سلام نو _ سرویس گردشگری: آب‌انبار سردار بزرگ، بزرگ‌ترین آب‌انبار تک گنبدی ایران و یکی از جاهای دیدنی قزوین است که در سال ۱۲۲۷ هجری قمری در محله راه ری قزوین ساخته شد. این آب‌انبار، سردری بلند با قوس جناغی دارد که با ۴۸ پله سنگی در راهی موسوم به «راهشیر»، به عمق ۱۲٫۵ متری زیر زمین میرسد. بنای تاریخی مزبور در تاریخ هشت شهریور ۱۳۵۵ با شماره ثبت ۱۳۳۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و امروزه به روی گردشگران باز است.
درباره تماشایی‌ترین آب‌انبار قزوین
آب انبارها از جمله سازههایی بهشمار میرفتند که در درازنای تاریخ مردمان ایران برای نگهداری از آب و بهینه کردن بهرهبرداری از آن به کار برده اند. آب انبار سردار بزرگ قزوین هم یکی از آنهاست که در زمره بزرگ‌ترین آب انبارهای «تک گنبد» ایران قرار دارد. این آب انبار سردری بلند با «قوس جناغی» دارد که با ۵۰ پله سنگی در راهی که «راهشیر» خوانده میشود، به عمق ۱۲ متری زیرِ زمین میرسد. امروزه ۳ پله از این پلکان از میان رفته است.
شهر قزوین روزگاری بیش از ۱۰۰ آب‌انبار داشت؛ اما در حال حاضر تعداد آب‌انبارهای سالم آن به کمتر از ۱۰ مورد رسیده است. دلیل اصلی این امر را می‌توان گسترش سریع شهر قزوین و مهاجرپذیری بالای آن دانست که باعث ساخت‌وسازهایی درون بافت قدیمی شهر شد تا مهاجران جدید بتوانند در آن مستقر شوند. یکی از این آب‌انبارها، آب‌انبار سردار بزرگ است که به‌عنوان سازه‌ای بزرگ و جالب در نظام آبرسانی شهری، در سال ۱۳۵۵ با شماره ۱۳۳۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
این آب‌انبار تاریخی توسط دو برادر به نام‌های محمدحسن خان و محمدحسین خان از امرای فتحعلی شاه در بی‌آب‌ترین محله شهر قزوین یعنی محله «راه ری» بنا شد. در کتیبه سردر نیز این دو موسس و تعمیر آن در سال ۱۳۵۷ توسط شهرداری قزوین ذکر شده است. جالب اینکه در قزوین دو آب‌انبار به نام‌های سردار بزرگ و سردار کوچک وجود دارد که برخلاف تصور گردشگران، آب‌انبار سردار بزرگ از لحاظ حجم کوچک‌تر از آب‌انبار سردار کوچک است و دلیل نامگذاری آن‌ها فقط به‌خاطر سازنده‌هایشان بوده است.
معماری درخورتوجه آب‌انبار سردار بزرگ
آب انبار سردار بزرگ از زیباترین آب انبارهای ایران است و بزرگ ترین آب انبار تک گنبدی ایران به شمار می رود. این آب انبار از یک گنبد بزرگ و آجری تشکیل شده که بر روی سطح آن روزنه هایی جهت نور گیر قرار دارد. در نوک این گنبد یک گنبد کوچک و مخروطی دیگری به چشم می خورد که با کاشی های فیروزه ای پوشیده شده است. ارتفاع این گنبد تا زمین حدود ۲۸/۵ متر است و برای تهویه ی آب انبار به غیر از همان گنبد مخروطی که باد گیر مرکزی است چهار روزن مشبک دیگر هم در گنبد طراحی شده اند.
در دو طرف ورودی، یک سکوی بزرگ هست که برای نشستن و استراحت استفاده می شود. سردر این آب انبار قوس جناقی دارد در اینجا بعد از اینکه از ۵۰ پله پایین رفتید به کانالی بزرگ می رسید که قوس های جذابی سطح سقف را پوشانده است. در ورودی این آب انبار یک طاق نمای عریض با قوس جناقی و دو پا طاق جانبی به صورت دو طبقه می بینید که آجرکاری و کاشی‌کاری های هندسی آن را مزین کرده است.
در سقف داخلی طاق نمای میانی تزیینات آجر کاری، رسم بندی و پا باریک های تزیینی وجود دارد که کاشی کاری ها، جذابیت ویژه ای به آن داده اند.
بعد از اینکه از پله ها پایین رفتید ۱۲/۵ متر در زیر سطح زمین هستید و به مخزن آب رسیده اید. این آب انبار مخزنی مربعی شکل با اضلاع تقریبا ۱۷ متر دارد و در گذشته آب آن توسط قنات تامین می شده است. مخزن آب انبار سه هزار و ۶۰۰ مترمکعب گنجایش دارد و با شفته آهک ساخته شده و با ساروج به قطر حدود ۳ متر روکش شده است. در مرکز مربع مخزن ستون بزرگی به قطر چهار متر به چشم می خورد. آب انبار با چهار گنبد خفته پوشیده شده و در مرکز هر کدام از آن ها هم بخارکش کوچکی وجود دارد. قدمت این آب انبار به سال ۱۲۲۷ هجری قمری برمی گردد و قبل از اینکه قزوین لوله کشی شود مردم برای تامین آب آشامیدنی از آن استفاده می کردند. این آب انبار در لیست آثار ملی ایران قرار دارد و امروز به موزه ی آب قزوین تبدیل شده است.
بزرگی گنبد این آب انبار از نمونه های منحصربفرد است و در بالای آن هم یک بادگیر کوچک قرار دارد. قبل از اینکه از این آب انبار دیدن کنید اول از همه محو تماشای این گنبد بینظیر می شوید. پیشنهاد می کنیم اگر راهی شهر قزوین شدید بازدید از آب انبار سردار بزرگ را از دست دهید در این بنا عماری جذابی به کار رفته که تماشای آن ها برایتان جالب توجه است.
نظر شما