به گزارش سلام نو ۵ دی ماه به مناسبت سالگرد وقوع زلزله بم و با هدف آگاهی رسانی عمومی در سطح جامعه به نام «روز ملی ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی» نامگذاری شده است.
زلزله از جمله حوادث طبیعی است که بدون هشدار قبلی در هر زمان و مکان روی می‌دهد و در صورت آماده نبودن جامعه در برابر آن می‌تواند علاوه بر ایجاد آسیب و خسارت به زیرساخت‌ها، صدمات و تلفات بسیار زیادی وارد کند.
آمادگی هر فرد در برابر وقوع زلزله، در حفظ سلامت وی و کاهش خسارات ناشی از آن مؤثر است.
تاریخ دقیق روز ایمنی در برابر زلزله
۵ دی در تقویم رسمی کشور، سالروز زلزله غم بار بم و "روز ملی ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی" نامیده شده است.
هدف از آن جلب نظر و توجه عمومی به عواقب ناشی از وقوع پدیده های طبیعی، شناسایی عوامل پیشگیری و کاهش خسارات ناشی از آن و گسترش فرهنگ ایمنی در جامعه می باشد.
لذا با توجه به وضعیت اقلیمی و حادثه خیزی کشور علاوه بر ضرورت اقدامات پیشگیرانه اهمیت کسب آمادگی در رویارویی با پدیده های خطرساز و کاستن از پیامدهای منفی آنها امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.
زلزله بم به شدت ۶٫۶ ریشتر در ساعت ۵:۲۶ بامداد ۵ دی ۱۳۸۲ شهر بم و مناطق اطراف آن در شرق استان کرمان را لرزاند که به موجب آن بیش از ۴۰ هزار تن جان باختند و ۱۰۰ درصد منازل در برخی مناطق بم تخریب شدند.
در واقع زلزله بم که به کشته و مجروح شدن بیش از ۷۰ هزار نفر از هموطنانمان منجر شد و تبعات ناگوار آن همچنان هزاران هزار نفر از بازماندگان فاجعه را آزار می دهد، قطعا یکی از تلخ ترین سوانح تاریخ معاصر ما و روزی فراموش ناشدنی در خاطره مشترک ایرانیان است.
پس از وقوع فاجعه زلزله بم در دی ماه سال ۱۳۸۲ پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با توجه به ضرورت آگاه سازی و ارتقای فرهنگ عمومی در برابر این بلای طبیعی، پیشنهاد داد که این روز به عنوان «روز ملی ایمنی در برابر زلزله» نامگذاری شود تا فرصتی برای آگاه سازی عمومی و گرامیداشت یاد و خاطره چند ده هزار قربانی این فاجعه تلخ فراهم گردد.
هر سال در روز پنجم دی ماه، علاوه بر گرامیداشت یاد و خاطره چند ده هزار قربانی زلزله بم، با برگزاری برنامه ها و سمینارها و فعالیت های آموزشی و ترویجی متنوع، برای ارتقای آگاهی عمومی و افزایش شاخص های ایمنی کشور تلاش می شود.
امید است که با رعایت استاندارهای ساختمان سازی و هوشیاری و آگاهی عمومی مردم در کشور، سرزمین ما دیگر شامل خسارت های جانی و مالی فاجعه بار نگردد و میزان زیان های ناشی از زلزله به حداقل برسد.
- ۵ دی سالروز زمین لرزه ی بم در سال ۱۳۸۲
- ۵ دی روز ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی
آشنایی با زلزله
زلزله واژه‌ای از ریشه عربی «زلزل» به معنی لرزش است.
در گذشته زلزله را «بومهن» می‌نامیده اند.
زمین‌لرزه یا زلزله، لرزش و جنبش زمین است که در زمانی کوتاه به علت آزاد شدن انرژی که ناشی از گسیختگی سریع در گسل‌های پوستهٔ زمین است رخ می‌دهد.
مقدار بزرگی هر زلزله متناسب با انرژی آزاد شده زلزله است.
محلی که منشأ زمین‌لرزه است و انرژی از آنجا خارج می‌شود را «کانون ژرفی»، و نقطهٔ بالای کانون در سطح زمین را «مرکز سطحی زمین‌لرزه» می‌گویند.
پیش از وقوع زمین‌لرزهٔ اصلی معمولاً زلزله‌های نسبتاً خفیف‌تری در منطقه روی می‌دهد که به «پیش‌لرزه» معروف‌اند.
به لرزش‌های بعدی زمین‌لرزه نیز «پس‌لرزه» می‌گویند که با شدت کمتر و با فاصلهٔ زمانی گوناگون میان چند دقیقه تا چند ماه رخ می‌دهند.
زمین لرزه نتیجهٔ رهایی ناگهانی انرژی از داخل پوسته زمین است که امواج ارتعاشی را ایجاد می‌کند. زمین‌لرزه‌ها توسط دستگاه «زلزله‌سنج یا لرزه‌نگار» ثبت می‌شوند.
زلزله‌های کوچک‌تر از بزرگی ۳ ریشتر اغلب نامحسوس اند و زلزله‌های بزرگ‌تر از ۶ ریشتر خسارات جدی به بار می‌آورند.
در نزدیکی سطح زمین، زلزله به صورت ارتعاش یا گاهی جابجایی زمین نمایان می‌شود.
زمانی که مرکز زمین‌لرزه در داخل دریا باشد، در صورت تغییر شکل زیاد و سریع، بستر دریا باعث ایجاد سونامی می‌شود که معمولاً در زلزله‌های بزرگ‌تر از بزرگی ۸ ریشتر اتفاق می‌افتد.
ارتعاشات زمین باعث ریزش کوه و همین‌طور فعالیت‌های آتشفشانی می‌گردند.
در حالت کلی کلمهٔ زمین‌لرزه هر نوع ارتعاشی را در بر می‌گیرد – چه ارتعاش طبیعی چه مصنوعی توسط انسان – که موجب ایجاد امواج ارتعاشی می‌شود.
زمین‌لرزه‌ها اغلب نتیجه حرکت گسل‌ها هستند، و همین‌طور می‌تواند حاصل فعالیت‌های آتشفشانی، ریزش کوه‌ها، انفجار معدن‌ها و یا آزمایش‌های هسته‌ای باشد.
عمده پیشرفت‌هایی که در زمینه ی زمین لرزه طی ۵۰ سال گذشته حاصل شده، مربوط به آمادگی برای زلزله و همچنین در حیطه مهندسی عمران بوده است.
در این حیطه طی چند دهه اخیر استانداردهایی برای ساخت ساختمان‌ها در نظر گرفته شده است تا مقاومت آنها در برابر نیروی امواج زمین لرزه افزایش یابد.
از استانداردهای جدید می‌توان به تقویت مصالح اشاره کرد.
طراحی بناها به شیوه‌ای که از انعطاف پذیری لازم برای جذب ارتعاش‌ها برخوردار باشند بدون آن که تخریب شوند، یکی دیگر از این روش هاست.
همچنین طراحی ساختمان‌ها به گونه ای که بتوانند این ضربه‌ها را بگیرند، مخصوصاً در مناطقی که زلزله خیز هستند، از اهمیت بسیاری برخوردار است.
یکی دیگر از مولفه‌های آمادگی برای زلزله، آموزش همگانی مردم است. انجام مانورهای مقابله با زلزله در مدارس، از اقدامات شایسته در این جهت است.
از منشا پیدایش تا پیش بینی زلزله
زمین لرزه ها توسط فرآیندهای بنیادین و قدرتمند زمین شناختی که خارج از حیطه کنترل ما هستند، به وجود می آیند.
این فرآیندها نسبتا غیر قابل پیش بینی است که در اثر فعل و انفعالات درونی زمین و برهمکنش مواد مذاب داخلی زمین که آشوب های شدیدی را در داخل زمین علاوه از بازتاب بیرونی آن به وجود می آورند.
برای پی بردن به ماهیت وجودی، علل پیدایش، زمان وقوع و قدرت زلزله به تکنولوژی های پیشرفته نیاز هست.
یکی از روشهای ایمنی در برابر زلزله مقاوم سازی ساختمان ها می باشد
نحوه پیش بینی زلزله
امواج زلزله‌ای ثبت شده، می تواند به ما اطلاع دهند که ارتعاش های بسیار قوی تری در راه است، اما این اطلاعات می تواند فقط چند دقیقه پیش از وقوع زلزله به ما اخطار دهد.
دانشمندان می توانند بر پایه حرکت های صفحه ها در زمین و موقعیت منطقه‌های گسل، پیش بینی کنند که در کدام مناطق احتمال وقوع زلزله زیاد است.
همچنین با تحقیق در تاریخ زمین لرزه های روی داده در منطقه مورد نظر، زمان احتمالی وقوع زلزله را پیش بینی کنند.
با این همه این پیش بینی ها معمولاً بسیار ضعیف هستند.
اما پیش بینی دانشمندان در مورد پس لرزه ها دقیق تر است. پس لرزه‌ها، لرزه هایی است که پس از زلزله اولیه روی می دهد.
این پیش بینی ها براساس تحقیق های بسیار وسیعی که در مورد الگوهای پس لرزه ها انجام شده است، صورت می گیرد.
زلزله شناسان در این مورد که چگونه زمین لرزه هایی که از یک گسل شروع شده اند، می توانند زلزله های دیگری را در گسل های متصل به یکدیگر به وجود آورند، پیش بینی های دقیقی انجام می دهند.
نحوه پیش بینی فیزیکی زمین لرزه
زمینه دیگر بررسی، ارتباط بین بارهای الکتریکی و مغناطیسی در صخره ها و زمین لرزه است. بعضی از دانشمندان بر این عقیده اند که این میدان الکتر و مغناطیسی پیش از زمین لرزه تغییر می کند.
علاوه بر این زلزله شناسان خروج گاز از زمین و تغییر شکل زمین را به عنوان علائم اخطار دهنده زمین لرزه می شناسند. با این همه در بسیاری از موارد نمی توان زمین لرزه را با دقت کافی پیش بینی کرد.
اقدامات مهم و حیاتی قبل، حین و بعد از زلزله
بسیاری از نقاط کشور ما در معرض خطر زلزله است.
بنابراین همه ما در صورتی که آمادگی کافی برای مواجهه صحیح با زلزله را نداشته باشیم؛ ممکن است از عواقب ناشی از آن، آسیب‌های شدیدی ببینیم.
همه ما می‌توانیم با انجام اقدامات ساده، از سلامت خود و اطرافیانمان، به نحو مؤثری محافظت کنیم.
با دانش فعلی بشر زمان، مکان و بزرگای زلزله قابل پیش بینی نیست. بنابراین اسیر شایعات بی اساس در این زمینه نشوید.
حفظ آرامش و خونسردی، لازمه رویارویی با هر حادثه ای است. رفتارهای هیجانی و احساسی در زلزله، می تواند منجر به آسیب های جسمی و روانشناختی شود.
۱.قبل از وقوع زلزله
* هنگامی که می‌خواهید خانه‌ای بخرید یا اجاره کنید؛ نقشه سازه و تأسیسات را از مالک دریافت کنید و از یک مهندس ساختمان بخواهید تا ساختمان را از نظر مقاومت در برابر زلزله بررسی کند. اگر قبلاً هم منزلی را تهیه کرده‌اید؛ می‌توانید از یک مهندس ساختمان، در مورد میزان مقاومت منزلتان یا امکان مقاوم سازی آن در برابر زلزله، مشاوره بگیرید.
* عیوب سیم‌کشی ساختمان، نشت لوله‌های گاز و ترکیدگی لوله‌های آب و فاضلاب را رفع کنید. برای این کار حتماً از یک متخصص کمک بگیرید.
* آبگرمکن، یخچال، فریزر، اجاق گاز و اشیای بلند و بسیار سنگین باید با بست یا تسمه‌های مناسب، به کف و دیوار منزل محکم شوند. همچنین کمد لباس، قفسه‌ها، بوفه ها، آینه‌ها و تابلوهای دیواری منزل باید به خوبی در جای خود محکم شوند. برای انجام این کارها از یک فرد صلاحیت‌دار کمک بگیرید.
* اشیای بزرگ یا سنگین و همچنین ظروف شیشه‌ای، ظروف چینی و سایر اشیای شکستنی و ظروف حاوی مواد خوراکی و شیمیایی را در قفسه‌های پایین کابینت و کمد قرار دهید.
* لوسترها را در جای خود محکم کنید.
* در هر اتاقی، محل‌های امن را مشخص کنید (مثلاً زیر یک میز محکم یا کنار ستون ها یا دیوارهای مجاور آنها). در هر بار تمرین پناه گیری، در این محل‌ها پناهگیری کنید تا انجام این عمل در زمان وقوع زلزله، نیاز به صرف وقت نداشته باشد.
* به طور مرتب با اعضای خانواده، مراحل پناهگیری را به نحو زیر تمرین کنید:
روی زانوهای خود بنشینید! سر و گردن خود را با دست و بازوانتان بپوشانید! اگر محل امنی که از قبل معلوم کرده‌اید؛ فاصله زیادی با شما ندارد، در همان حالت نشسته روی زانوها، در حالی که با یک دست از سر و گردن خود محافظت می‌کنید؛ به آن نقطه امن بروید و صبر کنید تا لرزه‌ها تمام شود.
* بعد از زلزله ممکن است سیستم های ارتباطی دچار اختلال شود و امکان ارتباط وجود نداشته باشد. بنابراین با افراد خانواده قرار بگذارید که اگر هنگام وقوع زلزله، بیرون از خانه بودید؛ کجا همدیگر را پیدا کنید. این محل باید جای امنی باشد که بر اثر زلزله احتمالی کمتر صدمه ببیند (مثلاً پارک نزدیک محل سکونت).
* کیف شرایط اضطراری (شامل جعبه کمک های اولیه، مقداری پول نقد، کپی کارت شناسایی اعضای خانواده و اسناد مهم، آب بسته بندی شده، غذای خشک و فاسد نشدنی، رادیو باتری خور با باتری اضافه، چراغ قوه با باتری اضافه، مقداری طناب، کنسرو بازکن، سوت، وسایل بهداشت شخصی، لباس مناسب، کفش، زیرانداز پلاستیکی، داروهای مورد نیاز بیماران در خانواده) را برای شرایطی که مجبور به ترک منزل هستید؛ تهیه کنید.
* کمک های اولیه و مهارتهای خودامدادی را بیاموزید.
۲.در زمان وقوع زلزله
اگر داخل منزل هستید:
* اگر در ساختمان (خانه یا محل کار) هستید؛ بهترین اقدام پناهگیری است.
* برای اینکه زلزله شما را زمین نزند، روی زانوهای خود بنشیند.
* برای آنکه خودتان را در برابر اشیای پرتاب شده در فضای منزل، محافظت کنید؛ با بازوان خود، سر و گردنتان را بپوشانید.
* اگر در معرض خطر اشیائی که سقوط می‌کنند هستید و می‌توانید بدون آنکه خطری شما را تهدید کند، حرکت کنید؛ برای محافظت بیشتر، به حالت چهار دست و پا حرکت کنید و در زیر یک میز یا نیمکت محکم قرار بگیرید.
* اگر میز یا نیمکت محکمی در نزدیک شما نیست؛ به حالت چهار دست و پا حرکت کنید و کنار یک دیوار داخلی قرار بگیرید. هرگز کنار شیشه، پنجره‌ها، درهای خروجی و دیوارهای خارجی و هر چیزی که ممکن است سقوط کند (مانند لوستر، اشیای آویزان یا تزئینات منزل)؛ قرار نگیرید.
* همان جا که پناه گرفته‌اید، بمانید تا لرزه‌ها تمام شود. به هیچ وجه جا به جا نشوید.
* اگر هنگام وقوع زلزله، در رختخواب هستید، همان جا بمانید و بالش را روی سر خود قرار دهید. اما اگر رختخواب زیر اشیائی مانند لوستر قرار دارد، فوراً جا به جا شده و به نزدیکترین محل امن پناه ببرید.
* برای پناهگیری، در چارچوب درها قرار نگیرید چون چارچوب درها نمی‌توانند از شما در مقابل اشیای پرتاب شده در فضای خانه و یا اشیائی که سقوط می‌کنند، محافظت کنند. به علاوه، معلوم نیست که بتوانید در حالت ایستاده در چارچوب در، تعادل خود را حفظ کنید.
** مجدداً تأکید می‌کنیم تا اتمام لرزش‌ها در داخل منزل بمانید. بیشترین صدمات هنگام زلزله، زمانی روی می‌دهند که افراد، هنگام ورود یا خروج در معرض خطر سقوط اشیا قرار می‌گیرند.
* به هیچ وجه از آسانسور استفاده نکنید. اگر داخل آسانسور هستید سریعاً در اولین توقف، از آن خارج شوید.
اگر در فضای باز هستید:
* هرجایی که هستید، توقف کنید. از دیوارها و ساختمان ها فاصله بگیرید.
* از ورود به داخل ساختمان‌ها و نزدیک شدن به تیرک‌های برق، تلفن و مانند آن خودداری کنید.
* بنشینید! سر و گردن خود را با دست و بازوانتان بپوشانید! صبر کنید تا لرزه‌ها تمام شود.
اگر در داخل خودرو در حال حرکت هستید:
* هر چه سریع‌تر در مکانی امن توقف کنید (از توقف در مجاورت ساختمان‌ها، درختان، پل‌ها و تیرک‌های برق، تلفن و مانند آن خودداری کنید). بعد از توقف، در داخل خودرو بمانید.
* زمانی که زلزله پایان یافت، با احتیاط به راه خود ادامه دهید، اما از پل‌ها و جاده‌های آسیب‌دیده دوری کنید.
۳.بعد از وقوع زلزله
* وقتی لرزه‌ها پایان یافت؛ اطراف را نگاه کنید. اگر ساختمان صدمه دیده و مسیر باز و امنی برای خروج وجود دارد؛ ساختمان را با احتیاط ترک کنید و به فضای باز و دور از نواحی آسیب‌دیده بروید.
* باید آماده لرزش‌های بعدی باشید. این لرزش ها ممکن است آن قدر قوی باشند که به ساختمان‌های بدون استحکام آسیب وارد کنند. بنابراین همیشه آماده انجام مراحل پناهگیری که در بالا به آن اشاره کردیم؛ باشید.
* قفسه‌ها و کابینت‌ها را باید با احتیاط باز کنید چون اشیای موجود در آنها ممکن است سقوط کنند.
* از نزدیک شدن به نواحی آسیب‌دیده دوری کنید مگر آنکه پلیس، ماموران آتش نشانی یا سازمان‌های امدادی به کمک شما نیاز داشته باشند.
* از طریق رادیو یا تلویزیون یا شبکه‌های اجتماعی رسمی و معتبر، اخبار و اطلاعات موثق و دستورالعمل‌های مربوط به اقدامات اضطراری را کسب کنید.
* اگر فرد مصدومی در اطراف شما هست و شما دوره کمک‌های اولیه را گذرانده‌اید، با رعایت اصول ایمنی، به او کمک کنید.
* نهایت احتیاط را بعد از وقوع زلزله، برای تمیز کردن ساختمان‌ها داشته باشید. هرگز سعی نکنید خودتان آوارهای سنگین را جا به جا کنید.
* در صورتی که به هر دلیلی از منزل خارج می شوید، شیر اصلی گاز و آب را ببندید.
اگر زیر آوار محبوس شده اید:
* کبریت روشن نکنید.
* جا به جا نشوید.
* با دستمال یا پارچه‌ای دهان خود را بپوشانید.
* اگر تلفن همراه دارید؛ با تماس گرفتن یا ارسال پیام، تقاضای کمک کنید.
* با هر وسیله‌ای که دم دست دارید به لوله یا دیوار ضربه بزنید تا پرسنل امدادی قادر به یافتن شما باشند. در صورت امکان، از یک سوت استفاده کنید. فقط وقتی که ضرورت دارد، فریاد بزنید چون فریاد زدن باعث ورود گرد و غبار به ریه‌های شما می‌شود.
نظر شما