بازدید از آرامگاه تماشایی فردوسی در توس

سلام نو _ سرویس گردشگری: در میان جاذبه های مذهبی و مدرن شهر مشهد، جاذبه ای هست که بازدید از آن برای هر توریست ایرانی یک ضرورت است. آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی در توس، تاریخچه جالب و طولانی ای دارد. بازدید از این آرامگاه بدون شک از کارهایی است که باید در سفر به مشهد انجام بدهید.

آشنایی با آرامگاه فردوسی در توس

آرامگاه فردوسی در فاصله ۲۰ کیلومتری از شهر مشهد در شهر توس قرار گرفته است. این بنا با الهام از معماری دوره هخامنشی، توسط هوشنگ سیحون بر پایه طرحی از کریم طاهرزاده طراحی و بازسازی شد.

بازسازی و ساخت این بنا در سال ۱۳۴۳ به دستور انجمن آثار ملی آغاز شد و در سال ۱۳۴۷ به پایان رسید.

این بنای ۹۰۰ متری از ستون، سنگ و کاشی ساخته شده است و در آن از عناصر تزیینی هخامنشی در ستون ها و سر ستون ها استفاده شده است. بر روی ۴ ضلع این آرامگاه نیز اشعاری از حکیم فردوسی نگاشته شده است.

فضای داخلی این آرامگاه، الهام گرفته از معماری اشکانی است و در آن ۲۰ ستون مرمری در پایین بنا و ۸ ستون در بخش فوقانی به کار رفته است.

این آرامگاه در مجموعه ای به همراه کتابخانه و یک موزه قرار گرفته است. موزه توس یا فردوسی، شامل ۴ بخش است که در آن ها آثاری از کاوش های باستان شناسی در توس، انواع وسایل رزمی و حماسی مثل سپر، گرز و تیر کمان که در شاهنامه بسیار به آن ها اشاره شده است، اشیای باستانی متعلق به زمان حکیم فردوسی یعنی قرن ۴ و ۵ هجری و اشیای اهدایی و آثار نقاشی به نمایش گذاشته شده است.

آرامگاه فردوسی برای اولین بار در قرن سیزدهم در باغی به وسعت ۶ هکتار در مقابل یکی از دورازه های شهر طابران توس که به آن دروازه رزان می گفتند ساخته شد. گفته می شود که پس از مرگ این حکیم بزرگ، از خاکسپاری او در گورستان عمومی بیرون از دروازه جلوگیری می شود و بنابراین او را در باغچه ای که متعق به خودش بود، در داخل شهر دفن کردند.

معماری تماشایی آرامگاه فردوسی

برای ساخت آرامگاه باغی در توس در نظر گرفته شد و برای طراحی این آرامگاه مسابقه ای در نظر گرفته شد.

سپس طرح برتر انتخاب گردید که کمی بعد اجرای این نقشه هم متوقف شد و طراحی نقشه‌ای دیگر به شکل اهرام مصر در دستور کار قرار گرفت. چندین بار دستور توقف و از سر گیری انجام گرفت تا اینکه در نهایت سقفی پلکانی به تصویب رسید. بنای آرامگاه ۱۸ متر ارتفاع داشت و مقبره در وسط آن قرار گرفته بود.

سنگ مرمر نفیسی نیز بر روی مقبره گذاشته بودند که یک متر بالاتر از کف قرار داشت. همچنین ایوانی ۴۰ متری بنا را احاطه کرده بود.

سقف این مجموعه نیز با کاشی های معرق و مقرنس مزین شده بودند. جنس مقبره و ایوان از سیمان و آهن ساخته شد و تصاویری از شاهنامه توسط بهترین حجاران بر روی دیوارها حک شدند.

پس از تلاش های متوالی در نهایت در جشن هزاره فردوسی در سال ۱۳۱۳ افتتاح گردید. پس از مدتی ساختمان به علت رطوبت آسیب دید که عملیات بازسازی بنا با حفظ ویژگی های ظاهری آغاز شد که در سال ۱۳۴۷ به پایان رسید.

این بار بنا با مصالح مقاوم و مرغوب ساخته شد. بنای جدید بر روی ۲۴ ستون در طبقه اول و ۸ ستون در طبقه دوم قرار گرفت.

تزیین نما نیز با همان سنگ های بنای قبلی انجام گرفت و قسمت های داخلی بنا هم با سنگ های مرمر پوشانده شد. نمای بیرونی بنا نیز شبیه بنای پیشین ساخته شد. کاشی های معرق هم با الهام گرفتن از دوران هخامنشی انجام شد.

سنگ مزار فردوسی و سنگ تصویر فروهر یکی از سنگین ترین سنگ های این مجموعه هستند که با وزن چهار تن در جهان شهرت دارند.

در این باغ علاوه بر آرامگاه فردوسی، موزه و کتابخانه نیز وجود دارند. با ورود به این مجموعه، استخری خواهید دید که تصویر آرامگاه بر روی آب استخر می افتد. علاوه بر مقبره قسمت های دیگر این مجموعه عبارتند از:

تالار: تالار از جنس سنگ مرمر با تزیینات کاشی کاری و گچ بری با چهار ستون بلند و دو سرستون بزرگ در چهارگوشه آن وجود دارد.

در این قسمت تصویر مردی بالدار (فروهر) در بالای بنای اصلی به چشم می خورد که ویژگی های تخت جمشید را نشان می دهد. محوطه پلکانی پوشیده از سنگ مرمر است و تعداد زیادی از اشعار فردوسی روی دیوار آن حک شده است.

موزه فردوسی: آثار سنگی از دشت توس آورده شده اند، مانند انواع قطعات سفال دوره اسلامی و پیش از اسلام و سکه‌های طلا و نقره دوره اسلامی همچون تنگ ها، پیه سوزها، عطردان ها و… همچنین انواع ظروف سفالی لعاب‌دار و بدون لعاب و ظروف مفرغی و هدایایی مانند انواع تابلوهای نقاشی از چهره فردوسی، از داستان های شاهنامه، انواع فرش و قالیچه.

کتابخانه فردوسی: این کتابخانه در ضلع شرقی آرامگاه قرار دارد و فرش نفیسی در کف آن دیده می شود. ۹۰۰۰ جلد کتاب در این قسمت قرار دارد که طبقه بالایی به عنوان سالن مطالعه و طبقه پایینی به عنوان مخزن کتاب است.

آرامگاه مهدی اخوان ثالث: در محوطه آرامگاه فردوسی، هنرمند دیگری نیز در خاک آرمیده است. همچنین تندیسی از نیم تنه وی در کنار آن نصب شده است.

نقشینه‌های سنگی: روی دیوارهای جنوبی و شرقی تالار نیز نقش های برجسته سنگی از شاهنامه به چشم می خورد که توضیح مختصری از هریک به خط نستعلیق نوشته شده است.

نقش هایی مانند زال در پناه سیمرغ، نبرد زال با شیر، به کمند گرفتن رستم رخش را، نبرد رستم با اژدها، نبرد رستم با دیو سفید، رفتن رستم به نبرد شاه مازندران، نبرد رستم با یکی از پیل تنان مازندران، آوردن رستم تیر دوشاخ را از جنگل و جنگ رستم با اسفندیار و پیروزی رستم.