سلام نو _ سرویس گردشگری: شهر تبریز از بزرگ‌ترین شهرهای ایران با قدمتی بیش از ۳۰۰۰ سال یکی از کهن‌ترین مناطق ایران زمین است که بناهای تاریخی بسیاری را در دل خود جای داده است. یکی از یادگارهای تاریخی و کهن شهر تبریز که نشان از قدمت و تاریخ شگرف این شهر دارد، بنای ربع رشیدی است.
آشنایی با رَبع رشیدی
شهر تبریز یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران است و تاریخ اولیه آن به‌درستی معلوم نیست و بحث های زیادی در این رابطه مطرح شده است. اکتشافات اخیر نشان از وجود تمدن در شهر تبریز در هزاره اول و دوم قبل از میلاد دارد. ربع رشیدی از بناهای تاریخی و جاهای دیدنی تبریز به شمار می‌رود و اولین و بزرگ‌ترین دانشگاه بین‌المللی ثبت شده در جهان است که قدمت شکوه فرهنگ و تمدن ایرانی را به رخ جهانیان می‌کشد، بنایی فرهنگی که به‌دلیل وسعت و بزرگی در زیربنای سازه‌ای و امکانات موجود بسان شهری کوچک بوده است.
به‌دلیل آب و هوای خوب منطقه اطراف، این بنا پوشیده از درختان و فضای سبز است. همچنین پارک بزرگ ربع رشیدی، شمس تبریزی و چندین پارک و بوستان در نزدیکی ربع رشیدی قرار دارد.
بعد از حمله مغول به ایران، در زمان حکومت ایلخانان، غازان خان که در آن موقع به‌نوعی حاکم مغول در ایران بود، وزیر اعظم دربار را اعدام کرده و به‌جای وی خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی را به وزارت منصوب می‌کند. خواجه رشیدالدین در یک خانواده یهودی پزشک بزرگ شده بود و پدربزرگش عطار بود. ایشان فردی بسیار فرهیخته، از دانشمندان و نویسندگان آن زمان و هم‌دوره با خواجه‌نصیرالدین طوسی بود. وی اقدامات مهم و قابل‌ستایش زیادی در غرب کشور انجام داد که یکی از آن‌ها ساخت مجموعه دانشگاهی ربع رشیدی است. درواقع بنای ربع رشیدی تبریز نیز به خاطر نام سازنده بزرگ آن خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی ربع رشیدی نام گرفته است.
خواجه رشیدالدین بعد از ساخت این مجموعه دانشگاهی، پزشکان معروف، دانشمندان، علما، متخصصان حرفه‌های مختلف و هنرمندان ماهر را از سراسر دنیا جهت تدریس در این دانشگاه بین‌المللی چندزبانه جذب کرد. این مجموعه در زمان وزارت خواجه رشیدالدین (در سال‌های ۷۰۰ تا ۷۳۶ قمری) آباد و پررونق بود؛ اما متأسفانه وی نیز مانند وزیر قبل از خود کشته شد و با کشته شدن وی، بنای مهم ربع رشیدی نیز غارت و ویران شد.
این بنای بزرگ بعد از ورود مغول‌ها به ایران و در دوره اسلامی ساخته شده و به همین دلیل نیز سبک ساخت آن، سبک معماری آذری است. معماری آذری، همان طور که از نامش پیداست در منطقه آذربایجان رواج داشته و در دوره حکومت ایلخانان (بین سال‌های ۶۵۴ تا ۷۳۶ قمری) پدید آمد. اگر بخواهیم نگاهی به ریشه اصلی سبک آذری بیندازیم، باید بگوییم ریشه اولیه ربع رشیدی تبریز معماری ساسانی است که پیش از اسلام در ایران رواج داشته.
به‌تدریج معماری ساسانی پیشرفته‌تر شد و سبک رازی را پدید آورد که معماری اصلی در دوره سلجوقیان است. بعد از حمله مغول به ایران، سبک معماری مغولی با سبک معماری رازی آمیخته شد و یک نوع پیشرفته‌تر از معماری را پدید آورد که به سبک آذری معروف شد. خاستگاه این سبک را مراغه می‌دانند. بعد از مراغه، سبک آذری به تبریز هم رسوخ کرد و بعدازآن در سراسر ایران گسترش یافت. از ویژگی‌های خاص و متمایزکننده سبک معماری آذری باید به توجه به هندسه و تناسبات عمودی در طراحی، ابعاد بزرگ بنا، ایوان‌های مستطیلی شکل و متنوع اشاره کرد.
به‌طوری‌که گنبدها و درهای ورودی معمولاً ارتفاع زیادی دارند و در معماری بنا از اشکال هندسی نظیر شش‌ضلعی، فضاهای مربعی استفاده شده است. تزئیناتی که در ابنیه آذری به کار می‌روند عبارت‌اند از گچ‌بری، کاشی‌های نقش برجسته و زرین‌فام.
محل قرارگیری رَبع رشیدی
برای دسترسی به این مکان می‌توانید از وسایل نقلیه عمومی یا خودروی شخصی استفاده کنید. از ایستگاه متروی دانشگاه با اتوبوس می‌توانید به ربع رشیدی برسید. اتوبوس‌های خیابان عباسی می‌تواند گزینه خوبی برای دسترسی باشد و ربع رشیدی بین دو ایستگاه علی‌آباد و چهارراه عباسی واقع شده است. اگر هم قصد استفاده از خودروی شخصی را دارید، از خیابان هفت تیر به خیابان عباسی وارد شوید. در انتهای خیابان به یک سه‌راهی خواهید رسید؛ در آن نقطه سمت راست بپیچید. اولین چهارراه در این مسیر تقاطع خیابان‌های عباسی و خبازی است که ربع رشیدی در شمال شرقی آن قرار دارد.
بنای ربع رشیدی در محله خوش آب و هوای باغمیشه واقع در دامنه‌های کوه بیلانکوه قرار گرفته است و از جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود.
آدرس: استان آذربایجان شرقی، تبریز، محله باغمیشه، دامنه کوه بیلانکوه
این شهرک در آن زمان دارای سه بخش اصلی، مسکونی (به نام شهرستان رشیدی) و اعیان‌نشین (معروف به ربع رشیدی) بوده است. بخش اصلی ربع رشیدی تبریز، خود دارای ۵ بخش به نام‌های مجموعه روضه (مساجد، دفتر کار مسئولان دانشگاه، اتاق سکونت اساتید و طلاب، کتابخانه و دو اتاق یکی مخصوص پذیرایی از مهمانان رئیس دانشگاه و یکی برای جلسات محرمانه)، خانقاه (محل سکونت شیوخ و صوفی‌ها و امکانات رفاهی)، دارالضیافه (مهمانسرا)، دارالشفا (بیمارستان و دانشکده‌های پزشکی) و دارالمساکین (یک بخش خارج از ربع رشیدی تبریز ولی چسبیده به آن، برای پذیرایی از فقیران با یک وعده غذای رایگان) بوده است.
در بخش مسکونی ربع رشیدی، سی هزار خانه، ۲۴ کاروانسرا و تعداد زیادی باغ، حمام، کارخانه‌های مختلف و امکانات رفاهی و اقتصادی ساخته شده بود. در بخش اعیان‌نشین، خانواده‌های سه مقام ارشد دانشگاه (رئیس دانشگاه، مشرف و ناظر) و همچنین خانواده‌های مسئولان، مهندسان و معماران به همراه غلامانشان زندگی می‌کردند.
نظر شما