سلام نو _ سرویس گردشگری: در قدیم به علت کم آبی در فصول گرم سال، آب را در زمستان‌ها ذخیره و در تابستان‌ها استفاده می‌کردند که این ذخیره‌سازی توسط آب‌انبارها انجام می‌گرفت. آب‌انبار وکیل که نمونه کوچکی از این دست، سازه‌ها است هم‌زمان با ساخت مسجد وکیل در حدود سال ۱۱۸۰ ه.ق به دستور کریمخان زند ساخته شد. بدنیست بدانید که در قدیم نیز نوعی تصفیه آب در این آب‌انبارها صورت می‌گرفت، به گونه‌ای که ابتدا گل و لای ته نشین می‌شد و سپس به آن نمک اضافه می‌کردند تا کلر آزاد شده آب را تصفیه نماید. آب‌انبار وکیل عمیق‌ترین موزه ایران شناخته شده است و با معماری زیبا و سنتی اش دل هزاران گردشگر عاشق شیراز را برده است.
ویژگی های آب انبار وکیل
آب انبار وکیل یکی از آب انبار های مربوط به دوره زندیه است. مجموعه ای از آب انبارها مانند آب انبار دیوان خانی، آب انبار حافظیه و آب انبار هفت تن در زمان کریم خان زند برای تامین آب آشامیدنی مورد نیاز ساکنین شیراز احداث شده است. این بنا دارای معماری زیبا و خاص همراه با بادگیر و تزییناتی شبیه به آجرکاری برج کریمخانی است.
در حال حاضر آب انبار وکیل به موزه آب استان فارس تبدیل شده و در آن سیستم های تهیه آب در طول تاریخ استان فارس شامل آب انبار ها، حمام ها، قنات های قدیمی و سد های این استان به صورت ماکت هایی دیدنی به نمایش عموم گذاشته شده است. این بنا در پشت ارگ کریمخانی و در نزدیکی پست خانه قدیمی شیراز و محل سابق نقارخانه واقع شده است. همچنین مدرسه شاهپور نیز در نزدیکی این آب انبار بوده که گویا امروزه اثری از آن باقی نمانده است.
مسیر حمام وکیل شیراز را پیش بگیرید. به ضلع جنوبی حمام وکیل که برسید، یک مخزن آب بسیار دور و درازی را میبینید که برای دسترسی به آن باید از مسیر پلکانی طولانی عبور کنید. از بالا که نگاه می‌کنید، شبیه تاریک خانه‌های قدیمی است که در کتاب داستان توصیف کردند. اما نه اثری از آن تاریکی است نه در انتهای پله‌ها جن و موجودات وحشتناک زندگی می‌کنند. معماری سنتی که با تزئین کردن آجرهای اطراف آب انبار، چراغ کاری شده است، شما را برای دیدن گوشه و کنار اینجا، مشتاق می‌کند.
آب انبار بادگیرهای بلندی دارد که از قسمت بالایی آن برای خنک کردن و تهویه فضای بسته آب انبار استفاده می‌کنند. این آجرکاری زیبا معماری شبیه به برج کریم خان دارد. کانال‌های آبرسانی که در آب انبار وکیل میبینید، ارتفاعی به اندازه ۶۰ متر داشته و از جنس سنگ و ساروج هستند.
وجه تسمیه
اولین پادشاه سلسله زندیه، کریم خان زند است که به وکیل الرعایا نیز معروف بوده است. به همین سبب نام وی بر بسیاری از آثار تاریخی ساخته شده در دوره حکومت او مانند بازار وکیل، حمام وکیل و مسجد وکیل گذاشته شده است. آب انبار وکیل شیراز نیز از جمله بنا های معاصر با دوره حکومت کریم خان زند است و به همین سبب به آب انبار وکیل شناخته شده است.
تاریخچه آب انبار وکیل
درگذشته برای تامین ذخیره آب مورد نیاز به ویژه در فصل های گرم سال از آب انبارها استفاده می کردند. به این منظور آب انبار ابتدا مخزن در فصول پر آبی به کمک جویبار های فصلی و یا آب باران پر شده سپس با ساکن ماندن آب، گل و لای آن نشست کرده و در آخر به شیوه نمک پاشی تصفیه می شده. تاریخ ساخت این آب انبار به سال ۱۱۸۰ قمری بر می گردد.
در سال ۱۳۳۱ خورشیدی زمانی که آب لوله کشی به منازل راه یافت، رفته رفته استفاده از آب انبارها به دست فراموشی سپرده شد.
معماری موزه آب
آب انبار وکیل با الهام از معماری دوره صفویه طراحی و ساخته شده است. این بنا دارای مخزن ذخیره آب بسیار بزرگی به شکل مستطیل، بادگیر هایی برای ایجاد تهویه و خنک نگه داشتن آب و در نهایت سازه ای عظیم و مستحکم به همراه طاق می باشد. دسترسی به آب در این آب انبار به کمک پلکان سنگی فراهم بوده. از تزیینات زیبای بادگیرها می توان به نقوش لوزی و آجرکاری های زیبای آن اشاره کرد. کانال هایی برای آب رسانی از جنس سنگ و ساروج احداث شده و قنات رکن آباد مهم ترین منشا برای آبرسانی توسط این کانال ها در دوران زندیه بوده است.
بهترین زمان سفر برای دیدن آب انبار وکیل
شیراز شهری ۴ فصل شناخته می شود اما همیشه به بهار زیبایش معروف بوده و در نتیجه بهترین فصل سفر به شیراز بهار می باشد.
از آنجا که مجموعه آب انبارهای کریمخانی برای خنک کردن آب در فصل های ابتدایی و گرم سال ساخته شده بودند، پیشنهاد ما این است که در همین فصل به بازدید از شیراز و آب انبار های آن بروید.
این مجموعه در سال ۱۳۵۵ با شماره ۹۳۵ در فهرست آثار ملی و باستانی ایران به ثبت رسید.
نظر شما