تخت ۲۱ قطعه و مجسمه‌های کوچک دور تخت ۱۲ قطعه. تخت مرمر از چهار طرف بر دوش ۳ دیو و ۶ فرشته و بر ۱۱ ستون مارپیچی قرار گرفته است. این تعداد فرشتگاه از آن جهت است که در قرآن، در پیش گویی روز رستاخیز، عرش خدا را ۸ فرشته به دوش میبرند.
ارتفاع تخت یک متر است و نشیمنگاه آن از دو سطح ۳*۲ متر (سطح جلو) و ۲۷ر۱*۷۰ر۱ متر (سطح عقب) تشکیل می‌شود. بعضی از ستونها در زیر تخت و بقیه در کناره‌های تخت و هرکدام در پشت شیری قرار گرفته‌اند. بر روی سطح عمودی کنار دو پله جلو تخت، نقش دو اژدها و در دوسوی پله اول دو مجسمه شیر حجاری شده است. به دستور کریم خان ایوان تخت مرمر بنای نخستین دیوانخانه و ایوان دارالاماره نامیده شد.
نظر شما