فروش گاز ارزان ایران به عراق باز هم تمدید شد

به گزارش سلام نو به نقل از تجارت‌نیوز، جواد اوجی، وزیر نفت، در نشستی که چهارشنبه (20 اردیبهشت ماه) با مقامات عراقی داشت اعلام کرد: ایران دو قرارداد انتقال گاز با نیروگاه‌های بغداد و بصره عراق دارد که بر اساس توافق‌های انجام‌شده این قراردادها برای پنچ سال آینده تمدید خواهد شد.

اظهارات وزیر نفت ایران در حالی است که چندی پیش اویل پرایس در گزارشی نوشت که محمد شیاع‌السودانی، نخست‌ وزیر عراق، بیان کرده است که بغداد به دنبال بهبود بخش انرژی خود است و در راستای کاهش وابستگی از کشورهایی نظیر ایران (در زمینه گاز) قدم برمی‌دارد. چراکه این کشور تحت تحریم‌ است و تبادل تجاری با آن اصلاً خوشایند آمریکا نیست.

با این اوصاف واضح است که مواضع مقامات عراقی چندان با سران ایرانی‌ همسو نیست. نگاهی به آمارهای ارائه‌شده از سوی گمرک ایران و تنگ‌تر شدن حلقه تجارت دو کشور نیز از همین موضوع حکایت دارد. عراق که پیش از این حتی در رده دوم کشورهای واردکننده کالا از ایران قرار گرفته بود، در 9 ماه سال 1401 بیشترین مشارکت منفی را در صادرات ایران داشته است.

کاهش صادرات گاز ایران به عراق

صادرات گاز ایران از ترکش‌ چرخش عراق و افت تجارت آن با ایران دور نماند و به گفته علیرضا پیمان پاک، رئیس وقت سازمان توسعه و تجارت، صادرات این کالا در هشت ماه نخست سال 1401 نسبت به مدت مشابه سال‌ گذشته (1400) به 1.6 میلیارد دلار کاهش پیدا کرد.

به نظر می‌رسد کمرنگ‌ شدن روابط تجاری ایران و عراق بی‌ارتباط با فشارهای آمریکا بر بانک‌های عراق برای جلوگیری از انتقال دلار به ایران نباشد. همانطور که نخست وزیر این کشور با ابراز ناخوشایندی آمریکا به تبادل گاز ایران و عراق اشاره کرد.

البته ناگفته نماند که پیش از اعمال محدودیت‌های آمریکا هم تبادل تجاری میان ایران با عراق عایدی تاثیرگذاری برای کشور نداشت. چراکه یا تعرفه‌های صادراتی ایران به عراق به صورت کامل پرداخت نمی‌شد یا در قالب تهاتر بازگردانده می‌شد.

حمید حسینی، عضو هیئت مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، در این باره به تجارت‌نیوز گفته بود: عراق در ازای واردات برق و گاز کالاهای اساسی همچون گندم، برنج، دارو، واکسن، تجهیزات پزشکی و … به ایران می‌دهد.

وی همچنین 19 اسفند 1402 به ایرنا گفت: مدتی قبل بانک مرکزی ایران اعلام کرد طلب ایران از عراق 10میلیارد دلار است. حال آنکه این پول چطور پرداخت شده یا در آینده پرداخت خواهد شد، مشخص نیست. اما تاکنون هیچ مقام دولتی درباره آخرین وضعیت تسویه حساب طرف عراق شفاف‌سازی نکرده است.

مقامات عراقی در این باره به میدل ایست‌آی گفتند که عراق بحران مالی خود را تعمیق بخشیده و با پرداخت بدهی‌های خود به ایران به دینار عراقی به کاهش ارزش پول خود کمک کرده است.

بر این اساس مشخص است صادرات گاز ایران به عراق در حالی انجام می‌شود که هیچ آورده‌ دلاری برای کشور ندارد. با این حال وزیر نفت از تمدید پنج‌ساله صادرات این محصول به بغداد خبر می‌دهد. در حالی که به گفته نخست وزیر عراق این کشور در راستای خودکفایی در این زمینه قدم برمی‌دارد.

اما نکته مهم دیگر این است که آیا توافق بر سر این قرارداد با احتساب شرایط مصرف گاز در زمستان آینده انجام شده است؟ یا دوباره قرار است دولت سیزدهم علاوه بر ارزان‌فروشی گاز امسال هم زمستان سختی را برای مردم رقم بزند؟

ممکن است متولیان در توجیه صادرات برق و گاز بازه زمانی را مطرح کنند. به این صورت که گاز در تابستان صادر و برق در زمستان صادر شود. در این صورت مشکلی در تامین مصرف انرژی کشور بروز پیدا نمی‌کند.

با این حال همچنان شاهد آن هستیم که ایران در زمستانی با مشکل کمبود گاز مواجه است و در تابستان‌ها به روال معمول باید منتظر کمبود برق باشد.