سلام نو _ سرویس گردشگری: آب‌انبار شش بادگیر در محله‌ای به همین نام در شهر یزد واقع شده است. این آب‌انبار، ۶ بادگیر دارد که با توجه به شرایط اقلیمی و جهت باد در این منطقه به‌شکل هشت وجهی ساخته شده‌اند. این اثر که قدمت آن به دوره قاجار می‌رسد، در تاریخ چهارم فروردین ۱۳۵۷ هجری شمسی با شماره ثبت ۱۶۰۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.
آشنایی با آب انبار شش بادگیر یزد
قدمت این آب انبار در یزد به سالیان بسیار دور و دراز برمی گردد که معماری و طراحی این بنا نشان از تاریخچه آن است. این آب انبار یزد ۱۸۰ سال پیش در دوره قاجار تاسیس و راه اندازی شد که به دلیل تخریب های صورت گرفته در سال ۱۳۷۱ مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است.
این مخزن آب با داشتن حجم بالغ بر ۲۰۰۰ متر مکعب گنجایش از وسعت بسیاری برخوردار بوده و ارتفاع مخزن آب آن ۶.۱۲ متر و ارتفاع بادگیرها ۱۰ متر می باشد.
این آب انبار از جمله مخزن هایی بوده که برای بهره برداری در فصل تابستان در نظر گرفته شده بود.
همانطور که در بخش های قبلی نیز اشاره کردیم آب انبار شش بادگیر در یزد از جمله اصیل ترین و قدیمی ترین مخزن های آب مصرفی در ایران بوده است. علاوه بر اینکه شهرت و آوازه ای در کشور دارد، بلکه آوازه این آب انبار به فراتر از مرزهای کشور نیز رسیده است.
به گونه ای که افراد سرشناس خارجی در خصوص شش بادگیر یزد چنین می نویسد: استفاده از بادگیر، به خصوص در شهر یزد به اوج کمال خود رسیده است. به گونه ای که در آن چندین آب انبار با چهار بادگیر و آب انبار مشهور شش بادگیر خودنمایی می کند.
مخزن آب شش بادگیر شهرستان یزد با توجه به عظمت طراحی و معماری خود و قدمت طولانی در سال ۱۳۵۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. از مهمترین و زیباترین دیدنی های تاریخی کشور می باشد.
آب انبار شش بادگیری یزد نزدیک به ۱۸۰ سال پیش در دوره قاجار تأسیس گردید، اما در سال ۱۳۷۱ مجدد مرمت و بازسازی شد. در ابتدای ساخت این آب انبار از سه بادگیر استفاده شد ولی پس از بازسازی آب انبار در سال ۷۱، سه بادگیر دیگر به آن اضافه کردند. در زمان قاجار به دلیل شیوع بیماری‌های مختلف، آب انبارها به عنوان یکی از منابع اصلی انتقال بیماری شناخته شدند، به همین دلیل برای حفظ سلامت خود کم‌کم کنار گذاشته شدند.
ویژگی‌های آب انبار شش بادگیر
این آب انبار، تنها آب انبار با شش بادگیر در یزد است که حاجی محمد حسین خیر، فرزند نورالله برای ساخت این انبار از املاک و اموالی که در یزد در اختیار داشته، استفاده کرده است. سپس آقای بهشتیان آب انبار را از طریق آب انبار وقف آباد که مهمترین منبع آب شهری یزد است، پر از آب می‌کرد.
در معماری این آب انبار برای خنک نگه داشتن فضای خزینه از شش بادگیر استفاده شده که با توجه به جهت باد آن منطقه سه بادگیر ۸ وجهی در ابتدا ساخته شده بود و پس از مرمت و بازسازی بنا، سه بادگیر دیگر با کمی تفاوت با بادگیرهای اولی به بنا اضافه گردید.
در بین بادگیرها گنبدی قرار داده شده که وظیفه آن جلوگیری از آب انبار است. وجود پاشیر در این بنا که به صورت راهرویی پلکانی است، برای برداشتن آب بوده است.
آب انبار شش بادگیری یزد از دو ورودی یکی در قسمت شمال و دیگری در قسمت جنوبی تشکیل شده است که شیر آب مخزن در بخش ورودی این بنا قرار دارد و اکثر بازدیدکنندگان از در جنوبی وارد این بنا می‌شوند.
حجم این انبار یزد حدود ۲ هزار متر مکعب با ارتفاع ۱۲.۶ متری است. آب انبار شش بادگیری یزد دارای ۲ عدد شیر آب بوده که یکی برای مسلمانان و دیگری برای استفاده زرتشتیان است. ۵۵ پله در این آب انبار ساخته شده است. در بین پله‌های ۲۵ و ۲۶ یک هشتی شکل با سنگ فرشی آجری قرار داده‌اند که شروع طاق آب انبار بوده و دارای گنبدی تخم مرغی شکل با بادگیرهایی به ارتفاع ۱۰ متر است.
شهرت این آب انبار علاوه بر ایران به خارج از مرزهای ایران هم رسیده است. از این رو افراد سرشناسی در دانشنامه‌ی آمریکایی هولود می‌نویسند: «استفاده از بادگیر در شهر یزد به اوج کمال رسیده، به طوری که در این شهر چندین آب انبار با ۴ بادگیر و آب انبار معروف با شش بادگیر خودنمایی می‌کند.»
در شهر یزد به دلیل برخورداری از آب و هوای گرم و خشک، آب از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین، در گذشته به دلیل کمبود آب در فصول گرم، آب انبارهایی ساخته می شد تا بتوانند آب مورد نیاز خود را در آن ذخیره کنند. آب انبار شش بادگیر یزد از جمله بناهای باقی مانده از دوره قاجار است که معماری بسیار بی نظیری دارد.
نظر شما