سلام نو _ سرویس گردشگری: کلیسای وانک یکی از کلیساهای تاریخی ارامنه شهر اصفهان است. این کلیسا به دستور شاه‌عباس دوم و با تلاش ارامنه این شهر ساخته شده است. نام این کلیسا از روی کلیسایی در شهر نخجوان به نام «آمنا پر گیج وانک غوغا» گرفته شده است. به کلیسای وانک «کلیسای نجات‌دهنده مقدس» نیز گفته می‌شود. کلیسای وانک در ابتدا تنها یک ساختمان کوچک در بخش جنوب غربی سازه کنونی بوده که با نام «کلیسای کوپ» شناخته می‌شد. تقریباً بعد از گذشت ۵۰ سال از ساخت این کلیسای کوچک، ساخت‌وسازهای جدیدی شروع شد تا آنچه اکنون به‌عنوان کلیسای وانک می‌شناسیم ساخته شود. بنای امروزی کلیسای وانک در سال ۱۶۵۵ میلادی ساخته شد. کلیسای وانک از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است
کتیبه‌هایی جالب در کلیسا وانک اصفهان
در کلیسای ارامنه شهر اصفهان (کلیسای وانک) ۴ کتیبه در بخش‌های مختلف بنای این سازه تاریخی قرار گرفته است. بر روی ۳ عدد از این کتیبه‌ها متونی نوشته شده است. در ادامه با این ۴ کتیبه بیشتر آشنا می‌شویم.
کتیبه اول کلیسا: اولین کتیبه این کلیسا را می‌توانید بر سردر آن مشاهده کنید.
جمله‌ای بر روی این کتیبه نوشته شده است که از روی آن می‌توان به قدمت این کلیسا پی برد. در ادامه این جمله را مشاهده می‌کنید:
«وانک آمنا پرکیج و مقر اسقف اعظم ارمنیان، ۱۶۰۶ میلادی»
کتیبه دوم: کتیبه دیگر کلیسای وانک را می‌توانید در سر درب ورودی غربی این بنای تاریخی ببینید. این کتیبه از کاشی درست شده است و رنگ آن لاجوردی است. بر روی این کتیبه با خط طلایی رنگ متنی به یادگار مانده است. در این متن، زمان شروع ساخت‌وساز کلیسا، سازنده‌ی آن و زمان پایان ساخت و ساز کلیسای وانک را مشخص کرده است. خلاصه‌ی این نوشته نشان می‌دهد که ساخت این کلیسا در سال ۱۶۵۵ م در زمان شاه‌عباس دوم به پیشوائی خلیفه داوید و کمک مردم جلفا شروع شد و در سال ۱۶۶۴ به پایان رسید.
کتیبه سوم: سومین کتیبه کلیسای وانک را می‌توانید در بخش ورودی برج ناقوس اول ببینید. این کتیبه از سنگ مرمر درست شده است. بر روی این کتیبه نیز متنی درباره سازنده برج ساعت، زمان ساخت و دلیل ساخت را مشاهده می‌کنید. در ادامه، خلاصه‌ای از متن این کتیبه را مشاهده می‌کنید:
برج و ساعت آن توسط ماردیروس هوردانیان در سال ۱۹۳۱ به یادبود برادر مرحومش ساخته شد.
کتیبه چهارم: چهارمین کتیبه این کلیسای تاریخی را می‌توانید در سمت راست برج ناقوس ببینید. این کتیبه آبی‌رنگ است و از سنگ‌های صلیبی پوشیده شده است. این سنگ‌ها به زبان ارمنی «خاچ کلیم» نام دارند. این تنها کتیبه کلیسای وانک است که بر روی آن متنی نوشته نشده است.
تزئینات کلیسای وانک؛ شگفت‌انگیز و دیدنی
با نگاهی گذرا به کلیساهای محله جلفا و مهم ترین آنها، وانک، آن چه که بیش از هر چیز دیگری شما را مسحور خود می کند، وجود نقاشی های بسیار زیبا بر روی دیوارهای داخلی است. جالب است که بدانید تا پیش از زمان ساخت این کلیسا، دیوارهای داخلی هیچ یک از کلیساهای ارمنی به این وسعت نقاشی نمی شدند و به طور کلی در سنت کلیساسازی ارمنیان، دیوارهای خارجی با حجاری تزیین می شد و دیوارهای داخلی تا جایی که امکان داشت ساده و بدون تزیین باقی می ماند.
هنرمندان ارمنی اصفهان تحت تاثیر هنر ارمنی و ایرانی و با الهام گیری از سبک های اروپایی و به ویژه ایتالیایی، دیوارهای کلیساهای اصفهان را به نقاشی های بسیار چشم نوازی با موضوعات برگرفته از انجیل مقدس زینت دادند. این کار هنرمندان به حدی زیبا بود که شهرت برخی از آنها در زمان حیات شان به خارج از مرزهای ایران نیز رسید. به عنوان مثال یکی از این هنرمندان به نام استاد نقاش آسدوازادور در سال ۱۶۶۷ میلادی برای نقاشی دیوارهای کاخ کرملین به مسکو دعوت شد و به مدت سی سال در آنجا مشغول به کار بود.
با ساخت کلیساها در محله جلفا، این شیوه از تزیین دیوارهای داخلی، تاثیری عمیق بر معماری کلیساهای ارمنی پس از قرن هفدهم میلادی گذاشت و چهره ای متفاوت را به آنها بخشید. استفاده از نقاشی بر روی دیوارهای داخلی، نخست به کلیساهای کناره رود ارس، به خصوص منطقه نخجوان رفت و سپس به دیگر مناطق ارمنستان نظیر ایروان، اجمیادزین و غیره نیز راه یافت که می توان از کلیسای شهر اجمیادزین به عنوان بهترین نمونه آن یاد کرد.
امروزه به علت تخریب کلیساهای منطقه نخجوان در سال های اخیر هیچ اثری از این کلیساها باقی نمانده و تنها کلیسای بازمانده از این سبک در داخل خاک ایران، کلیسای استپانوس مقدس است که نمونه های اولیه این سبک از نقاشی های دیواری در منطقه و تاثیرات سبک کلیساهای اصفهان در آن مشاهده می شود.
اما این تنها نقاشی نیست که جلوه ای متفاوت به دیوارهای داخلی کلیساهای اصفهان داده است. نکته دیگر در مورد این کلیساها استفاده از کاشی های لعاب دار با طرح های مختلف در قسمت های تحتانی دیوارهای داخلی است. این روش برای اولین بار در تاریخ معماری کلیساهای ارمنی و با الهام از معماری ایرانی صورت گرفت و به شیوه تزیینی منحصر به فرد کلیساهای اصفهان تبدیل شد.
نکته دیگر در کلیساهای اصفهان، پنجره های بزرگتر آنها در مقایسه با کلیساهای هم دوره خود در ارمنستان است. این موضوع باعث می شود نور بیشتری به داخل کلیسا بتابد و نقاشی های دیواری به بهترین شکل نمایان شوند.
نظر شما