سلام نو _ سرویس گردشگری: محدوده بهرام گور که قبلا به‌صورت منطقه آزاد کنترل می‌شد، در سال ۱۳۵۱ با عنوان منطقه حفاظت‌شده بهرام گور تحت کنترل اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست فارس قرار گرفت.
تماشای حیات‌وحش به‌خصوص گونه‌های در معرض تهدیدی نظیر گورخر ایرانی، هوبره و زاغ بور در این منطقه به‌سادگی امکان‌پذیر است.
در گذشته یوزپلنگ هم در این منطقه وجود داشت؛ اما در حال حاضر این‌گونه در منطقه از بین رفته است.
منطقه بهرام گور با توجه به اینکه منطقه‌ای کویری، دشتی و کوهستانی محسوب می‌شود، از اهمیت زیادی برخوردار است.
با توجه به وجود زیستگاه منحصربه‌فرد و همچنین وجود گونه درخطر انقراض گورخر ایرانی، قسمتی از ضلع غربی منطقه طی مصوبه شماره ۲۹۸ شورای عالی محیط‌زیست مورخ ۱۳۸۶/۱۱/۱۲ به پارک ملی قطرویه ارتقا یافت.
آشنایی با منطقه حفاظت شده بهرام گور
نام بهرام گور یادآور بهرام پنجم، پادشاه ساسانی‌ست که نامش با شکار گور خر ایرانی گره خورده و در ادبیات و هنر هم از او یاد شده، مانند شاهنامه فردوسی، هفت پیکر نظامی که به بهرام‌نامه معروف است و هشت بهشت نوشته‌ی امیر خسرو دهلوی. بهرام گور علاقه‌ی زیادی به شکار گورخر داشت و در افسانه‌ها آمده مرگ او هم هنگام شکار گورخر ایرانی اتفاق افتاده است.
اکنون در شرق استان فارس و فاصله حدود ۴۵۰ کیلومتری شیراز و بر سر راه شیراز به کرمان یکی از مناطق حفاظت‌شده بسیار ارزشمند ایران قرار دارد که بهرام گور نام دارد.
این منطقه که مرز استان فارس و کرمان به‌حساب می‌آید، در شمال شرقی نی ریز قرار گرفته و تا این شهر ۱۲۰ کیلومتر فاصله دارد.
منطقه بهرام گور که از سال ۱۳۵۱ حفاظت‌شده اعلام شد، وسعت زیادی دارد.
مساحت آن بیش از ۴۰ هزار هکتار است که این وسعت شامل پارک ملی قطرویه هم می‌شود. از سال ۱۳۶۸ مناطق امن و حساس‌تر این منطقه با نام پارک ملی قطرویه و با درجه حفاظتی بالاتر محافظت می‌شود.
این محدوده، زیستگاه منحصربه‌فردی است. ویژگی طبیعی و تنوع پوشش گیاهی آن باعث شده جانداران زیادی در این ناحیه زندگی کنند، چراکه این‌جا مشخصه‌های کویری، دشتی و کوهستانی را با هم دارد.
بلندی آن از سطح دریا از ۱۶۰۰ متر شروع می‌شود و در بلندترین نقطه به ۲۷۸۷ متر می‌رسد. آب‌وهوای این ناحیه گرم و خشک است و میزان بارندگی ۲۰۰ میلی‌متر در آن گزارش شده، اگرچه از خشکسالی سال‌های اخیر بی‌نصیب نبوده است.
اما شهرت و اهمیت اصلی این منطقه حفاظت شده، وجود گور ایرانی در آن است. این گونه در خطر انقراض قرار دارد و این‌جا به همراه پارک ملی توران در استان سمنان تنها جمعیت‌های پویای گورخر را می‌توان پیدا کرد.
منطقه حفاظت شده بهرام گور نی ریز پیش از این زیستگاه یوز ایرانی هم بوده است. گونه‌هایی مثل کاراکال، هوبره و زاغ بور از دیگر جانوران ارزشمند این زیستگاه طبیعی هستند.
جاهای دیدنی منطقه حفاظت شده بهرام گور
قلعه‌ها
منطقه حفاظت‌شده بهرام‌گور دارای قلعه‌هایی متعدد با قدمت بالا بود؛ ولی متاسفانه به مرور زمان در اثر تغییرات فیزیکی و اقلیمی قسمت اعظم آن‌ها از بین رفته و مخروبه شده‌اند.
از قلعه‌های مهم منطقه می‌توان به قلعه کرسفید، قلعه شورو و قلعه ده‌برین اشاره کرد که در عمق منطقه بیابانی هنوز پا برجا هستند.
قدمت دقیق این قلعه‌ها دقیقا مشخص نیست؛ ولی وجود رشته قنات‌های بسیار قدیمی در حاشیه این قلعه‌ها زیبایی دوچندانی به آن بخشیده است و از قدمت طولانی آن‌ها حکایت دارد.
قلعه‌های شورو و کرسفید فاقد سکنه هستند؛ ولی در اطراف قلعه ده‌برین تعدادی خانوار زندگی می‌کنند؛ ضمنا قلعه بهرام‌گور در منطقه قطرویه در حاشیه منطقه حفاظت‌شده بهرام‌گور جای گرفته است.
امامزاده‌ها
امام‌زاده و عتبای متبرکه منطقه حفاظت‌شده بهرام‌گور، شامل امام‌زاده شاهرضا واقع در ده‌چاه و امام‌زاده سید حسن، فرزند بلافصل امام جعفر صادق (ع) و امام‌زاده سید علی واقع در روستای غوری و همچنین امام‌زاده محمد واقع در ده‌برین است.
غارها
یکی از غارهای معروف منطقه حفاظت‌شده بهرام‌گور، غار علی ولی‌الله است که به قدمگاه حضرت علی (ع) نیز شهرت دارد.
در اوقات مختلف سال، خصوصا در مراسم‌های مذهبی و دینی تعداد زیادی از ساکنان منطقه به این غار عزیمت می‌کنند و نذورات خود را تقدیم می‌دارند. طول این غار ۱۲۲ متر است.
چشمه‌ها
از چشمه‌سارها و منابع آبی مهم منطقه که حائز اهمیت و برجسته هستند، می‌توان قنات شورو، قنات ده‌برین، قنانت بشنه و قنات چشمه شیرین را نام برد که همگی دارای آب هستند و در عمق منطقه بیابانی، منظره خاصی را به وجود آورده‌اند که هر بیننده‌ای را به فکر فرومی‌برد.
قسمت اعظم منطقه حفاظت‌شده بهرام‌گور به‌صورت مرتفع است و حدود ۲۲,۰۰۰ هکتار آن را پوشش گیاهی چوبی تشکیل می‌دهد.
با توجه تغییرات اقلیمی و توپوگرافی (شیب، ارتفاع، جهت) و نوع خاک در منطقه، تیپ‌های متنوع گیاهی در منطقه روییده‌اند که شامل موارد زیر است:
- تیپ جنگلی که دارای دو اشکوب است؛ اشکوب بالایی را بنه و اشکوب زیرین را بادام، کیکم و تنکرس تشکیل می‌دهد.
- تیپ درمنه
- تیپ درمنه، گون
- تیپ درمنه، قیج
- تیپ گون، پیچک و درمنه
- تیپ گون، پرند و درمنه
- تیپ آبنوس، درمنه و گون
- تیپ تاغ، درمنه و شور
- تیپ جاشیر، گون و کلاه میرحسن
- تیپ شور و درمنه
- تیپ نمکزار که فاقد پوشش گیاهی است و به‌صورت دق (نمکزار) رویت می‌شود که حدود نیمی از کل منطقه را در بر می‌گیرد.
مراتع موجود در پارک‌ملی قطرویه و منطقه حفاظت‌شده بهرام‌گور از زمان‌های قدیم مورد چرای سنگین دام‌های اهلی قرار گرفته است که با ادامه این روند، وضعیت تراکم پوشش گیاهی منطقه وخیم‌تر و منجر به نابودی کامل رویشگاه و فرسایش شدید خاک خواهد شد.
نظرات