به گزارش سلام نو؛ این که ازدواج به صورت موقت و یا دائم باشد، بستگی به نظر افراد دارد. در عقد موقت، زن و شوهر برای مدت مشخصی با هم ازدواج نموده و با اتمام موعد مقرر، رابطه زوجیت بین آن‌ها از بین می‌رود. بحث هزینه صیغه موقت نیز در همین جا مطرح می‌شود.
عقد موقت که به آن صیغه نیز گفته می‌شود، احکام خاصی دارد و شرایط آن تا حد زیادی با عقد نکاح دائم تفاوت دارد. شرایطی در قانون برای صیغه موقت وجود دارد که در صورت عدم رعایت آن‌ها، عقد صورت گرفته باطل بوده و نمی‌توان آثار حقوقی را برای آن در نظر گرفت.
صیغه موقت سبب رابطه زوجیت بین طرفین می‌شود اما با منقضی شدن موعد آن، دیگر طرفین هیچگونه رابطه زن و شوهری نسبت به هم ندارند.
این که زن و مرد به صورت توافقی که با یکدیگر کرده اقدام به انعقاد عقد نکاح کنند، نمی‌تواند دلیل موجه و قانونی برای ازدواج باشد. از جمله شرایط مهمی که برای انواع عقد نکاح در قانون عنوان شده است، ثبت این وقایع در مراجع رسمی می‌باشد.
زن و مردی که قصد دارند با هم ازدواج کنند، لازم است تا به درستی، تشریفات شرعی و قانونی ازدواج را اجرا کنند. یکی از این شرایط، ثبت ازدواج در محضر بوده که عدم ثبت آن‌ها در قانون، دارای ضمانت اجرای کیفری است.
قانونگذار، طرفین را مجبور کرده که وقایعی چون ازدواج و طلاق را به ثبت برسانند. در واقع برقراری پیوند زوجیت بین طرفین از طریق عقد نکاح باید تمامی این وقایع به صورت رسمی، ثبت شوند.
در رابطه با عقد موقت نیز باید گفت که تنها در مواردی که قانون اجبار نموده، بایستی ثبت صیغه را انجام داد. به بیان دیگر، در همه حالات، شوهر ملزم به ثبت کدن صیغه موقت نیست و تنها در مواردی مانند بارداری و سایر شرایط، ثبت ازدواج موقت، الزامی است.
طریقه خواندن صیغه ازدواج موقت
صیغه موقت چیست؟
پیش از آن که هزینه‌هایی که باید برای ثبت صیغه موقت پرداخت شود را مورد بررسی قرار دهیم، بهتر است که با صیفه موقت و یا عقد نکاح موقت آشنا شویم.
منظور از صیغه موقت همان عقد ازدواج موقت با عقد نکاح منقطع بوده که طی آن زن و شوهر به صورت موقت، رابطه زوجیت برقرار می‌کنند.
در واقع برای این چنین عقدی، مدت زمان مشخص تعیین شده و با اتمام موعد آن، عقد ازدواج پایان می‌یابد. در واقع موقتی بودن ازدواج نیز به واسطه مدت زمان تعیین شده برای عقد مزبور بوده و رابطه زوجیت تنها در زمان تعیین شده در عقدنامه اعتبار دارد.
در هر صورت می‌توان گفت که در صیغه موقت، زن و مرد برای همیشه و به طور دائم نسبت زوجیت با یکدیگر نداشته و موقتا زن و شوهر محسوب می‌شوند.
البته که شوهر می‌تواند قبل از پایان یافتن مدت عقد، اقدام به بذل مدت صیغه موقت نموده و به نحوی رابطه زوجیت را زودتر از موعد تعیین شده به پایان برساند.
ناگفته نماند که در برخی اوقات، زن و مرد پیش از آن که برای ازدواج دائم اقدام کنند، ابتدا با هم صیغه می‌کنند و سپس بعد از اتمام موعد عقد موقت، عقد ازدواج دائمی می‌شود.
انتخاب مدت و نوع عقد ازدواج بر اساس توافق طرفین تعیین شده و در هر صورت به منظور صحیح بودن عقد ازدواج موقت باید تمامی احکام و شرایط قانونی چنین عقدی اجرا گردد.
آیا ثبت صیغه موقت اجباری است؟
بعد از آشنایی با عقد ازدواج موقت، حال این سوال مطرح می‌شود که آیا اجباری برای ثبت واقعه عقد نکاح موقت وجود دارد؟ در واقع زوجین بایستی حتما صیغه موقت را نیز در محضر به ثبت برسانند؟
به طور کلی باید گفت که عقد موقت بر خلاف عقد دائم تنها در مواردی خاص که قانونگذار تعیین کرده، باید به ثبت برسد و در دیگر حالات، اجباری جهت ثبت آن وجود ندارد.
وقایعی چون ازدواج و طلاق، ثبت آن‌ها در قانون الزامی شده است ولی برای ثبت صیفه موقت، تنها در یک سری موارد از پیش تعیین شده باید صورت گیرد.
به جهت آن که صیغه موقت منجر به رابطه زوجیت ابدی بین زن و شوهر نمی‌شود، قانون در مورد ثبت یا عدم ثبت آن، چندان سخت گیری نکرده است و بیشتر ضمانت اجراهای کیفری در رابطه با عقد دائم می‌باشد.
طبق ماده ۴۹ قانون حمایت خانواده، شوهر موظف است که برای ثبت نکاح دائم و همچنین در مواردی که ثبت نکاح موقت اجباری شده است، اقدام کند، در غیر این صورت مجازات حبس و جزای نقدی برای او در نظر گرفته می‌شود.
با توجه به این که ثبت ازدواج جنبه اجباری در قانون دارد ولی اثرات عدم ثبت آن برای شوهر می‌باشد و در این زمینه زوجه هیچ گونه ضمانت اجرایی نخواهد داشت.
عقد دائم در هر شرایطی بایستی به ثبت برسد که در صورت ثبت نشدن آن، شوهر به پرداخت جزای نقدی درجه پنج یا حبس تعزیری درجه هفت محکوم می‌گردد. صیغه موقت در هر حالتی نیاز به ثبت در مراجع رسمی ندارد و تنها در شرایطی که قانون به آن‌ها اشاره کرده است، شوهر باید عقد موقت را ثبت کند.
دلایل مختلفی برای ثبت محضری وقایعی چون ازدواج دائم و موقت وجود دارد و علت اصلی آن هم این است که ازدواج زن و مرد باید به اطلاع مراجع قانونی برسد و سپس ثبت آن انجام شود.
بنابراین می‌توان گفت که به ثبت رسیدن صیغه موقت در محضر به طور معمول اجباری نیست و تنها در مواردی محدود، ضروری است که عقد نکاح موقت نیز در محضر به ثبت برسد. حال این که در چه مواردی باید واقعه صیغه موقت به ثبت برسد، در بخش بعدی به آن می‌پردازیم.
موارد الزام به ثبت صیغه موقت
همانطور که گفته شد، عقد نکاح جز واقعه‌ای به شمار می‌رود که لازم است در دفاتر رسمی به ثبت برسد. در عقد ازدواج دائم که شرایط استثنایی برای عدم ثبت آن وجود نداشته و در هر صورتی لازم است که این واقعه ثبت شود. ولی در قانون حمایت خانواده عنوان شده است که ثبت نکاح موقت در مواردی که اجباری شده است، باید صورت گیرد.
حال این که در چه مواردی به ثبت رسیدن عقد موقت، الزامی شده است، باید به ماده ۲۱ قانون حمایت خانواده اشاره نمود. بر اساس این ماده، ثبت صیغه موقت در موارد زیر، اجباری است:
تنها در سه مورد مزبور، تحت هر شرایطی لازم است که زن و شوهر با مراجعه به محضر برای ثبت صیغه اقدام کنند. غیر از این موارد، لزومی برای ثبت محضری صیغه نیست و در این صورت به صرف جاری شدن خطبه ازدواج، محرمیت بین طرفین جاری می‌شود.
یکی از شرایط الزامی بودن ثبت صیغه موقت، باردار شدن زن در طول دوران صیغه است. اگر در زمانی که زن و شوهر در وضعیت صیغه هستند، بچه دار شوند، ضروری است که تا قبل از انقضای موعد عقد موقت، شوهر ثبت محضری صیغه را انجام دهد. در غیر این صورت مشمول مجازات قانونی قرار می‌گیرد.
توافق طرفین نیز از دیگر موارد الزام به ثبت صیغه موقت است. در صورتی که زن و شوهر قبل از آن که عقد موقت نمایند، با هم در رابطه با ثبت این واقعه توافق کرده باشند، در این صورت اجباری است که صیغه موقت در دفترخانه ثبت شود. علاوه بر این که در صورت شرط شدن این موضوع ضمن عقد، اجباری است که ثبت عقد موقت در محضر صورت گیرد.
بنابراین می‌توان گفت در ابن موارد که قانونگذار ثبت عقد ازدواج موقت را ضروری دانسته است، شوهر حتما موظف به مراجعه به دفترخانه به منظور ثبت این واقعه می‌باشد. ثبت صیغه موقت نیز در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق انجام می‌شود.
چه مواردی شامل هزینه صیغه موقت می‌شود؟
صیغه موقت که در آن زن و مرد برای مدت معلوم اقدام به برقراری رابطه زوجیت می‌کنند، به طور کلی لازم به ثبت این عقد در محضر نیست اما در مواردی که به آن پرداخته شد، مرد وظیفه به ثبت رساندن صیغه موقت را دارد.
گواهی و مدرک اصلی عقد موقت، صیغه نامه است که نشان دهنده برقراری عقد ازدواج بین طرفین بوده و در صورت بروز اختلاف نیز امکان استناد به آن وجود دارد.
صدور صیغه نامه نیز مشنول پرداخت هزینه‌هایی در دفترخانه است که در موارد الزامی به ثبت عقد موقت در محضر، با پرداخت هزینه‌های مربوطه، ثبت اردواج صورت می‌گیرد. حال گاها در این زمینه سوالی مطرح می‌شود که هزینه صیغه موقت چه مواردی را شامل می‌شود؟
زن و شوهر برای آن که مدرک و سند قانونی برای عقد موقت خود داشته باشند، لازم است که صیغه نامه داشته و صدور این سند نیز منوط به مراجعه به محضر است.
قانونگذار جز در مواردی خاص، ثبت صیغه موقت را ضروری ندانسته است ولی اگر طرفین تمایل به دریافت صیغه نامه داشته باشند، باید اقدام به ثبت رسمی در دفترخانه کنند.
در واقع به جهت آن که زوجه در عقد موقت نیز مستحق دریافت مهریه است، گاها شوهر از پرداخت این حق خودداری نموده و زن برای آن که بتواند مهریه خود را از دادگاه مطالبه کند، در وهله اول می‌بایست ثابت کند که رابطه زوجیت بین او با شوهر وجود داشته است. اثبات این قضیه از طریق صیغه نامه صورت می‌گیرد.
در هر صورت باید گفت که چه در موارد ضروری و چه موارد غیر ضروری، بهتر است که ثبت صیغه موقت در محضر انجام شود. زیرا برای زوجین برای دریافت ضیغه نامه، بایستی اقدام به ثبت این واقعه در محضر کرده باشند تا صیغه نامه به آن‌ها داده شود.
به همین منظور، برای ثبت محضری عقد موقت، ضروری است که زن و شوهر با تهیه مدارک و اسناد مورد نیاز به دفترخانه مراجعه کنند و همچنین هزینه لازم برای ثبت در دفترخانه نیز پرداخت شود.
حال در پاسخ به سوال مزیور که هزینه صیغه موقت چه مواردی را شامل می‌شود باید گفت که هزینه مرتبط با ثبت در دفترخانه است و هزینه دیگری از طرفین اخذ نمی‌شود.
در واقع برای صدور صیغه نامه، هزینه مجزا از ثبت محضری ازدواج دریافت نمی‌شود و تنها باید هزینه ثبت صیغه موقت که مطابق تعرفه قانونی است، پرداخت گردد.
هزینه ثبت صیغه موقت در محضر بر عهده چه کسی است؟
طبق توضیحات ارائه شده، هزینه صیغه موقت صرفا شامل هزینه به ثبت رسیدن عقد نکاح در محضر است و هزینه‌های دیگری را در این زمینه شامل نمی‌شود.
همچنین در قانون، ثبت عقد ازدواج موقت، اجباری نیست و تنها در شرایطی خاص مانند بارداری زن، توافق طرفین و شرط ضمن عقد، امکان به ثبت رسیدن این واقعه وجود دارد.
به لحاظ قانونی، امکان این که زوجبن بتوانند اقدام به ثبت صیغه موقت و همچنین دریافت صیغه نامه بدون آن که نیاز به ثبت این امر باشد، وجود دارد اما طبیعتا ثبت هر واقعه ای در محضر، نیازمند پرداخت هزینه‌های آن است.
هزینه ثبت صیغه موقت ۱۴۰۲ بر اساس تعرفه اعلام شده از سوی مراع ذی ربط از متقاضیان دریافت می‌شود و در این صورت شوهر باید با پرداخت هزینه‌های تعیین شده، ثبت عقد موقت را انجام دهد.
در این زمینه، این پرسش به میان می‌آید که پرداخت هزینه ثبت صیغه موقت با چه کسی است؟ در واقع شوهر باید هزینه ثبت محضری عقد موقت را پرداخت نماید یا این که زوجه وظیفه پرداخت این هزینه‌هاست؟
در ابتدا باید گفت که هزینه صیغه موقت، تنها در بردارنده هزینه ثبت ازدواج در محضر بوده و هزینه‌های دیگری شامل این موارد نمی‌شود. اما در خصوص این که کدام یک از زوجین وظیفه پرداخت هزینه ثبت محضری ازدواج را دارد، باید گفت که در قانون به این موضوع اشاره نشده است و علی القاعده زوجین باهم در این زمینه توافق می‌کنند.
در صورتی که توافقی در خصوص مسئولیت شخص پرداخت کننده برای هزینه صیغه موقت وجود نداشته باشد، بر اساس عرف، مرد، عهده دار پرداخت هزینه‌های مربوطه برای صیغه موقت می‌باشد.
میزان هزینه ثبت صیغه موقت در سال ۱۴۰۲
در صورتی که موارد ضروری ثبت عقد موقت وجود نداشته باشد، اما باز هم زوجین ممکن است که تمایل به ثبت این واقعه در دفترخانه و همچنین دریافت صیغه نامه نیز داشته باشند. در این صورت اگر جهت ثبت صیغه موقت به محضر مراجعه شود، باید هزینه ثبت در دفترخانه نیز پرداخت گردد.
هزینه ثبت صیغه موقت در سال ۱۴۰۲ بر اساس نرخ تعیین شده حدودا ۸۴۵ هزار تومان است که در مقایسه با سال ۱۴۰۱ تقریبا دو برابر شده است. هزینه ثبت صیغه موقت با عقد دائم تفاوتی نمی‌کند و به طور کلی یک تعرفه ثابت برای کلیه هزینه‌های ثبت ازدواج در نظر گرفته می‌شود.
در تعرفه‌های اعلام شده برای وقایع ازدواج و طلاق، هزینه‌های مختلفی تعیین می‌شود و در این صورت به مظور ثبت واقعه عقد نکاح موقت در محضر سال ۱۴۰۲ بایستی مبلغ مزبور پرداخت گردد.
لازم به ذکر است که هزینه ثبت صیغه موقت ۱۴۰۲ شامل ثبت در محضر و همچنین صادر شدن صیغه نامه است و برای آن که این سند صادر شود، مبلغ دیگر دریافت نمی‌شود.
مقایسه هزینه ثبت صیغه موقت ۱۴۰۲ با ۱۴۰۱
طبیعتا با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه، نرخ تعرفه‌های ثبت در دفاتر اسناد رسمی و همچنین دفاتر ازدواج و طلاق، دچار تغییراتی می‌شود و این موضوع کاملا بدهی در جامعه ما است.
در واقع همانطور که نرخ تعرفه خدمات قضایی هر سال در مقایسه با سال‌های گذشته، افزایش پیدا کند، ثبت وقایع ازدواج و طلاق نیز مشمول افزایش هزینه می‌شود.
در بخش قبل گفته شد که هزینه ثبت صیغه موقت در سال ۱۴۰۲ برابر با ۸۴۵ هزار تومان است که این میزان در سال ۱۴۰۱ برابر با ۴۰۰ هزار تومان است. در واقع نرخ ثبت محضری ازدواج در سال ۱۴۰۲ در مقایسه با سال گذشته آن تقریبا دو برابر شده که می‌توان گفت که افزایش چشمگیری در این زمینه حاصل شده است.
در صورتی که زوجین طبق قانون ملزم به ثبت عقد موقت شده باشند، باید به دفترخانه مراجعه نموده و تشریفات شرعی و قانونی عقد را اجرا نموده و سپس هزینه‌های مربوطه را پرداخت کنند. شرایط صحت عقد موقت به این صوت بوده که باید این عقد بنا بر مدت و مهریه معلوم جاری شده باشد.
البته تعرفه‌های خدمات ثبتی در محضر به طور معمول قبل از سال جدید اعلام می‌شود و در همان سال لازم است که بر اساس نرخ تعرفه جدید نیز اجرایی گردد.
از آن جهت که هزینه ثبت صیغه موقت در سال ۱۴۰۲ افزایش چشمگیری داشته است، معمولا زوجین جز در موارد ضروری، اقدامی را در راستای ثبت آن انجام ندهند.
البته که برای جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی، بهتر است که ثبت محضری عقد نکاح موقت انجام شده و صیغه نامه نیز دریافت گردد. زن و شوهری که قصد صیغه کردن را دارند، اگر شرایط آن‌ها مشمول ماده ۲۱ قانون حمایت خانواده نباشد، لزومی برای ثبت در محضر و به تبع آن پرداخت هزینه‌های محضر نیست.
در هر صورت، ثبت کردن عقد نکاح موقت طبق اختبار زوجین انجام شده و به جز برخی از شرایط ضروری، زن و شوهر تنها می‌توانند با جاری کردن خطبه صیغه موقت و با اجاب و قبول، عقد نکاح را جاری کنند.
نظر شما