مسجد جامع کاشان؛ بنایی تاریخی و دیدنی

سلام نو _ سرویس گردشگری: کاشان شهر گل و گلاب ایران است که همه آن را با عطر خوش گلابش می شناسند. این شهر پر از خانه های تاریخی و دیدنی است که می توانید در سفرتان هم به تماشای باغ ها و طبیعت آن بپردازید و هم این که به بازدید از خانه های تاریخی این شهر نیز بروید.

دیدنی های کاشان کم نیست و اکثر آن ها با فاصله کمی از هم قرار گرفته اند، بنابراین در سفری حتی یک الی دو روزه می توانید اکثر آن ها را ببینید. جاذبه ای که در این شهر می خواهیم درباره آن صحبت کنیم مسجد جامع کاشان است که یکی از بناهای تاریخی این شهر است و قدمت آن به دوره ی سلجوقیان بازمی گردد.

آشنایی با مسجد دیدنی و جامع کاشان

مسجد جامع کاشان یکی از بناهای باارزش و فاخر بافت تاریخی کاشان است. بافت تاریخی کاشان دارای محلات متعدد است.

محله میدان در بافت تاریخی کاشان، هسته و محل شکل گیری این شهر تاریخی است. مسجد جامع کاشان که یکی از قدیمی ترین بناهای تاریخی این شهر است، نیز در این محله ساخته شده است. علی رغم آن که مسجد جامع کاشان قدمت بسیار زیادی دارد، اما تاکنون مطالعه کامل و جامعی در خصوص معماری و سیر شکل گیری آن صورت نگرفته است.

محله میدان کاشان در ضلع شمالی بافت کهن این شهر شکل گرفته است و نخستین بنایی که در آن شکل گرفته، مسجد جامع کاشان است. در قرن دوم هجری یک سردابه کهن تبدیل به یک ساختار دو طبقه می شود و بنای اولیه مسجد جامع کاشان در آن شکل می گیرد.

در دوره سلجوقی، شبستان مسجد بزرگتر می شود و یک مناره به آن اضافه می شود. در دوره ایلخانه، یک ایوان و در دوره تیموریان گنبدخانه به بنای مسجد جامع کاشان اضافه می شود. این مسجد در دوران زندیه و قاجار نیز مورد مرمت و بازسازی قرار می گیرد و در نهایت به شکل یک مسجد دو ایوانی در می آید.

پس از آن که محله میدان کاشان، دچار افول می شود و محله های دیگر در آن اهمیت پیدا می کنند، همین مساله جایگاه این مسجد را نیز تحت تاثیر قرار می دهد و باعث می شود که از مسجد جامع اصلی که در مرکز شهر واقع بود تبدیل به یک مسجد محلی کم رونق شد.

مسجد جامع کاشان، دو محراب دارد که یکی از آن ها رو به قبله است و دیگری با یک زاویه کج در جهت قبله قرار دارد. مسجد جامع کاشان در طول تاریخ چندین بار مرمت شده است اما تاریخ بسیاری از آن ها به صورت دقیق مشخص نیست. اما یکی از کتیبه های آن که متعلق به دوران زندیه است، به اتمام مرمت آن در این دوره پس از زلزله ویرانگری که در آن زمان اتفاق افتاده بود اشاره دارد.

چند ویژگی جالب مسجد جامع کاشان

مسجد جامع کاشان دارای ویژگی های معماری خاصی است که در اینجا به ذکر آنها می پردازیم:

ایوان مرتفع: این ایوان در ضلع غربی مسجد قرار گرفته است. ارتفاع بلندترین قسمت ایوان در حدود ۱۳.۸ متر می باشد. این ایوان دو طبقه دارد و ارتفاع آن در طبقه اول ۶.۷ متر و عمق ایوان از حیاط ۷.۴ متر می باشد. ایوان مرتفع با استفاده از آجرکاری های بسیار زیبا تزیین شده است.

محراب: این مسجد در گذشته دارای محرابی بود که جهت صحیح قبله در آن رعایت نشده بود. بنابراین، تصمیم گرفتند محراب را تخریب کنند و در مجاورت آن محراب دیگری بسازند.

به اعتقاد عموم مردم، جهت محراب تخریب شده به سمت بیت المقدس بود. به همین دلیل، این محراب تخریب شد و محراب جدیدی در جهت کعبه بنا گردید. بر روی محراب جدید، کتیبه ای که مربوط به تغییر جهت قبله است، نوشته شده که گواهی بر این ادعاست.

مناره: مناره مسجد جامع کاشان دارای دو پوسته در بخش نما و سازه است. قدیمی ترین کتیبه مسجد بر روی مناره آن قرار دارد. بر روی این کتیبه تاریخ ۴۶۶ ه.ق حک شده است و گمان می رود متعلق به دوره آل بویه باشد. این مناره از جمله قدیمی ترین سازه های تاریخی کاشان است.

مناره مسجد جامع کاشان، در قسمت جنوب شرقی مسجد قرار دارد. این مناره از آجر ساخته شده است و ابعادی در حدود ۳۲×۳۲×۷ سانتی متر مکعب دارد. مناره آجری مسجد، سومین مناره قدیمی است که دارای تاریخ منقوش بر روی کتیبه است. مناره های اول و دوم به ترتیب عبارتند از: مناره مسجد ساوه و مسجد زواره.

حوضخانه: حوضخانه که تابستان نشین هم نامیده می شود معمولا در مناطق گرم و خشک ایجاد می شود. این سازه، معمولا هشت ضلعی است و در داخل ساختمان قرار می گیرد. حوضخانه این مسجد در مرکز آن قرار دارد.

این مسجد همچنین دارای گنبد آجری، صحن وسیع و مقصوره است. همچنین، در داخل مسجد فضایی ساده و بی پیرایه وجود دارد. گمان می رود این فضا مکانی برای اقامت پیامبر (ص) بوده باشد.