یکی از موضوعاتی که طی روزهای اخیر در رسانه‌ها مطرح شده، بحث منتفی‌شدن اعطای یارانه بنزین به هر کد ملی بوده، این در حالی است که موضوع حذف‌شده در زمینه کاهش مصرف خودروهای مصرفی با اعطای گواهی صرفه‌جویی مصرف بنزین بوده است که ارتباطی به مسئله اعطای سهمیه بنزین به نفر ندارد.
مسئله اصلاح سهمیه‌بندی بنزین و حرکت به سمت سهمیه مبتنی بر نفر در ماده ۳۱ گزارش برنامه هفتم توسعه آمده و حذف نشده است، نکته بسیار مهم‌تر اینکه اصلاح سازوکار اعطای بنزین به نفر در برنامه هفتم هنوز حذف نشده و تأکید دولت و مجلس به درستی بر اصلاح نظام سهمیه‌بندی بنزین در جهت بهینه‌سازی الگوی مصرف و کاهش ناترازی بنزین است، زیرا علاوه بر اینکه موجب عادلانه کردن اعطای یارانه‌های انرژی خواهد شد، بلکه موجب خواهد شد تمام عواید حاصل از اصلاح قیمت بنزین نیز به جیب مردم برود و هرگونه تغییری در قیمت بنزین، منافع بسیاری از مردم را تضمین می‌کند، همچنین صنعت حمل‌ونقل کشور نیز شناسنامه‌دار خواهد شد و همه فعالان در این صنعت منطبق با پیمایش انجام شده بر اساس GPS، بنزین ۳هزار تومانی دریافت خواهند کرد.
برخی‌ها روز گذشته به دلیل حذف تبصره ماده ۴۶ به اشتباه گفتند تمامی اختیارات اعطاشده به دولت در جهت اعطای یارانه انرژی بخش غیرصنعتی از جمله بنزین به هر کد ملی حذف شده، این در حالی است که تبصره ماده ۴۶ تنها به موضوع اعطای گواهی صرفه‌جویی در مصرف به صاحبان خودرو اشاره داشته است و اصلاً افراد فاقد خودرو و مسئله اعطای یارانه بنزین به نفر را در این بند مطرح نکرده بودند. همچنین بند مرتبط با اعطای اختیارات به دولت در جهت اعطای یارانه انرژی بخش غیرصنعتی از جمله بنزین به هر کد ملی در ماده دیگری که هنوز در صحن علنی مجلس بحث نشده، مطرح شده و آن ماده، بند الف ماده ۳۱ است.
در ماده ۳۱ گزارش کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه مجلس آمده است: «به منظور توسعه عدالت اقتصادی و بهبود توزیع درآمد اقدامات زیر تا پایان سال اول برنامه انجام می‌شود: الف- دولت مجاز است در راستای عدالت در توزیع درآمد، مبارزه با قاچاق و بهینه‌سازی مصرف انرژی، بر اساس آیین‌نامه اجرایی که به تصویب هیئت وزیران می‌رسد، اقدامات لازم را برای بهره‌مندی مساوی ایرانیان ساکن در کشور (به استثنای نفت گاز) بر اساس سرپرست خانوارها از یارانه حامل‌های انرژی با امکان مبادله سهمیه بین تمام ذی‌نفعان به عمل آورد. قیمت یارانه‌ای سهمیه بنزین در طول برنامه تغییر نخواهد کرد.»
بنابراین نه تنها مسئله تغییر سهمیه‌بندی و اعطای یارانه بنزین به نفر حذف نشده بلکه این مسئله با توجه به ناترازی کلان بنزین کشور و لزوم بهینه‌سازی در مصرف و انتقال تمام عواید به مردم در کنار لزوم تمرکز بر اصلاح مصرف صنعت حمل‌ونقل کشور و تنوع‌بخشی به سبد سوختی خودروهای سواری نیز در برنامه هفتم توسعه تأکید شده است. همچنین برای افزایش بهره‌وری مصرف در کنار جلوگیری از افزایش فشار بر اقشار آسیب‌پذیر، الگوی قیمت‌گذاری پلکانی بنزین باید توسعه پیدا کند که ذیل مدل جدید اعطای سهمیه بنزین به نفر و شکل‌گیری بازار مبادلات انرژی به راحتی امکانپذیر است و شکل خواهد گرفت.
مشکلات نظام فعلی اعطای یارانه بنزین به خودرو و اثرات آن بر ناترازی بنزین کشور و لزوم تمرکز بر اصلاح مصرف صنعت حمل‌ونقل کشور و تنوع‌بخشی به سبد سوختی خودروهای سواری مورد توجه کارشناسان است.
مزیت اصلاح نظام سهمیه‌بندی بنزین به نفر به جای خودرو
محمدرضا کارگزار، کارشناس انرژی در رابطه با موضوع یارانه بنزین و تأثیر آن بر حاکمیت اقتصادی ایران به «جوان» می‌گوید: «موضوع یارانه بنزین و تأثیر آن بر حاکمیت اقتصادی ایران به یک نگرانی مبرم تبدیل شده است. در حال حاضر یارانه بنزین به جای افراد به خودروها تعلق می‌گیرد که منجر به افزایش مصرف بنزین و قاچاق سوخت می‌شود. این تبصره به نیاز به اصلاح یارانه انرژی، به ویژه در زمینه یارانه بنزین می‌پردازد. رویکرد فعلی چندین مشکل از جمله محرومیت مالکان غیرخودرو از بهره‌مندی و تخصیص نامتناسب یارانه‌ها به افراد ثروتمند را به همراه دارد. با اصلاح سازوکار اعطای سهمیه بنزین به افراد و ایجاد بازار بورس سهمیه بنزین می‌توان قیمت‌گذاری را بازارمحور کرد و دولت به هر فرد و صنعت حمل‌ونقل سهمیه اختصاص دهد. این اصلاحات توزیع عادلانه یارانه‌ها را تضمین، الگوهای مصرف بهینه را ترویج و انتقال به وسایل نقلیه با مصرف سوخت را در صنعت حمل‌ونقل تسهیل می‌کند.»
وی در رابطه با عدم‌دریافت یارانه بنزین از سوی بخش قابل توجهی از جمعیت فاقد خودرو می‌افزاید: «سیستم فعلی اعطای یارانه بنزین به طور انحصاری به خودروها، بخش قابل توجهی از جمعیت فاقد خودرو را مستثنی می‌کند. این امر منجر به نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی می‌شود، زیرا افراد بدون خودرو نمی‌توانند از یارانه‌ها بهره‌مند شوند. اصلاحات با تغییر تمرکز بر افراد، بدون توجه به مالکیت خودرو، فراگیر بودن و دسترسی برابر به یارانه‌ها را تضمین می‌کند. اعطای یارانه بر اساس تعداد خودروهای مالک شده منجر به توزیع ناعادلانه یارانه‌ها شده است. افراد ثروتمندتر که دارای چندین خودرو هستند، از یارانه‌ها سود بیشتری می‌برند، در حالی که افراد کم‌درآمد با مالکیت محدود یا بدون خودرو، سود ناچیزی دریافت می‌کنند. این رویکرد اختلافات درآمدی را تشدید و سیاستگذاری مؤثر را با مشکل مواجه می‌کند. تمرکز سیستم فعلی بر یارانه‌های مبتنی بر خودرو منجر به الگوهای مصرف ناکارآمد شده است که به افزایش مصرف بنزین کمک می‌کند. بدون انگیزه‌های مناسب برای افراد برای بهینه‌سازی مصرف سوخت، انگیزه کمی برای صرفه‌جویی در انرژی وجود دارد.»
این کارشناس انرژی در رابطه با مزیت‌های مرتبط تغییر نظام یارانه‌ها و سهمیه‌بندی بنزین روی نفر تصریح می‌کند: «تغییر از یارانه‌های مبتنی بر خودرو به سهمیه‌های فردی، توزیع عادلانه یارانه‌ها را تضمین می‌کند و بی‌عدالتی مرتبط با رویکرد فعلی را از بین می‌برد. هر فرد، صرف نظر از مالکیت خودرو، به یارانه‌های انرژی دسترسی خواهد داشت که باعث ارتقای عدالت اجتماعی و کاهش اختلاف درآمد می‌شود. اصلاحات با اعطای یارانه بنزین به طور مستقیم به افراد و بهینه‌سازی الگوی مصرف، منافع اقتصادی را برای خانوارها فراهم و افراد را در جهت به دست آوردن منفعت مالی بیشتر حاصل از صرفه‌جویی به بهینه‌سازی در انرژی و کاهش مصرف خود تشویق می‌کند.»
وی ادامه می‌دهد: «تأکید اصلاحات بر بهینه‌سازی الگوهای مصرف سوخت و تشویق گذار به وسایل نقلیه با مصرف سوخت کمتر در صنعت حمل‌ونقل به کاهش آلودگی هوا نیز کمک خواهد کرد. با کاهش مصرف کلی بنزین، اصلاحات به کاهش اثرات زیست‌محیطی انتشار کربن کمک می‌کند. علاوه بر این، ارتقای بهره‌وری انرژی با کاهش وابستگی به منابع سوخت وارداتی، امنیت ملی انرژی را افزایش می‌دهد.»
جمع‌بندی
به نظر می‌رسد اصلاح یارانه بنزین با تغییر از روی اعطای سهمیه به افراد به جای خودروها، برای دستیابی به حکمرانی اقتصادی مناسب در حوزه بنزین در ایران بسیار مهم است. با اجرای نظام سهمیه‌بندی انفرادی و ایجاد بازار مبادلات انرژی مختص مبادلات حوزه بنزین، می‌توان یارانه‌ها را به صورت عادلانه توزیع، الگوی مصرف را بهینه و قیمت‌گذاری بازارمحور را معرفی کرد. این اصلاحات توزیع عادلانه یارانه‌ها را تضمین، تخصیص کارآمد منابع را ترویج و انتقال به وسایل نقلیه کم‌مصرف را تشویق می‌کند.
منبع: روزنامه جوان
اطلاعیه مهم وزارت نفت درباره سهمیه‌بندی بنزین
وزارت نفت درخصوص سهمیه بندی بنزین اطلاعیه‌ای صادر کرد.
وزارت نفت با انتشار اطلاعیه‌ای ضمن تکذیب خبری که از ساعتی پیش در بعضی رسانه‌ها به نقل از جواد اوجی، وزیر نفت در مورد تخصیص سهمیه ۱۵ لیتر بنزین به هر کارت ملی منتشر شده است، اعلام کرد: هیچ تصمیم تازه‌ای درباره تخصیص سهمیه بنزین گرفته نشده است.
به گزارش تسنیم، متن اطلاعیه وزارت نفت بدین شرح است: وزیر نفت طی روزهای گذشته مصاحبه یا اظهارنظری در این باره نداشته است و برخی رسانه‌ها با بازنشر بخشی از خبری در این زمینه که مربوط به دو سال پیش (دی‌ماه ۱۴۰۰) بوده است، خبر جدیدی منتشر کرده‌اند که عاری از واقعیت است.
اداره کل روابط عمومی وزارت نفت از همه اصحاب رسانه و فعالان رسانه‌ای تقاضا دارد درباره اطلاع‌رسانی پیرامون بنزین صرفاً از مبادی رسمی نقل خبر کنند و از بازنشر شایعات و حدسیات در این باره جداً پرهیز کنند.
نظر شما