سلام نو _ سرویس گردشگری: مسجد جامع کبیر نیریز از قدیمی‌ترین مسجدهای ایران است.
ایوان‌های مسجد به سبک معماری دوره ساسانیان ساخته شده و عده‌ای بر این باورند که این بنا قبلاً آتشکده بوده و پس از ورود اسلام به مسجد تبدیل شده است.
مسجد کبیر جزو آثار ملی ثبت شده شهر نیریز است. داخل حیاط مسجد درخت سور ۱۱۰ ساله‌ای وجود دارد که نشان‌دهنده قدمت این شهر است.
درباره مسجد جامع کبیر نیریز
مسجد جامع کبیر نیریز، یکی از کهن‌ترین مسجدهای ایران و به باور برخی از آتشکده‌های زرتشتیان بوده که در دوره اسلامی به مسجد تبدیل شده است.
ایوان‌های به جا مانده از این مسجد به شیوه معماری دوره ساسانیان ساخته شده است.
این بنا در نهم مرداد ۱۳۱۲ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
شهرستان نیریز با پیشینه تاریخی کهن در استان فارس، آثاری ارزشمند و در خور توجه از دوره‌های مختلف تاریخی به ویژه بناهای مذهبی از سده‌های نخستین ورود اسلام به ایران را در خود جای داده است.
یکی از این بناهای ارزشمند، مسجد جامع نیریز به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مساجد ایران به شمار می‌رود.
این بنا با تأثیر از معماری ساسانی و نقشه‌ای تک ایوانی ساخته شده و در طول دوره‌های مختلف، بخش‌هایی به آن افزوده و تعمیراتی در آن صورت گرفته و در زمره آثار برگزیده از سیر تکامل هنر و تزئینات معماری ایران قرار گرفته است.
کتیبه‌های گچبری این بنا علاوه بر مدارک تاریخی، حاوی مضامینی مذهبی در مدح و ستایش پیامبر و امامان شیعه بوده و به خوبی انعکاس‌دهنده اندیشه‌ها و اعتقادات پیدا و پنهان بانیان آن است.
برخی این مسجد را آتشکده دانسته و گفته‌اند که در دوره ساسانیان، آتش مقدس را از آتشکده کاریان به آنجا می‌آورده‌اند در اینکه در نیریز آتشکده بوده، تردیدی نیست، امّا اینکه این مسجد در مکان آتشکده بنا شده، جای تردید است.
مقدسی در احسن التقاسیم در نیمه اول سده چهارم هجری قمری ذیل معرفی نیریز از مسجدی در کنار بازار یاد کرده و گفته است: «و نیریز کبیره الجامع الی جانب السوق …». به احتمال منظور از «جامع کبیر» مسجد جامع کبیر کنونی است.
مهم‌ترین تحقیق درباره این مسجد، توسط آندره‌گدار در اوایل سده بیستم میلادی انجام گرفته و با عنوانِ «مسجد جمعه نیریز » به زبان فرانسوی در آثار ایران به طبع رسیده است.
قدیمی‌ترین تاریخی که در این مسجد بر جای مانده سالِ ۳۶۳ ه . ق. تاریخ محراب است که البته بنای مسجد به احتمال زیاد به پیش از این تاریخ باز می‌گردد. گدار معماری این مسجد را از نوع معماری دوره ساسانی می‌داند که تا سده‌های نخستین اسلامی هنوز رواج داشته است.
به گفته وی مسجد اولیه ایوان ساده‌ای بیش نبوده است که در طی قرون متمادی بیوتات و بناهای دیگری به آن افزوده‌اند. چنانکه گفته‌اند: «در ابتدا نوعی مسجد وجود داشته است که تنها مشتمل بر یک ایوان بوده و ساختمان‌های وابسته عموما در دوره‌های بعدی به آن اضافه شده است».
طاق عمارت از نوع ناودانی شکسته ممتد اواسط قرن چهارم هجری است. ایوان که سر در اصلی آن سرتاسر باز و ضلع انتهایی که محراب در آن تعبیه شده کاملاً بسته و بی‌روزن است. در گذشته بر هر یک از اضلاع جانبی خود پنج طاق‌نمای گود داشته است.
همه کتیبه‌ها در ته ایوان و در قسمت داخل اطراف و کنار محراب نقش شده‌اند. قدیمی‌ترین تاریخ، چنانکه گفته شد ۳۶۳ ه . ق. است. علاوه بر آن تاریخ‌های دیگری نیز در آن دیده می‌شود که نشان از تعمیر، بازسازی و الحاق بناهای جدید در دوره‌های مختلف دارد.
بازدید از مسجد جامع کبیر نیریز
مریم محمدی در کتاب «معماری مساجد ایران در سده‌های نخستین اسلامی» درباره مسجد جامع کبیر نیریز نوشته است: مسجد جامع نی ریز قدیمی‌ترین مسجد تک‌ایوانه ایران است که به تاثیر مستقیم از بناهای ساسانی ساخته شده است.
عنصر اصلی پلان این مسجد را یک ایوان عمیق به عمق ۱۸ متر و عرض ۷/۵ متر تشکیل می‌دهد و تا دیوار پشتی که محراب در آن قرار گرفته است ادامه می‌یابد.
در برابر این ایوان، صحن مستطیل‌شکلی وجود دارد که رواق‌ها و ایوان شمالی آن در دوره‌های بعد بدان الحاق شده‌اند.
همچنین در گوشه شمالی این بنا مناره‌ای که احتمالا به همان ساخت اولیه مربوط است قرار دارد که سادگی و استحکام خاصی دارد.
مسجد جامع نی ریز دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است. شبستان‌ها و رواق‌ها در اطرف صحن قرار دارند و در گوشه شمالی این مسجد مناره آجری به چشم می‌خورد.
طاق مسجد نیز مربوط به اواسط قرن چهارم هجری و از نوع شکسته ممتد است.
مصالح به‌کار رفته در این مسجد شامل آجر و کاشی می‌شود که در مناره و نمای بیرونی ایوان‌ها قابل‌مشاهده است. از گچبری نیز برای تزیین بنا بهره برده‌اند و تزیینات ایوان جنوبی متنوع‌تر و کامل‌تر است.
در عصرهای گوناگون، مسجد جامع نیریز تغییرات اندکی داشته و خانه‌ها، ایوان روبه‌رو و مناره به آن افزوده شده است.
- بازدید از مسجد جامع کبیر نیریز رایگان است.
- شما می‌توانید همه‌روزه از صبح تا غروب از این مسجد تاریخی دیدن کنید.
- مسجد جامع نی ریز جزو آثار ارزشمند تاریخی کشورمان است. لطفا روی دیوارهای آن یادگاری ننویسید.
- شما می‌توانید با وسایل حمل‌ونقل عمومی مانند تاکسی و اتوبوس به مسجد جامع نیریز بروید.
- مسجد جامع نی ریز دارای پارکینگ است.
آدرس: استان فارس، شهرستان نیریز، شهر نیریز، بلوار سرداران، قائم شرقی، خیابان امام مهدی
نظر شما