سلام نو _ سرویس گردشگری: شهر تبریز دارای قدمتی بیش از ۳۵۰۰ سال است که به عنوان بزرگترین شهر شمال غرب کشور و سومین شهر بزرگ ایران بعد از تهران و مشهد شناخته شده است. این شهر زیبا علاوه بر ارزش خاص در زمینه های صنعتی، اقتصادی، هنری دارای پیشینه تاریخی و فرهنگی بسیار غنی است. در ادامه به کلیسا و چند مسجد جذاب در تبریز می‌پردازیم.
کلیسای مریم مقدس؛ زیبا و دیدنی
کلیسای مریم مقدس از دیدنی های تبریز به شمار می‌رود و بزرگترین و قدیمی‌ترین کلیسای این شهر است. ارمنیان تبریز مراسم ملی مذهبی کلیسای حواری ارمنی را در این مکان برگزار می‌کنند. منظور از کلیسای حواری ارمنی، یا به اختصار کلیسای ارمنی، آن است که فقط ارمنیان مسیحی در آن حضور می‌یابند. این کلیسا در محدوده خیابان شریعتی (شهناز) و در محله مسیحی‌نشین تبریز واقع شده است. کلیسای مریم مقدس تبریز در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱، به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران با شماره ۶۱۷۶ به ثبت رسید.
از روی قدیمی‌ترین سنگ قبر موجود در کلیسا می‌توان مطمئن شد که قدمت کلیسا حداقل به حدود سال‌های ۸۷۹ تا ۹۷۹ خورشیدی (۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ میلادی)، یعنی دوره صفوی، می‌رسد. اما از طرف دیگر معماری سردر کلیسا شبیه معماری دوره ایلخانی است که موجب می‌شود قدمت آن را دو سه قرنی عقب‌تر و به قرن هفتم هجری (۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ میلادی) ببرد. جدا از معماری دوره ایلخانی، آنچه باعث می‌شود ساخت آن در دوره ایلخانی را تأیید کند اشاره مارکو پولو (۱۲۵۴-۱۳۲۴) به این کلیسا است. او در مسیر سفرش به چین به این کلیسا اشاره کرده است.
مسیحیان و در کل دین مسیحی در دوره‌ای که ایلخانان هنوز مسلمان نشده بودند؛ یعنی عصر هلاکوخان (۶۵۱-۶۶۳ هجری / ۱۲۵۶ – ۱۲۶۵ میلادی) تا غازان خان (۶۹۴ – ۷۰۳ هجری / ۱۲۹۵ – ۱۳۰۴ میلادی) از شرایط ویژه‌ای برخوردار گشت و در دربار نفوذ یافت؛ ازاین‌رو شاید بتوان تاریخ ساخت کلیسا را به این دوره محدود کرد. با توجه به سنگ قبری که به آن اشاره شد، این کلیسا در عصر صفوی نیز کاربری داشته است.
پس از زمین‌لرزه تبریز در سال ۱۱۵۸ خورشیدی (۱۷۸۰ میلادی)، کلیسا دچار آسیب فراوان شد و بازسازی آن ضرورت یافت. بازسازی کلیسا از سال ۱۱۶۱ خورشیدی (۱۷۸۲ میلادی) آغاز شد و سه سال طول کشید تا بتوانند آن را به سبک صفوی بازسازی کنند.
مساجد دیدنی و کهن تبریز
مسجد شاه طهماسب
مسجد صاحب‌الامر تبریز یا مسجد شاه طهماسب، یکی از مساجد قدیمی و کهن و از جمله دیدنی های تبریز است. این بنا توسط شاه تهماسب یکم بنیاد نهاده شده است و در آغاز متعلق به وی بود. شکل گنبد و مناره‌های این مسجد با سایر مساجد تفاوت بسیاری دارد. از زمان شاه تهماسب یکم، تنها دو تاق مرمرین در این مسجد باقی‌مانده است که جنبه تاریخی دارند. در کنار یکی از تاق‌ها، سنگ‌نبشته‌ای مرمرین و در بالای تاق دیگری، سوره «الجن» نوشته شده است. این اثر در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۱۹۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مسجد کبود تبریز
مسجد کبود تبریز یکی از شاهکارهای معماری ایرانیان در قرن نهم هجری به شمار می‌رود.
همان طور که پیش‌تر نیز گفتیم، بنای مسجد کبود در گذشته بخشی از مجموعه‌ای گسترده بوده است که در بعضی منابع تاریخی از آن با عنوان «عمارت مظفریه» یاد کرده‌اند. در عمارت مظفریه سبک معماری، معماری آذری بود و مسجد، خانقاه، صحن، کتابخانه و مقبره‌هایی ساخته بودند.
به‌لحاظ معماری بنا و تزیینات، می‌توان مسجد کبود را با مسجد گوهرشاد در مشهد قیاس کرد؛ زیرا هر دو این بناها به یک دوره تاریخی تعلق دارند. در ساخت بنای مسجد کبود به‌شکل آب و هوایی منطقه توجه کرده‌اند و به همین دلیل بنای مسجد کبود تطابق کامل با اقلیم تبریز دارد و در تمام فصل‌های سال، صحن و شبستان مسجد قابل استفاده هستند.
بیشتر قسمت‌های بنای مسجد کبود با آجر ساخته شده و در قسمت‌هایی نیز از سنگ مرمر استفاده شده است. آجرهای بنا با گچ بندکشی شده‌اند و بنای اصلی چهارگوش و مربعی شکل است. وسط صحن مربع شکل مسجد نیز یک حوض وجود دارد و دو طرف صحن، شبستان‌ها قرار گرفته‌اند. در کل بنا، تلفیقی از آجر و کاشی کاری معرق به چشم می‌خورد و در سطوح خارجی طراحی‌های پر نقش و نگار دیده می‌شود.
مسجد جامع تبریز
نمی‌توان زمان دقیقی را برای احداث ساختمان اولیه این عمارات ارزشمند تاریخی بیان کرد، طبق مطالعات کارشناسان معماری و نوشته موجود از مورخین، به نظر می‌رسد که این مسجد در ابتدا نمازخانه‌ای به نام جامع تبریز بوده که در دوران مختلف و با همت و هنرمندی گذشتگان، تغییراتی جامع را به خود دیده است. اما در مورد معماری انجام شده در این بنای کهن، صبحت‌ها و نظرات کارشناسانه جالب و قابل توجهی مطرح شده است که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.
بر اساس اظهارات کارشناسان معماری، مسجد جامع تبریز در ابتدا به‌صورت مسجدی یک ایوانه احداث شده که به مرور زمان و با نظر و صلاحدید مسئولان آن دوره، به مسجدی دو ایوانه تغییر شکل داده است. بسیاری از باستان‌شناسان بر این باورند که سازندگان آن، سبک و اصول ساخت کاخ فیروزآباد را به‌عنوان الگوی احداث این مسجد در نظرگرفته و آن را بنا کرده‌اند.
نظر شما