سلام نو _ سرویس گردشگری: خوزستان یکی از کهن ترین استان های ایران بوده که قدمتی هزاران ساله دارد و آغاز شکل گیری آن در مجاورت رود کارون اتفاق افتاده است و آثار باستانی زیادی از دل خاک آن بیرون کشیده می شود.
شهر باستانی آسک در زمره تمدن این مرز و بوم واقع شده و در حوالی شهرهای امیدیه و هندیجان، کیان کوه و دهکده آسیاب می توان به بازدید آن رفت. این منطقه قصه ها و حکایت های زیادی برای گفتن دارد.
شهر باستانی آسک در جنوب شهرستان امیدیه کنونی در استان خوزستان قرار دارد. قدمت شهر تاریخی آسک به قبل از اسلام و دوران تمدن عیلام، اشکانی و ساسانی برمی گردد. این شهر باستانی همواره توسط جهانگردان معروف مورد بازدید و توصیف زیادی قرار گرفته است.
آشنایی با شهر باستانی آسک
آسک در حدودالعالم چنین وصف شده است: «دهی است بزرگ و به بر کوه نهاده و بر سر آن کوه آتشی است که دائم همی درخشد شب و روز و حرب از رقیان آنجا بوده است اندر قدیم.» این مطلب نشان دهندهٔ آن است که به زمان تحریر حدودالعالم یعنی در اواخر قرن چهارم هجری قمری آسک دهی بزرگ بوده و در دامنهٔ کوهی قرار داشت که بر فراز آن آتش فروزان بوده است.
مرحوم سلطانعلی سلطانی می نویسد: در نزدیک هندیجان کنونی شهر آسک قدیم واقع بود که بسیاری از جنگ های خوارج در نزدیکی آن رخ داده و نام این شهر در بعضی از اشعار شعرای عرب آمده است.
بنا به نوشتهٔ یکی از قدیمی ترین سیاحان عرب تا قرن چهارم هـ.ق آثار قصور عالیه و ابنیهٔ عظیمیهٔ باستانی در هندیجان برپا بوده است.
آثار عظیم آبیاری روزگار باستان در طرفین رودخانه زهره و خیرآباد که در زیدون یکی شده و از وسط هندیجان می گذرد، پیداست.
مورخان دربارهٔ آثار آسک چنین نوشته اند: ایوان بلندی داشته و آتشکده ها و دفینه های باستانی و گورهای قدیمی، تابوتها و حجاریهای کتیبه مانند در آسک وجود داشته است.
کتیبه هایی به خط پهلوی بر در غربی ایوان (معبد آتشکده) آسک در سنگ منقوش بوده است. در غرب آسک قلعهٔ گنبدی شکلی است که قبلاً برج دیده بانی آنجا بوده است.
آتشفشان آسک
در روزگاران پیشین شهر آسک امیدیه بخاطر داشتن آتشفشان نیز معروف بوده است و توسط اکثر مورخین و بعضی از جغرافی نویسان در این مورد اظهار نظر شده است، اصطخری در مورد آتشفشان آسک می نویسد: خوزستان را در نزدیک سر حدات فارس کوهی است که پیوسته آتش از آن شعله می کشد و در شب آتش آن دیده می شود و در روز دود آن.
صاحب فارسنامه ناصری چنین نوشته است: در اواخر ناحیه زیدون و بر تل بلندی در میانه تلهای بلند و کوتاه قبری و گنبدی است که آنرا زاهد سوخته گویند و در نزدیکی آن گنبد چندین شکاف در زمین است و همیشه دودی که بوی گوگرد دهد از آن شکافها بیرون می آید و در شبها روشنائی دهد اعراب آنجا را (زویهد) یعنی زاهد کوچک گویند و در واقع زهیت به زبان زرتشتی به معنی جهنم است.
مسعودی در حدود العالم ص ۱۳۷ نیز مینویسد بلاد آسک که مابین فارس و خوزستان است آتشفشانی وجود دارد که آتش آن در شب از بیست فرسخی دیده می شود و آن در ممالک اسلام مشهور است و آتشفشان به معنی چشمه آتشی است که از زمین بیرون می آید.
از سخن این مورخ معلوم می شود آتشفشان شهر آسک شعله ور بوده و اکنون نیز فعال است اما جز اندک دود و روشنائی مختصر و بوی گوگرد از آن چیز دیگری به مشام نمیرسد.
لازم به توضیح است که آتشفشان باستانی شهر آسک در نزدیکی روستای خیط زبید و کارخانه آسفالت امیدیه جای بسیار دیدنی است و قبل از ورود اسلام به ایران مردم شهر آسک که زرتشتی بودند در روزهای خاص به کنار این آتشفشان می آمدند و در فضای باز که عادت زرتشتیان است به عبادت می پرداختند.
گواه این موضوع دو مناره بیضی شکل است که در دو طرف کوه سوخته موجود است که یکی از مناره ها کاملا تخریب شده و دومی آثاری از آن پیداست و اطراف این مناره ها نیز مملو از آجر و سفال و کوزه شکسته است.
آثار به جا مانده از شهر باستانی آسک
- آتشفشان شهر آسک
- تپه هایی در دهستان آسیاب بنام (برد کارگه) که کارگه مخفف کارگاه است و نشان میدهد که آسک یکی شهر صنعتی بوده است و گواه موضوع هم وجود شبه استخر و حوض هائی است که هنوز موجود است و همچنین وجود قطعات سفال و کوزه شکسته هائی است که سراسر تپه ها را پوشانده است.
- تپه هائی در روستای گرگری سفلی بنام (تل میلک) که شبیه تپه های دهستان آسیاب مملو از سفال و کوزه شکسته مربوط به دوران عیلامی، اشکانی و ساسانی است.
- تپه های باستانی بین روستاهای گرگری سفلی و روستای قلندری بنام (تپه های سفید) که در اینجا نیز پی ساختمانهای قدیمی و مملو از کوزه شکسته می باشد.
- چشمه‌های آب شور در نزدیکی روستای سورمقداد (در کتاب مرات البلدان در وصف آسک آمده که آسک آب و نخل فراوان دارد و در حوالی این شهر در دشت چشمه ای است پر آب که آبش بد است)
وجودتپه هائی در روستای گرگری سفلی بنام (تل میلک) که شبیه تپه های دهستان آسیا ب مملو از سفال و کوزه شکسته مربوط به دوره های عیلامی-اشکانی و ساسانی است.
تپه های باستانی دیگری در بین روستاهای گر گری سفلی و روستای قلندری بنام (تپه های سفید) که در اینجا نیز پی ساختمانهای قدیمی و مملو از کوزه شکسته می باشد.
چشمه های آب شور در نزدیکی روستای سور مقداد(که در کتاب مرات البلدان دروصف آسک آمده بودکه آسک آب و نخل فراوان دارد و در حوالی این شهر در دشت چشمه ای است پر آب که آبش بد است ).
دره ای در اطراف آسیاب بنام (دره میخ) که اطراف این دره آثاری از قبور گذشته وجود دارد. (و احتمال دارد همان محلی که مورخین از آن یاد کرده باشند و ابن مهلهل از آن دیدن کرده و گفته است که :
“در آنجا ایوانی است عالی ـو میان ایوان و چشمه گنبدی است که قباد پدر انوشیروان بنا نهاده که ارتفاع اش بیش از صد ذراع است)همین محل باشد.
وجود تپه ای دیگر که در محلی بنام(تل خکشتری)معروف است و در آسیاب وجود دارد و از آثار آن پیداست. قبلا عمارت و یا ساختمان مهمی بود و بعد ها به آتش کشیده شده است. بر روی این تپه نیز سفال و کوزه شکسته دیده می شود.
نظر شما