میدان امیرچخماق؛ جاذبه‌ای بی‌همتا در یزد

سلام نو _ سرویس گردشگری: میدان امیر چخماق یکی از معروف‌ترین جاهای گردشگری یزد و از میدان‌های تاریخی کشور به شمار می‌رود که در بافت قدیمی این شهر همچون نگینی می‌درخشد.

این میدان که جاذبه‌های متعددی از بازار تا تکیه و مسجد را در خود جای داده است، گزینه‌ای عالی برای گردشگری محسوب می‌شود؛ به‌خصوص در طول شب که چشم‌انداز بسیار زیبایی را پیش روی شما قرار می‌دهد.

جذاب‌ترین بخش این میدان، بنای سه طبقه تکیه آن است که پیش از هر جاذبه دیگری چشم گردشگران را به خود خیره می‌کند. برای آشنایی بیشتر با این میدان دیدنی با ما همراه شوید.

آشنایی با میدان امیرچخماق

میدان امیر چخماق، اثری به‌جامانده از دوره تیموری در قرن نهم هجری است که توسط امیر جلال‌الدین چخماق، از سرداران شاهرخ تیموری ساخته شد. او پس از رسیدن به مقام حاکمیت یزد همراه با همسرش «ستی فاطمه» اقدام به ساخت مسجد جامع نو در ده «دهوک سفلی» کرد و روبه‌روی آن میدانگاه وسیعی ساخت. این مسجد و میدانگاه بعدها به مسجد امیر چخماق و میدان امیر چخماق شهرت یافتند. حاکم یزد همچنین در گرداگرد میدان، بناهای دیگری همچون آب‌انبار، قنادخانه، بازار، خانقاه، کاروانسرا، حمام، چاه آب سرد و... نیز احداث کرد.

میدان جلوی مسجد و سردر بازار در اوایل قرن ۱۳ هجری شمسی به حسینیه تبدیل شد؛ گرچه در آن زمان کاربری حسینیه نداشت؛ زیرا ساخت چنین فضاهایی از دوره صفوی در ایران رواج یافت. این میدان در زمان شاه عباس صفوی دستخوش تغییرات و بازسازی‌هایی نظیر ساخت چهارسوقی روی کاروان‌سرا شد. شخصی به نام حاجی حسین عطار نیز در زمان فتحعلی شاه قاجار بانی مرمت بخش‌هایی از مسجد و گسترش شبستان آن شد.

میدان مذکور مثل برخی از میدان‌های کشور تا پیش از دوره پهلوی به محل دفن مردگان تبدیل شده بود و عده‌ای از مردم به بهانه وجود حسینیه و خیروبرکت آن، جسد اموات خود را در اینجا به خاک می‌سپردند. هرچند با شروع دوره پهلوی، این رسم برچیده شد و پس از ویران‌کردن گورها، میدان امیر چخماق دوباره به وضعیت سابق خود برگشت.

در زمان رضا شاه پهلوی، تغییرات زیادی در میدان صورت گرفت که از آن جمله می‌توان به خیابان‌کشی‌ها اشاره کرد. این موضوع باعث تشکیل میدانی کوچک و ادغام مسجد با میدان مقابل حسینیه شد. تغییر و تحولات دیگری نیز به مرور زمان در این مجموعه رخ داد که در اثر آن فقط بدنه جنوب شرقی به‌عنوان تنها جداره میدان باقی ماند که بدنه اصلی تکیه امیر چخماق است.

قدیمی‌ترین بنای میدان امیرچخماق

مسجد امیرچخماق

مسجد امیرچخماق که به نام مسجد جامع نو و یا مسجد دهوک نیز شناخته می‌شود، قدیمی‌ترین بنای مجموعه امیرچخماق است و در ضلع جنوبی میدان قرار دارد. ساخت این مسجد به سال 841 هجری قمری باز می‌گردد و از حیث زیبایی، وسعت، اهمیت و اعتبار در میان مساجد شهر یزد، بعد از مسجد جامع یزد و در رده دوم قرار دارد. مسجد امیرچخماق تا دوره محمدشاه قاجار، کمی دورتر از بافت شهری بود؛ اما به مرور زمان وارد بافت شهری شد.

یک ورودی مسجد از کوچه مجاور و راه دیگر ورود به آن، از صحن (حیاط) بقعه ستی فاطمه است؛ به این ترتیب صحن مشترکی بین بقعه و مسجد وجود دارد. این مسجد دارای دو شبستان زمستانی و تابستانی است. در قسمت تابستانی آن و در بالای محراب بادگیر بسیار زیبایی قرار دارد که در ضلع جنوب‌غربی و مشرف بر کوچه است. نکته جالب توجه درباره شبستان زمستانی این است که در دو سوی دالان ورودی واقع شده است و نور آن با سنگ مرمر تامین می‌شود.

بازار حاجی قنبر

قدیمی‌ترین بخش بازار یزد، بازار حاجی قنبر نام دارد که در شرق میدان امیرچخماق قرار دارد و یادگاری از قرن نهم هجری محسوب می‌شود. این بازار از بناهای ساخته شده توسط نظام‌الدین حاجی قنبر جهانشاهی است. وی که به امر جهانشاه قره قویونلو به حکومت یزد رسید، آثار زیادی را در یزد بنا کرد که یکی از آن‌ها عمارت بازارچه برای خریدوفروش صنایع‌دستی بود و امروزه به نام بازار حاجی قنبر شناخته می‌شود.

دسترسی به میدان امیرچخماق

میدان امیرچخماق آنقدر معروف است که به هر راننده تاکسی بگویید، شما را به آن خواهد برد! اما اگر خواستید پیاده و در حین گشتن در شهر به آن سر بزنید، باید خود را به خیابان‌های اصلی منتهی به آن یعنی سلمان فارسی، قیام یا خیابان امام برسانید که از دو به سو به میدان می‌رسند. اما یادتان باشد پیرامون میدان سنگفرش شده و دسترسی خودرو به آن محدود است.

آدرس: استان یزد، شهر یزد، میدان امیرچخماق

راه دسترسی: برای رسیدن به این اثر می‌توانید از وسیله نقلیه شخصی خود استفاده کنید؛ اما اگر تمایل داشتید که از وسایل حمل‌ونقل عمومی بهره ببرید می‌توانید از اتوبوس‌های خط پایانه دروازه قرآن - پایانه شهدای محراب و یا خط چهارراه بعثت - راه آهن استفاده کنید و در چهارراه شهدا پیاده شوید. سپس با کمی پیاده‌روی به میدان امیرچخماق می‌رسید.

در همه ساعات شبانه‌روز می‌توانید از این میدان بازدید کنید. به ویژه در شب‌ها که نورپردازی خاص آن جلوه‌ای متفاوت را به نمایش می‌گذارد. پیش از این، امکان ورود به بخش بالایی تکیه وجود داشت؛ اما به دلیل حفاظت از این بنای تاریخی دیگر نمی‌توانید وارد آن شوید.