سلام نو _ سرویس گردشگری: این مسجد در خیابان امام و در بافت قدیمی سقز واقع شده است تاریخ دقیق ساخت آن مشخص نیست ولی اهالی محل ساخت آن را به شیخ حسن مولاناآباد از علمای سابق مذهبی منطقه نسبت میدهند که احتمال دارد در اواخر دوره افشاریه و اوایل زندیه ساخته شده باشد.
مسجد دومناره که در بافت قدیمی سقز واقع است، از آثار تاریخی سقز محسوب می شود.
تاریخ دقیق ساخت مسجد مشخص نسیت، ولی از آنجا که مردم این شهر ساخت آن را به شیخ حسن مولان آباد نسبت میدهند، احتمال دارد در اواخر دوره افشاریه و اوایل زندیه ساخته شده باشد.
این مسجد در سال ۱۳۸۰ با شماره ثبتی ۲۶۰۰، جزو آثار ملی به ثبت رسید.
سیر تاریخی مسجد دومناره سقز
بنای مسجد طبق روایات محلی، به زمان شیخ حسن مولان آباد، از عرفای حکیم و ریاضیدان مشهور عصر افشاریه بر می گردد.
هنگام عزیمت نادر شاه افشار به بغداد، وی از منطقه سقز عبور کرد و طبق در خواست شیخ حسن مولان آباد برای ساخت مسجدی برای اهالی شهر سقز، نادر شاه دستو ساخت این مسجد را داد.
در حال حاضر نیز برخی از اهالی منطقه به این مسجد، مسجد شیخ حسن مولان آباد می گویند.
از نشانه ها و دلایل صحت این مدعا، این است که در این سفر نادرشاه دو عصای مرصع و یک سفرهٔ منقوش زیبای چرمی را نیز به شیخ حسن هدیه داده است که این وسایل در حال حاضر در قریهٔ مولان آباد، که آرامگاه این عارف عالی مرتبه در آن قرار دارد، نگهداری می شود.
همچنین یک جلد کلام ا… مجید خطی در مقبره شیخ حسن است، و تاریخ آن به اواخر دوره افشاریه دلالت دارد.
همچنین با توجه به کاشیکاری های این مسجد که بیشتر مربوط به اواخر افشاریه واوایل زندیه است و خصوصیات آن دوران را دارد، می توان به طور قطع مطمئن شد که بنا مربوط به دوره افشاریه است، و در دوران بعد مرمت شده و تعمیرات جزئی در آن صورت گرفته است.
در بافت قدیمی شهرستان سقز، یکی دیگر از آثار تاریخی ایران قرار دارد که در مورد تاریخ ساخت آن، اختلافاتی وجود دارد.
این میراث ایران باستان که در محله میان‌قلعه و در دامنه تپه تاریخی نارین قلعه قرار گرفته است، مسجدی است قدیمی که به‌دلیل برخورداری از دو مناره بلند، به «مسجد دو مناره» شهرت یا فته است.
برخی از کارشناسان قدمت آن را متعلق به دوران شیخ حسن مولانا آباد از بزرگان و عارفان دوران حکومت افشاریه می‌دانند که با توجه به معماری و کاشی‌کاری‌های انجام شده در مسجد، احتمال احداث آن در اواخر دوران افشاریه و اوایل دوره زندیه دور از ذهن نیست.
این مسجد دارای حوض‌خانه‌ای با یک گنبد بر فراز آن است که نمازگزاران در آن وضو می‌گیرند و به نظر میرسد که قدمت آن از عمر مسجد بیشتر و متعلق به دوران صفویه است.
- آدرس: سقز، خیابان امام خمینی، پشت حسینیه
معماری جالب مسجد دومناره سقز
مسجد دارای شبستانی با چهار ستون قطور چوبی به نشانه چهار خلیفه اهل سنت است. در ضلع جنوب غربی، ایوان ستوان دار (مصلای تابستانی) ساخته شده که تداعی کننده فرم مخصوص مساجد منطقه کردستان است.
بالای مسجد دو مناره رفیع و بلند قرار دارد که به همین دلیل به مسجد دو مناره شهرت دارد.
مصالح به کار رفته در بنای این مسجد شامل خشت و خام، ملات گل، سنگ های لاشه، چوب است.
در تزئینات مناره از کاشی ها و آجرکاری های معقلی استفاده شده است. احتمالا حوضخانه مسجد که گنبدی بر فراز آن قرار دارد و محل وضوی نمازگزاران است، قدیمی تر از مسجد کنونی و متعلق به دوران صفویه است.
در دیوارهای مسجد ازکاشی های صابونکی با طرح سرو (درخت زندگی)، کار استاد علی اصفهانی برای تزئین استفاده شده است. به نظر میرسد که این استاد اصفهانی چند سالی در سقز سکونت داشته است.
ورودی این مسجد در ضلع غربی قرار گرفته است. این در ورودی، سر در آجری با بافت گره چینی آجر و کاشی زرد رنگ دارد که معرف دورهٔ زندیه است.
بعد از در ورودی یک دالان ارتباطی، حدود ۳ در ۳٫۵ متر است، که از همین دالان به وسیله نه پله می توان به پشت بام مسجد رسید.
پله ها بدین صورت ساخته شده اند که چوبی جهت لبه پله استفاده نموده و برای ساخت پله ها پشت این لبه چوبی را به وسیله سنگ های لاشه، خشت خام واندود کاه گل پر کرده اند.
شبستان مسجد دقیقاً در ضلع شرقی این دالان قرار دارد که از طریق درگاه جدا گانه می توان به آن راه یافت.
ابعاد این شبستان ۱۰ در ۱۲ متر است. سقف این شبستان با ارتفاع ۲ متر و۸۰ سانتی متر همانند بیشتر مساجد محل، بر روی چهار ستون چوبی تقریباً مدور با سر ستون های چوبی، تکیه داده است.
پشت بام این مسجد تا سال ۱۳۶۴، کاهگلی بود، که در آن سال با همت اهالی محله اندود کاه گل برداشته و آسفالت شد.
قطر ستون های این بنا در حدود ۳۵ سانتی متر است که بر پایه ستون های سنگی قرار دارند.
برای استحکام هر چه بیشتر مناره‌ها پیِ آن را با سنگ چیده‌اند و دیوارههایش آجری است که آجرهای به کار رفته در مناره خیلی بیشتر از کاشیکاریهایش است.
در چند نقطه از مناره کاشی‌های خوشرنگ و لعابی تزئین شده که مناره‌ها را از سادگی در می‌آورد. بر روی پشت‌بام مسجد، آنجایی که بلندی مناره‌ها دیده میشود دری تعبیه شده که میتوان وارد مناره‌ها شد البته نه برای عموم مردم تنها برای موذنان و متولیان مسجد.
در منتهی الیه ضلع جنوبی در پلانی مربع‌شکل حوضخانه قرار دارد که دارای گنبدی است که روزنه هایِ تعبیه شده بر آن نور را بر آب حوضخانه منعکس میکند تا فضا برای شستشو و وضوساختن روشن باشد.
اطراف این حوضخانه سکوهایی قرار دارد تا وضوگرفتن نمازگزاران به سهولت انجام شود.
این حوضخانه روزگاری از آب زلال کاریز پر بوده که حالا بر اثر خشکسالیهای پی در پی نه دیگر از کاریز خبری است و نه آب آن.
در ضلع شرقی ایوان آرامگاه یکی از امامان جماعت به نام سید حکیم قرار دارد. طی سنگنوشتهای که بر روی تاقچه این آرامگاه قرار دارد قدیمیترین مرمت بنا به سال ۱۳۲۹ هجری قمری بازمی‌گردد.
مسجد دومناره از سال ۱۳۷۸ به طور متناوب مورد بازسازی قرار گرفت که این بازسازی به صورت گچ‌کاریِ ایوان، قیرپاشیِ سقف و مرمت دیوارها، ستون‌ها و سرستونها است. این مسجد در سال ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۲۶۰۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
نظر شما