سلام نو _ سرویس گردشگری: باغ باشکوه نشاط در استان فارس، شهرستان لارستان، ضلع شمالی پل معروف شاه عباسی، در مجاورت رودخانه ای موسوم به روخانه خشک واقع شده است و افراد گردشگر می توانند با استفاده از خودروی شخصی و یا تاکسی، به آن جا دسترسی پیدا کنند.
در حال حاضر این باغ و عمارت زیبا، به عنوان یکی از مهم ترین و جذاب ترین جاذبه های شهرستان لارستان، به شمار می رود و هر ساله افراد زیادی برای بازدید از آن، راهی استان فارس و شهرستان لارستان می شوند.
این باغ رویایی ویژگی های بسیار جالب و خاصی دارد.
ویژگی‌های جالب حمام باغ نشاط
گرمابه‌ی باغ نشاط، در بخش شمالی مجموعه دیده می‌شود و یکی از زیباترین گرمابه‌های تاریخی ایران است.
گمان می‌رود که ساخت گرمابه باغ نشاط همزمان با پی‌ریزی کاخ مجموعه بوده است. این را از نشانه‌های معماری گرمابه دریافته‌اند.
در سال‌های نزدیک‌تر به زمان ما، سنگ‌نوشته‌ای(:کتیبه‌ای) بر روی رختکن گرمابه به یادگار گذاشته شده است که تاریخ 1305 مهی را دارد.
این سال همزمان با سال‌های پایانی پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار است.
گرمابه‌ی تاریخی شهر لار، مانند دیگر گرمابه‌های کهن ایران، از بخش‌های ورودی، راهرو و هشتی، سربینه، حوض آب، میان‌دَر، گرمخانه و خزینه‌ها شکل گرفته است.
ورودی گرمابه به گونه‌ای ساخته شده که از درون‌شُدِ هوای سرد به درون بینه جلوگیری می‌کند.
از این‌رو، ساختاری پیچ در پیچ دارد. ورودی کنونی گرمابه که روبه باغ باز می‌شود، افزوده‌ی سال‌های گذشته است. ورودی اصلی، به سببی که نمی‌دانیم، بسته شده است.
در سربینه‌ی گرمابه باغ نشاط جایی برای نگهداری کفش‌ها در زیر بینه و نیز جامه‌های مشتریان دیده می‌شود. در میانه‌ی آن نیز حوضی نمایان است.
کاربرد این حوض برای آن بود که پس از پایان شست‌وشو و بازگشت به بینه، پای خود را درون حوض بگذارند.
بدین‌گونه دمای بدن یکباره فروکش می‌کرد و از دچار شدن گرمابه‌روها به بیماری زکام و سرماخوردگی جلوگیری می‌شد.
این حوض را که چندان بزرگ نیست، پاشویه می‌نامیدند. افزون‌بر اینکه کاربرد آب‌نما نیز دارد.
میان در یکی از بخش‌های مهم گرمابه‌های ایرانی و نیز گرمابه‌ی باغ نشاط است.
این بخش که «سرخان» نیز نامیده می‌شد، فضایی بود که سربینه را به گرمخانه پیوند می‌زد.
میان در را به شکل دهلیز و پیچاپیچ می‌ساختند تا بدین‌گونه گرمابه‌روها بتوانند با درنگ از گرمخانه به سربینه بروند و به یکباره و ناگهانی از فضای گرم به فضای سرد پا نگذارند.
افزون بر اینکه با چنین طراحی هوشمندانه‌ای، از هدر رفتن انرژی جلوگیری می‌کردند.
یک کاربرد دیگر میان در چنین بود که سالخوردگان و بیمارانی که تنگی نفس داشتند و هوای بسیار گرم گرمخانه را تاب نمی‌آوردند، در این فضا می‌نشستند.
میاندر گرمابه باغ نشاط با دو ورودی اصلی به گرمخانه می‌رسد.
در میان در گرمابه، دو حوضچه در دیوارهای دو سوی آن دیده می‌شود.
آبی که درون این حوضچه‌ها بود از خزینه‌ی آب گرم برآورده می‌شد. کاربرد این دو حوضچه چنین بود که از داخل شدن هوای سردِ بینه به درون گرمخانه جلوگیری می‌کرد.
آدرس: استان فارس، شهرستان لارستان، شهر لار، خیابان ساحلی، خیابان همت شمالی
بخش‌های جالب حمام باغ نشاط
در بخش شمالی مجموعه، حمام باغ نشاط قرار دارد و احتمالا تاریخ بنای آن همزمان با عمارت اصلی بوده است. البته سنگ‌نوشته‌ای با تاریخ ۱۳۰۵ روی رختکن حمام به چشم می‌خورد که مقارن با سال‌های پایانی سلطنت ناصر الدین شاه قاجار است.
این حمام با سقف هلالی، ستون‌های سنگی مارپیچ و آهک‌بری‌های زیبا معماری جالب‌توجهی دارد.
در سقف حمام، نورگیرهایی تعبیه کرده‌اند که برای جلوگیری از ورود هوای سرد بیرون و خروج هوای گرم داخل با شیشه پوشیده شده است و نور حمام را از طلوع تا غروب آفتاب تامین می‌کند.
همچنین می‌توان سنگ‌های قدیمی آن را در گوشه و کنار به‌صورت محدود مشاهده کرد.
حمام باغ نشاط از قسمت‌های ورودی، بینه، میاندار و گرمخانه اصلی تشکیل شده که نقوش آهک‌بری‌شده دیوارهای آن تا حدودی باقی‌مانده است:
ورودی
ساختار ورودی به‌صورت پیچاپیچ است تا از ورود هوای سرد به درون بینه جلوگیری کند. در حال حاضر ورودی حمام از جانب باغ است که آن را در دهه‌های اخیر به بنا اضافه کرده‌اند. ورودی اصلی اکنون بسته است.
بینه
در قسمتی از فضای حمام بینه یا رختکن حمام‌نشین برای قبل و بعد از استحمام وجود دارد و حوضچه‌ای نه چندان بزرگ در وسط آن ساخته شده است.
این حوضچه هم به‌عنوان آب‌نما و هم به‌عنوان پاشویه آب سرد قابل‌استفاده بوده است.
به توصیه شیخ بهایی، از این حوضچه برای جلوگیری از بیماری‌هایی همچون زکام و سرماخوردگی مانند دیگر حمام‌های قدیمی استفاده می‌شد.
میاندر
میاندر که سرخان نیز نامیده می‌شود بین دو بخش بینه و گرمخانه قرار دارد و به‌صورت دهلیزی پیچ‌درپیچ ساخته شده است.
در قسمت میاندر دو شبه حوضچه در دیوارهای دو طرف جای گرفته‌اند که آب آن‌ها از خزینه آب گرم تامین می‌شد.
یکی از موارد استفاده از میاندر، محبوس کردن بخار آب ناشی از آب این دو حوضچه بود که مانعی برای ورود هوای سرد بینه به داخل گرمخانه اصلی محسوب می‌شد.
میاندر با دو ورودی به گرمخانه اصلی متصل می‌شود:
- ورودی اول (خزینه آبگرم): این خزینه دیگ مسی دارد و وظیفه انتقال گرمای آب جوش درون خود به آب اطراف را برعهده داشت. متاسفانه درحال حاضر این دیگ وجود ندارد. آب دیگ مسی توسط تون (کوره) حمام گرم می‌شد که در پشت حمام واقع است.
- ورودی دوم (خزینه آب سرد): از خزینه آب گرم کوچک‌تر و از آب سرد پر بود.
سالن گرمخانه اصلی
سقف این سالن دارای نورگیر است و چهار ستون پیچ‌دار و طاق‌های هفت و پنجی (جناغی) دارد که بار سنگین سقف را به دوش می‌کشند.
دیوارهای این سالن با نقوش آهک‌بری به زیبایی تزیین شده‌اند. کف سالن دارای تونل‌هایی مارپیچ برای عبور آب گرم از خزینه است.
این تونل‌ها برای گرم کردن کف نشیمن‌گاه حمام، تخلیه خزینه و ایجاد تعادل گرمایی استفاده می‌شد و «گربه‌رو» نام داشت.
بخش دیگر گرمخانه محلی جداگانه و با عمقی بیشتر از سطح گرمخانه است که برای استفاده از مواد بهداشتی، حنا استفاده می‌شد.
نظر شما