هشیلان؛ تالابی متعلق به دوره تریاس، ژوراسیک

سلام نو _ سرویس گردشگری: تالاب هشیلان در مسیر جاده کرمانشاه به روانسر در ۲۶ کیلومتری شمال غربی کرمانشاه و در دهستان الهیار خانی قرار دارد. مساحت تقریبی این تالاب ۴۵۰ هکتار است که در گستره دشتی و اراضی پست دامنه کوه های خورین و ویس قرار دارد. این تالاب در دامنه جنوبی کوه خورین در دشتی وسیع با شیب مختصر از شمال به جنوب واقع شده است. آب این تالاب از سراب سبز علی تأمین می شود که دارای پوشش گیاهی همراه با گل های متنوع است. آب تالاب در بالا دست به صورت سراب و چشمه های جوشان می باشد و در پهنه تالاب به صورت کانال های بزرگ و کوچک پخش شده است. پوشش گیاهی سطح تالاب علفی است که به صورت گیاهان آبزی در داخل آب رشد کرده است. در این تالاب حدود ۱۱۰ جزیره کوچک و بزرگ با مساحت تقریبی از ۱۰۰ متر مربع تا حدود یک هکتار شکل گرفته است.

آشنایی با تالاب هشیلان

این تالاب در فاصله ۲۶ کیلومتری شمال غربی شهر کرمانشاه، بین E۴۶۵۲۱۵ و N۳۴۳۴ تا N۳۴۳۵ قرار گرفته و ۱۳۱۰ متر نیز از سطح دریا ارتفاع دارد.

تالاب هشیلان در یک منطقه دشتی با شیب مختصر از شمال به جنوب قرار دارد. محدوده ای با وسعت تقریبی ۷۸۰ هکتار از این تالاب ، از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه به عنوان منطقه شکار و تیر اندازی ممنوع در نظر گرفته شده است. حدود ۳۰ درصد از ۴۵۰ هکتار وسعت خالص تالاب را جزیره های کوچک و بزرگی می پوشاند. در فصل زمستان بویژه در روزهای پر باران، در اثر افزایش دبی آب تالاب، بعضی از جزایر وسط تالاب غرقابی می شوند.

اقلیم و آب و هوا: استان کرمانشاه به استثنای قصر شیرین، دارای اقلیم نیمه خشک گرم، نیمه خشک سرد است. بنابراین تابستانهای تقریباً گرم و زمستانهای نسبتاً سردی بر این منطقه حاکم است. میانگین بارندگی سالانه تالاب هشیلان ۴۵۱ میلیمتر است در سراسر سال، باد در این منطقه در همه جهات وزش دارد

زمین شناسی: این تالاب از نظر سنی متعلق به تریاس، ژوراسیک بوده و از نظر سنگ شناسی از آهک فسیل دار متراکم تشکیل شده است.

منابع تامین آب تالاب: سراب سبزعلی به عنوان مهمترین و پرآب ترین منبع تامین کننده می باشد.

پوشش گیاهی

درختان: در داخل محدوده تالاب هیچ درخت خودرویی وجود ندارد فقط گونه ای بید Salix spp. بصورت خیلی پراکنده و بسیار اندک در نقاطی چند از تالاب رویش دارد.

درختچه: در هیچ جای محدوده تالاب رویش ندارد.

گیاهان علفی: گیاهان علفی روئیده شده تالاب به سه گروه تقسیم می شوند که عبارتند از :

۱- هیدروفیت ها(آبرست): به عنوان گیاهانی که قسمتی از سال را در آب سپری می کنند و شامل گیاهان آبزی و نیمه آبزی هستندکه بطور غوطه ور و رویا، برگهای غوطه ور و شناور دارند، گلها و گل آذین ممکن است بن در آب باشند . معروفترین گونه های این گروه عبارتند از: سیم واش Ceratophylum demersum ، نیلوفر آبی Nymphea ، عدسک آبی Lemna trisula ، بزواش potamogeton Spp ، انواع نی Phragemites australis، لوئی Typh australis ، بولاغوتی Nesturtium officinal و پونه آبی Meatha aquatica . سه کوله خیز Tarpa natansچیرگی دراند.

۲- هلوفیتها(مرداب رست): به عنوان گیاهانی که در خاکهای اشباع از آب مرداب زندگی می کنند و جوانه های حامل گل و برگ هر دو به شکل بن در آب بوجود می آیند. مثل هزار نی Butamus umbellats .

۳- گیاهان حاشیه ای: گونه هایی از هلوفیت ها هستند که خشکزی بوده و در حاشیه تالاب می رویند، معروفترین آنها عبارتند از: چند گونه چگن نظیر Carex distance ، C. divulsa و C. hispida و گونه هایی نیز از خانواده Juncaceae و خانواده پنیرک Malvaceae.

جانوران تالاب

پستانداران: در داخل و حاشیه تالاب علاوه بر راسته جوندگان از خانواده موش ها، پستاندارانی چون گرگ، روباه، خرگوش، شغال، گربه وحشی نیز زندگی می کنند. ارتفاعات خورین واقع در شمال و شمال غربی تالاب، زسیتگاه مناسبی جهت بز وحشی(Wild goat) می باشد.

تشی نیز از جمله جانوران دیگری است که در ارتفاعات مذکور مشاهده می شود.

پرندگان: این تالاب ماًمن و ماًوای مناسبی برای زمستان گذرانی تعداد زیادی از پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی به شمار می رود. بر اساس بررسیهای بعمل آمده، هر ساله با شروع بارانهای پائیز و سرد شدن هوا، پرندگان زیادی از شمال شوروی سابق به این اکوسیستم می آیند و در صورت مساعد بودن شرایط و اعتدال هوا، بیشتر پرندگان مذکور زمستان را در این تالاب میگذرانند ولی در زمستانهای سرد و یخبندان سطح تالاب، پرندگان مهاجر ناگزیر به مهاجرت خود به سوی زیستگاههای جنوبی کشور ادامه می دهند.

در بین پرندگان مورد بحث، اردک سر سبز، خوتکا، اردک ارده ای، گیلار، خوتکای پر سفید، نوک پهن، کشیم کوچک، کشیک گردن سرخ، غاز خاکستری، چنگر معمولی، چنگر، نوک سرخ، کاکایی نوک سبز، و بعضی سالها نیز بطور اتفاقی فلامینگو، پلیکان و قو بعنوان گروه پرندگان آبزی و بوتیمار، بوتیمار کوچک، یلوه، اگرتهای کوچک و بزرگ،گاو چرانک، حواصیلها، لک لک، خروس کولی، خروس کولی اجتماعی، سلیم کوچک، سلیم طلایی، آبچیلک پا سبز، ماهی خورک کوچک و ماهی خورک ابلق بعنوان پرندگان کنار آبچر و سایر پرندگان از جمله شکاریها ( عقاب، سارگپه، سنقر، کور کور) جغد کوچک، شاه بوف، سبزه قبا، زنبور خور، هدهد، کبک، بلدرچین، تیهو، چکاوک، دم جنبانک، سار، زاغی، کلاغ سیاه، زاغ نوک سرخ و حتی غراب بعنوان پرندگان خشکزی که در اطراف تالاب زندگی میکنند.

خزندگان: نامگذاری تالاب بر اساس گویش کردی(محلی)، مرکب از دو سیلاب « هشی» به معنی مار و « لان» مخفف لانه است،«لانه ماران» بدین جهت انتخاب شده است که تعداد زیادی مار بویژه مار آبی Natrix natrix و مار چلیپر Natrix tessellate در تالاب وجود دارند.

لاک پشت خزری یا گونه لاک پشت برکه ای و لاک پشت مهمیز دار در این زیستگاه بوفور مشاهده می شوند. از سوسمارها آگاما، مارمولک و احتمالاً سمندر را نیز می توان یافت.

آبزیان: با توجه به پوشش گیاهی اراضی حاشیه و داخل تالاب، به یقین می توان غنای فیتو پلانکتون ها را جستجو کرد.

از گونه های عمده ماهیان تالاب، می توان به عروس ماهی، سیاه ماهی، سفید کولی، زردک و سس ماهی از خانواده Cyprinidae ( کپور ماهیان) اشاره کرد، با این وجود کپور پرورشی و یا کپور قرمز(زینتی) که به قصد پرورش در محیط تالاب رها سازی شده است، نیز در تالاب مشاهده می شود.

منبع: تریپ یار