سلام نو _ سرویس گردشگری: این بنا که بیش از هفتصد سال قدمت دارد، یادگار آسیب‌های طبیعی و تاریخی دوران گذشته است. احداث بنای ارگ علیشاه در سال ۷۱۶ هجری قمری به دستور تاج الدین علیشاه جیلانی وزیر اولجایتو و بهادر خان از ایلخانان مغول آغاز و در سال ۷۲۴ به اتمام رسید.
بدون هیچ تردیدی این بنا یکی از شاهکارهای هنر معماری اسلامی می باشد که عظمت آن در هنر معماری و بنا های اسلامی کم نظیر است. سبک معماری این بنا به شیوه آذری و معمار آن استاد فلکی تبریزی ذکر شده است.در ساخت این بنا از ساروج و مصالح ساختمانی بادوام به کار رفته است.
زلزله ویرانگر تبریز در قرن دهم که این شهر را با همه بناهای تاریخی‌اش ازجمله مسجد کبود ویران کرد، بخش اعظم این مجموعه را نیز فرو ریخت و گذر زمان و بی توجهی دولتهای مختلف نیز بر پیکر آن ضربه زد.
آشنایی با ارگ تاریخی علیشاه در تبریز
کافیست سری به قلب تبریز بزنید تا بناهای تاریخی زیادی را ببینید بناهایی که هر کدامشان یادگار به جای مانده از دوره خاص تاریخی اند و اهمیت سفر به تبریز را برای گردشگران تاریخ دوست بیشتر کرده اند.
همانطور که در حال قدم زدن در شهر و دیدن آثار تاریخی هستید به ارگی بزرگ برمی خورید که شاید یکی از معروف ترین بناهای تاریخی این شهر باشد. ارگی به اسم ارگ علی شاه که با قدمت ۷۰۰ ساله ماجراهای زیادی را از سر گذرانده است.
بنایی تاریخی که امروز فقط ایوان جنوبی آن به جای مانده تا به ما یادآوری کند با چه شهری باشکوهی طرف هستیم. ارگ علیشاه یکی از نمادهای شهر تبریز است و به گفته جهانگردان در زمان ساخت تنها بنای بلند شهر بود که حتی از فاصله چند کیلومتری هم به راحتی دیده می شد.
با دیدن مدارک تاریخی مشخص است که بنای اولیه این ارگ در قرن هشتم هجری ساخته شد تا در واقع مسجدی باشد برای انجام فرایض دینی اهالی شهر.
هر چند که درباره ساخت این بنا نظرهای مختلفی وجود دارد که هر کدام هدف از ساخت این بنا را به شیوه خود تفسیر می کنند اما به نظر می آید این بنا در ابتدا به عنوان مسجد ساخته شده اما در طول سال ها با توجه به شرایط زمان، نقش یک ارگ نظامی را برای شهر بازی کرده است.
کار ساخت این بنا به دستور تاج الدین علی شاه در سال های ۷۱۶ تا ۷۲۴ هجری قمری به طول کشید و در اثر حوادث تاریخی و طبیعی بسیار تخریب هایی را به خود دید به طوری که امروز فقط بخش کوچکی از آن به جای مانده است.
معماری بی‌همتای ارگ علیشاه تبریز
بنای ارگ تبریز یکی از شاهکارهای هنر معماری ایران به شمار می‌رود که عظمت آن در هنر معماری ایران و به‌عنوان نمونه‌ای از بنای اسلامی، کم‌نظیر است. ساخت این بنا در سال ۷۱۶ هجری قمری به دستور تاج‌الدین علیشاه گیلانی آغاز و در سال ۷۲۴ به اتمام رسید.
سبک معماری این بنا با توجه به نظرات استاد پیرنیا (به شیوه آذری بوده) و معمار آن استاد فلکی تبریزی یاد شده است.
شیوه آذری، سبکی در معماری ایرانی پس از اسلام است که به آذربایجان منسوب است.
این شیوه، سبک مغول یا ایرانی – مغول نیز نامیده می‌شود که در دوره‌ی حکومت ایلخانان بر ایران (۶۵۴-۷۳۶ق /۱۲۵۶ -۱۳۳۶م) رواج یافت. در ساخت این بنا، ساروج و مصالح ساختمانی بادوام استفاده شده است.
این بنا نیز مانند سایر آثار تاریخی از زلزله ویرانگر قرن دهم شهر تبریز در امان نمانده و بخش اعظم مجموعه ارگ در این پدیده طبیعی فروریخته است. با این حال بخشی از دیوارهای بلند این مجموعه بر جای ماند تا یادگار پایداری در برابر این پدیده طبیعی مهیب باشد. گرچه شکستگی بزرگی در بدنه ارگ از این زلزله پدیدار شد.
بقایای موجود بنا به‌صورت سه دیوار بلند است که به شکل ایوان دیده می‌شود. قسمت مسقف مسجد بوده و در حقیقت تشکیل‌دهنده‌ی ایوان طاق‌پوش و طاق استوانه‌ای عظیمی است. این بخش، شبستان و عنصر اصلی مسجد علیشاه به‌شمار می‌رفته است.
عرض این بنای به جا مانده ۳۰ متر و ارتفاع آن ۲۶ متر است. عرض هر یک از این دیوارها نیز ۱۰ متر و داخل آن‌ها مرکب از دو دیوار عریض است که توسط طاق‌هایی به هم اتصال یافته‌اند.
البته در حفاری‌های انجام گرفته این نکته مشخص شده است که ۷ متر از دیوارها زیر خاک قرار دارد.
به‌دلیل تخریب‌ها و آسیب‌های متعدد، تصویر مشخصی در مورد شکل اولیه و کامل مجموعه وجود ندارد. ولی این بنای عظیم در بیشتر سفرنامه‌ها و نیز توسط مورخان معتبری مانند ابن‌بطوطه، بدرالدین محمودالعینی، مرتضی میزرا پسر عم نادر میرزا مولف تاریخ و جغرافیای دارالسطنه تبریز، حمد الله مستوفی و …. توصیف شده است.
از اطلاعات و توصیف‌های ذکر شده در این کتاب‌ها و اسناد می‌توان دریافت که این بنا در زمان تاج‌الدین علیشاه، مسجد جامع شهر محسوب می‌شده است. مزین به کاشی و ازاره سنگی و ستون‌های مرمری و کتیبه‌ها و گچبری‌های زیبایی بوده که بعدها رو به ویرانی نهاده و متروک شده است.
نظر شما