سلام نو _ سرویس گردشگری: این نقش برجسته یادگار یکی از پیروزی‌های ایرانی‌ها بر رومی‌ها است و در آن اردشیر پادشاه ساسانی و ولیعهدش شاپور اول به چشم می‌خورند که در بازگشت از فتح ارمنستان و غلبه بر سپاهیان روم هستند و عده‌ای از حکمرانان محلی برای نشان‌دادن حسن نیت خود هدایایی به آنها تقدیم می‌کنند.
این اثر تاریخی در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ هجری شمسی با شماره ثبت ۱۶۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آشنایی با سنگ‌نگاره ساسانی خان‌تختی
در اطراف شهر سلماس و نزدیک به روستای خان تختی شاهد یک کتیبه هستیم که در دل کوهی استوار به نام کوه پیر چاووش نگاشته شده است.
وجود کتیبه خان تختی (Stone inscriptions of Khan Takhti) گویای اصالت و هویت این منطقه از کشورمان است. این کتیبه که در زمان ساسانیان حک شده است نشان از رویداد های تاریخی و فتوحات آن زمان توسط ایرانی ها دارد.
یکی از شهرهای اصیل استان آذربایجان غربی که دارای پیشینه تاریخی با اصالتی است، شهر سلماس است. سلماس شهری کوچک است که در دشت واقع شده است و به نام شاهپور در دوران پهلوی شناخته می‌شد. در کتاب های باستانی شهر سلماس به عنوان شهری با بازارهای خوب و مسجدی که از سنگ ساخته شده معروف است.
در یکی از حملات روم، امپراتور جولیانوس به سلماس حمله کرد و این شهر را به سلطه خود درآورد؛ اما در یکی از مهم‌ترین جنگ‌ها، اردشیر بابکان و جانشین او شاپور اول از ساسانیان، ارتش‌های روم را شکست دادند و موفق به تسخیر ارمنستان شدند. حکاکی ارزشمند سنگی خان تختی در حقیقت مربوط به این پیروزی است.
حفاری های انجام شده در سلماس این شهر را به دوران مادها مربوط می‌سازد. در زمان هخامنشیان، سلماس به زروند معروف بود. این شهر پس از سقوط خسرو اشکانی به دلیل موقعیتی که بین ایران و روم وجود داشت، تحت سلطه ساسانیان قرار گرفت.
کتیبه خان تختی که در نزدیکی سلماس قرار دارد و طبق تحقیقات انجام شده قدمت آن به دوره ساسانیان و قرن سوم میلاد برمی‌گردد و حدود ۱۸ قرن قدمت دارد. شایان ذکر است که بسیاری از باستان شناسان از جمله کارپنتر، فلاندرز، کوست، دمرگان، لمان و البته والتر هینتز اقدام به معرفی این سنگ نگاره ها کرده اند.
رومی ها بارها به این مناطق حمله کرده اند. در یکی از حملات روم، جولیانوس امپراطور روم به سلماس حمله کرد و این شهر به سلطه خود درآورد. در واقع کسانی که در نوشته های خود از نام "جیلیا کاموس" به معنی "سرزمین دانه های کامل" برای شهر سلماس استفاده کرده بودند، آن را تصرف کردند.
اما در یکی از مهم ترین جنگ ها، اردشیر بابکان و جانشین او شاپور اول از ساسانیان، ارتش های روم را شکست دادند و موفق به تسخیر ارمنستان شدند. حکاکی ارزشمند سنگی خان تختی در حقیقت مربوط به این پیروزی است. در این مونوگرافی می بینیم که والریانوس امپراطور روم در مقابل شاپور ساسانی زانو زده است. همچنین می بینیم که حاکم محلی ارمنستان به اردشیر و شاپور هدیه می دهد.
معماری و ویژگی‌های سنگ‌نگاره خان‌تختی
خان تختی در نزدیکی سلماس قرار دارد و در جاده ارومیه-سلماس واقع شده است. در کوه های پیر چاووش که مشرف به این جاده هستند کتیبه ای به نام کتیبه خان تختی وجود دارد. کتیبه خان تختی حدود ۲ متر عرض و حدود ۲.۵ تا ۳.۵ متر طول دارد. این کنده کاری های گران بها از سطح زمین با ارتفاع ۲ متر نصب شده اند و زیبایی و ظرافت آنها توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند.
ین حکاکی مردانی را به تصویر می کشد که پیاده و سواره هستند و آنچه در سرشان است، شبیه تاج است. لباس این مردان شبیه لباسی است که در زمان حکومت اردشیر (یکی از سلطنت های سلسله ساسانیان) پوشیدن آن مرسوم بوده است. در واقع تصور بر این است که سوار چپ اردشیر بابکان و سوارکار راست شاپور اول است. اردشیر بنیان گذار سلسله ساسانی بود.
شاپور اول پسر اردشیر و ولیعهد وی بود. هر دو پادشاهانی قدرتمند بودند که در دوران سلطنت خود پیروزی های باشکوهی بر رومیان داشتند. در مسیر رسیدن به کتیبه، پله هایی طراحی شده‌اند تا بازدید از کتیبه خان تختی سلماس راحت تر گردد.
سلماس پس از سقوط خسرو اشکانی، به‌دلیل موقعیتی که بین ایران و روم وجود داشت، تحت سلطه ساسانیان قرار گرفت. کتیبه خان تختی در نزدیکی سلماس قرار دارد و طبق تحقیقات قدمت آن به دوره ساسانیان و قرن سوم پس از میلاد می‌رسد.
این نقش برجسته به‌گفته «والتر هینتس»، یکی از باستان‌شناسان این اثر، به حدود سال ۲۳۸ میلادی تعلق دارد.
روستای خان تختی در کیلومتر ۱۵ جاده سلماس به‌سمت ارومیه واقع شده است. سنگ‌نگاره تاریخی خان تختی در این منطقه و روی کوه پیرچاوش قرار گرفته است که از کنار جاده به چشم می‌خورد.
کمی بالاتر از دماغه کوهی که این نقش روی آن حکاکی شده است و در قله کوه، یکی از قلعه‌های معروف سلماس یا همان قلعه اورارتویی خان تختی قرار دارد.
- آدرس: استان آذربایجان غربی، سلماس، کیلومتر ۱۵ جاده سلماس به ارومیه
- برای بازدید از این اثر لازم نیست کوهنوردی یا صخره‌نوردی کنید؛ چراکه در دامنه کوه پله‌هایی تراشیده شده است تا مردم بتوانند به‌راحتی به سنگ‌نگاره دسترسی پیدا کنند.
- این مکان به‌جز ایام عید که ممکن است شلوغ و پر از گردشگر باشد، در سایر زمان‌ها خلوت است.
- با توجه به کوهستانی بودن منطقه از سفر در ایام زمستان خودداری کنید.
- بازدید از کتیبه خان تختی رایگان و بدون پرداخت ورودی است.
- بازدید از سنگ‌نگاره خان تختی در هر زمان از شبانه‌روز امکان‌پذیر است.
- هنگام بازدید از این اثر تاریخی از نوشتن یادگاری و ریختن زباله اجتناب کنید.
نظر شما