سلام نو _ سرویس گردشگری: در شرق کرمان بنایی هشت ضلعی با گنبدی آجری توجه هر تازه واردی را به خود جلب می کند؛ سازه ای سنگی که نامش گنبد جبلیه است و با نام های گنبد گبری و گنبد زیگ و گنبد گنج هم شناخته می شود.
این بنای سنگی از سال ۱۳۸۳، موزه سنگ کرمان را نیز در خود دارد و در فضای اطراف آن پارک جبلیه ایجاد شده است. از ویژگی های مهم این بنا، سنگی بودن آن است و احتمالا برای همین جبل سنگی یا جبل سنگ نیز خوانده می شود. مشخص نبودن تاریخچه و کاربری بنا نیز باعث شده تا آن را سازه ای مرموز بدانند که معلوم نیست به چه دلیلی و در چه زمانی سر از این محل درآورده است.
این اثر از از ۲۹ آذر۱۳۱۶ با شماره ۲۹۶ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.
آشنایی با گنبد بی‌همتای جبلیه
با توجه به اینکه تاریخ دقیقی از ساخت بنا مشخص نیست اما می توان از ساختار آن زمان ساخت را حدس زد که به اواخر دوره ساسانی بر می گردد و در اوایل دوره اسلامی نیز مرمت هایی انجام گرفته است.
اکثر باستان شناسان در مورد قدمت این بنای تاریخی به توافق نرسیده اند و هریک بر اساس مطالعه دوره های تاریخی مختلف قدمت این بنا را بیان می کنند. حتی نظر عده ای چنین است که این بنای تاریخی در گذشته آتشکده بوده اما برخی دیگر بیان کرده اند که معماری این بنا هیچ شباهتی به آتشکده ندارد، بنابراین به آرامگاه یکی از زرتشتیان ربط می دهند. با این حال، قدمت این بنا به دوران قبل از اسلام بر می گردد و پس از مرمت تبدیل به گنجینه جبلیه (کتیبه های تاریخی) شده است.
هنوز مشخص نیست که این بنا به چه دلیل در اینجا ساخته شده است؛ اما چنین احتمالاتی را مطرح می کنند:
آتشکده
مقبره یکی از زرتشتیان که مورد توجه پیروان زرتشت بوده و در سیل کرمان در سال ۱۳۳۳ خورشیدی تخریب شده است.
مزار سید محمد تباشیری
مزار دانیال حکیم مشهور به پیر مراد
پرستشگاهی بودایی (استوپا) که در زمان مغولان ساخته شده است.
از مشهورترین افسانه‌هایی که پیرامون این گنبد تاریخی وجود دارد، ساخته‌شدن آن با شیر شتر، خاکستر و سفیده تخم‌مرغ است، مصالحی عجیب که می‌گویند عمده‌ترین دلیل استحکام بناست.
شباهت طاق‌نماهای گنبد جبلیه در بقایای یک مسجد مربوط به قرن اول هجری و طاق کسری از نکات قابل‌ذکر این گنبد است. دیگر ویژگی شگفت این بنا ساخته‌شدن آن با سنگ (سنگ لاشه) است به‌گونه‌ای که آن را تنها بنای تاریخی تماماً سنگی کرمان می‌دانند.
برای دسترسی به گنبد جبلیه در ابتدا باید به سمت کوه های صاحب الزمان و خیابان زریسف در قسمت شرقی شهر کرمان بروید. برای بازدید از نمای بیرونی ساختمان در هر زمان می توانید بروید، زیرا هیچ حصاری دور این بنا وجود ندارد، اما برای بازدید از فضای داخلی بنای گنبد جبلیه باید در روزهای غیر تعطیل مراجعه کنید.
برای بازدید از فضای بیرونی این جاذبه تاریخی نیازی به ساعت خاصی ندارید و در هر ساعت از شبانه روز می توانید به این بنای زیبا مراجعه کنید، اما برای بازدید از فضای داخلی باید از ساعت ۹ صبح الی ۶ عصر مراجعه کنید و برای ورودی باید هزینه پرداخت کنید.
معماری گنبد سنگی جبلیه
این بنای ارزشمند تاریخی در استان کرمان به صورت هشت ضلعی ساخته شده و سنگ عمده مصالحی بوده که در ساخت آن به کار رفته است.
در هر ضلع این بنا هشت در به عرض دو متر قرار دارد، در حال حاضر به خاطر استحکام بنا هفت در را با سنگ پوشانده اند و تنها یک در را باز نگه داشته اند. سقف گنبد جبلیه را از آجر ساخته اند و داخل آن را با گچبری های زیبا جلوه داده اند.
مصالح به کار رفته در دیوارها سنگ لاشه با ملات گچ از بیرون و آهک از داخل است. یک نکته ی مهم و جالب در ساخت این بنا تمام سنگی استفاده از شیر شتر در ساخت آن بوده است. البته برخی از کارشناسان و صاحب نظران این مورد را رد کرده و نپذیرفته اند.
درون این گنبد تاریخی، یک کتیبه ی ارزشمند وجود دارد به نام کتیبه ی مسجد آبدر اشکان که مربوط به بنای یادبود یک مسجد در ارتفاعات شهرستان بافت است که برروی قطعه سنگی طبیعی و به خط کوفی حک شده است.
دیگر قطعه ارزشمند و تاریخی در سال ۱۳۷۷ در گنبد جبلیه کرمان توسط فردی به نام وسط احمد ایلاقی کشف شد و به سازمان میراث فرهنگی استان کرمان تحویل داده شد.
ابعاد این سنگ قبر در حدود ۲۶×۲۲ بوده و دارای دو بخش مهم است. یکی نوار حاشیه ای و دیگری نوشتار وسط که در یک کادر قرار گرفته است. حایه کتیبه که از قسمت پایین گوشه سمت راست شروع می شود ، شامل آیه و بخشی از آیه .سوره مبارکه آل عمران است
در این گنبد تقریبا بیش از ۱۲۰ قطعه سنگ حجاری شده کشف شده که مربوط به دوره های مختلف تاریخی می شوند، از جمله ی این سنگ ها عبارتند از سنگ هزار ساله رابر، سنگ مقبره خواجه اتابک مربوط به دوران سلجوقی و سنگ قبر میرزا آقاخان، پسر میرزا احمد علی خان وزیری نویسنده تاریخ کرمان و چندین نمونه وقف سنگی و … اشاره کرد.
نظر شما