به گزارش سلام نو دیگان نام یکی از جشن‌های ایرانیان باستان بوده که از قداست خاصی در میان مردم کهن و ایرانیان باستان برخوردار بوده است. دی یکی از صفات خداوند است و معنای آفریدگار (دادار) و آفریدن را به همراه دارد و به همین دلیل این ماه از سال از منزلت ویژه‌ای برخوردار است. در تقویم ایرانیان باستان ۴ روز دی ماه به نام دی نام گذاری شده است و این امر اهمیت این ماه را نشان می‌دهد. ایرانیان این ۴ روز را به جشن مشغول می‌شدند و آن را جشن دیگان می‌نامیدند.
اولین روز از ماه دی در تقویم باستانی به نام اورمزد یا خرم روز نام دارد که برابر با بیست و پنجم آذر ماه در تقویم هجری شمسی یا خورشیدی است. دی به آذر هشتمین روز از ماه دی در تقویم باستانی است، دی به مهر پانزدهمین روز و دی به دین بیست و سومین روز از ماه دی در تقویم باستانی نام دارد که جشن دیگان در ماه دی ۴ مرتبه برگزار میشود و به همین دلیل به آن این نام را نهاده‌اند.
آشنایی با جشن دیگان
روز اول ماه دی که مصادف است با اولین روز فصل زمستان، روزی ویژه است زیرا شب قبل آن شب یلدا و شب چله ایرانیان است و ایرانیان در مناطق مختلف تمام طول شب را به خوشگذرانی و دورهمی و داستان سرایی مشغول بوده اند و با انواع خوردنی و خوراکی شب خود را صبح کرده‌اند و در نتیجه در اولین روز فصل زمستان با شادی مضاعفی همراه می‌شوند. ایرانیان باستان به منظور این که خوشی شب یلدا را نیز بهتر حس کنند روز دیگان را هم جشن میگیرند و در این روز به استراحت می‌پردازند تا خستگی شب یلدا به طور کامل از آن‌ها بر طرف شود و خوشی آن‌ها نیز کامل گردد. از این جهت جشن دیگان بسیار مورد استقبال ایرانیان است و در این روز بزرگ پادشاهان و حاکمان با مردم دیدار میکردند.
جشن دیگان از جمله جشن‌هایی است که برای ایرانیان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، با ورود به فصل زمستان و فصل سرما فضای طبیعت دلگیر و سرد میشود و جشن و سرور می‌تواند این سرما را تبدیل به گرمایی دلپذیر کند. همانطور که گفته شد علاوه بر روز اول دی ماه که به نام خداوند یعنی اورمزد است، روزهای هشتم، پانزدهم و بیست و سوم ماه دی نیز به ترتیب مصادف میشود با دوم دی ماه هجری خورشیدی، روز نهم دی هجری خورشیدی و روز هفدهم دی هجری خورشیدی.
در ایران باستان رسم بود، هر روزی را که نام ماه با نام روز یکی شود جشن بگیرند و در آن روز شادی کنند. روزهایی مانند جشن فروردینگان، تیرگان، مهرگان، آذرگان و ... به این طریق در هر ماه یک روز به این نام‌ها اختصاص داشته است و مردم به این بهانه آن روز را به جشن می‌پرداختند. اما در ماه دی که سر آغاز فصل زمستان نیز است ۴ روز از ماه با نام دی همراه شده است و دلیل آن نیز اهمیت نام دی است که تنها اسمی است که در میان اسامی ماه‌ها، نام یکی از صفات خداوند است. بنابراین این ماه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و جشن دیگان که پس از شب چله برگزار میشود بسیار خاطره انگیز و دلنشین است.
علت اختلاف ماه‌ها تقویم باستانی با تقویم شمسی نیز دلیل وجود ۶ ماه ۳۱ روزه در تقویم شمسی است، در حالی که در در تقویم باستانی تمام ماه‌ها ۳۰ روزه لحاظ شده‌اند و در نتیجه آن روز هشتم دی در تقویم زرتشتی و باستانی با روز دوم دی هجری شمسی مقارن است. همچنین زرتشتیان معتقدند که این ۴ روز (یعنی اورمزد (هورمزد) و نام سه دی دیگر یکی بر نام، یکی بر گاه، یکی بر دین و دیگری بر زمان دلالت دارد) همیشه بوده‌اند و فنا ناپذیرند.
پیام تبریک برای روز جشن دیگان
جشن خرم روز،
روز میلاد خورشید
روز پیروزی روشنایی
و نوید دهنده طولانی شدن روشنایی روز
بر همگان مبارک
لطف بزرگ خورشید
گرما نیست
سایه ای ست که مرا از تنهایی نجات می دهد.
روز میلاد خورشید مبارک
جشن خرم روز،
روز برابری و برادری و عدالت بشریت،
روز تمام مردم است،
در این روز چه شاهان و رعیت همه لباس ساده‌ای به تن میکردند تا همه در نظر یکسان و برابر به نظر برسند.
جشن خرم روز بر همگان مبارک
روز اول دی ماه مصادف است با روز میلاد خورشید یا به عبارت دیگر جشن خرم روز، این روز را در ایران باستان جشن می گرفتند.
زرتشتیان و پارسیان روز میلاد خورشید را بسیار ویژه برگزار می کردند و آن را مورد احترام قرار می دادند.
جشن میلاد خورشید مبارک
جشن باستانی خرم روز و میلاد خورشید بر همه ایرانیان خجسته باد.
خورشید را دوست داشته باشی یا نه
هر روز صبح طلوع میکند
درست مثلِ
دوست داشتنِ تو در من..!
روز میلاد خورشید مبارک
جشن خرم روز به عنوان یکی از جشن های دیگان، به تولد خورشید و طولانی شدن روز و روشنایی برمی گردد.
این روز بر همه ایرانیان مبارک
بیا با هم حرف بزنیم
مثل خورشید با گل آفتاب گردان
تو بگویی و
من دورت بگردم!
روز میلاد خورشید مبارک
آشنایی با جشن دیگان
در گذشته‌های دور و زمانی که تمدن بر ایران گسترش یافته بود، مردم یک روز از هر ماه را با نام آن ماه نامگذاری میکردند. برای مثال جشن‌هایی مانند تیرگان و مردادگان فروردینگان از این نوع جشن‌ها بودند. اما ماه دی یک استثنا است، چون در این ماه ۳ روز را به عنوان دیگان جشن می‌گرفتند.
بهتر است رسوم جشن دیگان را در دو بخش بررسی کنیم، اولی خرم روز که همان تولد خورشید و روز اول دی و اولین روز زمستان است و دیگری دی به آذر، دی به مهر و دی به دین.
برای ایجاد حس شور و شادی میان مردم و گسترش مهربانی و کنار هم بودن در گاهشمار زرتشتی روزهای هشتم (دوم دی سال خورشیدی)، پانزدهم (نهم دی سال خورشیدی) و بیست و سوم دی ماه (هفدهم دی سال خورشیدی) را دیگان نامگذاری میکردند. به ترتیب این روزها را دی به آذر، دی به مهر و دی به دین می‌گفتند.
برخی از معبران اولین روز ماه را به نام خور روز (روز تولد خورشید) یا خرم روز می‌دانستند، به همین دلیل بساط جشن دیگان را در همان اولین روز ماه دی که با نام خورماه هم شناخته میشود برپا میکردند، همچنین نام دی در آیین کهن به معنای آفریننده و صفت اهورامزدا (پروردگار آیین زرتشت) است به همین دلیل زرتشتیان در این روز به نیایش نیز می‌پرداختند.
خور روز
بعد از جشن یلدا که طولانی ترین شب سال است و تاریکی همه جا را در برمی‌گیرد، روز تولد خورشید و روز اول زمستان یعنی اول دی می‌آید. جایی که نور بر تاریکی، خیر بر شر، خوبی به بدی پیروز میشود و دوباره جان تازه‌ای میگیرند. برخی حتی این روز را اولین روز سال هم می‌دانند.
در این روز تمامی مردم ایران باستان دست از دروغ و کارهای زشت و ناپسند برمی‌داشتند و حتی حیوانی را برای غذا نمی‌کشتند. خرم روز یک تعطیلی بسیار خوب برای استراحت و در کنار مردم بودن، بوده است، به همین دلیل تمام مردم به صورت داوطلبانه دست به دست هم می‌دادند و با هم آن را برگزار میکردند. در این روز پادشاه با مردم دیدار می‌کرد و زرتشتیان به دعا و نیایش اهورا مزدا می‌پرداختند.
دی به آذر، دی به مهر و دی به دین
این ۳ روز هم آدابی مانند خرم روز دارد و مردم در این ۳ روز هم تعطیل بودند و به جشن و پایکوبی می‌پرداختند. غذاهایی مانند آش می‌خوردند تا از سرمای زمستان در امان بمانند. می‌گویند در این روزها و خرم روز مردم در کنار یک درخت سرو که نماد ایستادگی در مقابل سرماست، تجمع میکردند و قول می‌دادند تا سال بعد درخت سرو دیگری بکارند.
جشن‌های دیگری مانند میدیارم‌گاه و سیرسور نیز در دی ماه برگزار می۲شده است که هر کدام داستان خود را دارند. برای مثال در جشن سیرسور به یاد جمشید بزرگ، پادشاه ایران زمین که دیوها او را کشتند، مردم گوشت را با سیر طبخ میکردند و می‌خوردند تا از دیوها در امان بمانند.
درباره جشن دیگان
از سال ۱۷۳۸ قبل از میلاد یعنی در حدود ۳۷۴۶ سال پیش، یکم دی ماه را با نام " روز خور " یا " دی گان " می شناسند؛ روزی که خورشید دوباره بعد از بلندترین شب سال طلوع می کند و باز به دنیا زندگی می بخشد. اگر بخواهیم نام دی را تفسیر کنیم به اینگونه است که : "دی" از مصدر "دا" به معنای آفریدن ، ساختن و همچنین بخشیدن است که در اوستا و پارسی باستانی این چنین معنی شده. "دی" یعنی خالق و آفریننده که منظور از آن اهورامزدا، خدای بزرگ در ادیان زرتشتی میباشد، به همین دلیل دی ماه برای زرتشتیان باستان از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و در گذشته کنار هم جمع شده و اهورامزدا را به شکرانه این ماه و بزرگی ویگانگی اش میستایند تا خداوند ، اهالی ایران زمین را در این ماه سرد یاری و حفاظت کند.
جشن دیگان در ایران باستان
جالب است بدانید که دی یکی از صفات برجسته خداوند بوده است و از اولین روزی که وارد ماه دی میشویم جشنی به این مناسبت میگیرند. از آنجایی که ایرانیان باستان همیشه ترسی از شب ، ترس از ظلمت وهمچنین ترس از بلندترین شب سال و اینکه شاید هیچگاه طلوع خورشید را نبینند ، درشبانگاه شب را به اسم شب یلدا در کنار بزرگان جشن میگیرند و در صبحگاه نیز روز یکم دی ماه را "روز خور" یا دی گان مینامند و آن روز را نیز تعطیل میکردند.
روزهای ماه دی و نامگذاری دیگان
جشن دیگان و این سه روز برای ایرانیان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بوده ، به این صورت است که :
- اولین روز دی ماه که (اورمزد) نامیده میشود = اولین روزجشن دیگان و خرم روز
- روز هشتم دی ماه (دی به آذر روز) دومین جشن دیگان
- روز پانزدهم : دی به مهر روز : سومین جشن دیگان : جشن تبیکان
- و در روز بیست وسوم دی ماه: دی به دین روز : چهارمین جشن دیگان میباشد.
تفاوت تقویم زرتشتی و ایرانی
در ماه دی سه جشن نیایشی است که در ستایش اهورامزدا صورت میگیرد. علت اختلاف روزها در به این صورت است که همه ماه های زرتشتی سی روزهستند و این در حالی هست که در تقویم رسمی کشور شش ماه و سی و یک روز داریم.این چهار روز در دی ماه هورمزد و سی دی نامیده شده اند، یکی برنام ، یکی برگاه و دیگری بردین پایه گذاری شده اندو از گذشته تا به امروز بر همین پایه بوده اند.
ویژگی‌های جشن دیگان
بسیاری از دانشمندان از این که «دی» نخستین ماه سال نبوده است، اظهار شگفتی کرده‌اند. به نظر بسیاری از آنان، از جمله مارکوارت، دانشمند آلمانی، در اصل چنین نبوده و انتظار می‌رود که اهورامزدا جای برجسته‌ای را در سال تقبّل کند، یا در آغاز یا در وسط.
گایگر دیگر دانشمند آلمانی معتقد است که ماه دی در آغاز یا زمانی در دوره ساسانیان است و مصادف با اعتدال بهاری بوده است و به همین دلیل در این ماه جشن دیگان برگزار می‌شده است. «آرتور کریستن سن» ،دانشمند دانمارکی، از مجموع نظریاتی که در خصوص تقویم ایرانی ارائه شده، نتیجه میگیرد که ایرانیان دو تقویم سالیانه داشته‌اند.
یکی سال عامه که از انقلاب تابستانی آغاز می‌شده و نخستین ماه آن فروردین بوده و دی، یعنی ماه دهم، از اعتدال بهاری شروع می‌شده و یکی سال دینی که مانند سال بابلیان از اعتدال بهاری آغاز می‌شده و در نتیجه، نخستین ماه آن دی یعنی ماه آفریدگار و اول دی، یعنی خرم روز، روز اول آن بوده است. ماه دی در هر دو تقویم نخستین ماه سال بوده. بعدها با تلفیق دو تقویم، تقویم جدیدی به دست آمد که سال در آن از اول فروردین آغاز می‌شد و مانند سال عامه، این تاریخ با اعتدال بهاری برابر به شمار می‌آمد، به طوری که آغاز نجومی سال دینی حفظ می‌شد.
به هر حال، مسئله تقویم ایرانیان به دلایل مختلف از جمله مراعات نکردن کبیسه و برخی جابه‌جایی‌های تقویمی یا احتمال وجود دو نوع تقویم، امروزه به مسئله‌ای پیچیده برای دانشمندان تبدیل شده است. به خصوص که در منابع قدیم اشاراتی که به برخی ماه‌ها میشود با آب و هوای امروزی آن ماه‌ها مطابقت نمی‌کند و گاه بسیار گیج‌کننده است. اما آنچه اهمیت دارد، باقی ماندن این تقویم با همان نام‌های اعتقادی آن است.
نام‌هایی که مفاهیم آن با اعتقادات ایرانیان مسلمان نیز هماهنگ بوده و حفظ شده است. نام «دی» (=آفریننده)، صفت خدای تعالی، چه در آغاز سال بوده و چه حالا در سردترین ماه سال، به هر حال نام خود را در تقویم رسمی ایرانیان حفظ کرده است. ماهی که تقدس آن با نام خدا و همچنین با سالگرد آفرینش چهارپای مفید مطابق با اعتقادات زرتشتی کامل میشود.
به جز سه جشن دیگان، جشن دیگری به نام «مِدیاریم گاه» به معنای «میان سال» در این ماه برگزار می‌شد معروف به گاهانبار پنجم که به یادبود آفرینش چهارپایان بوده است. این جشن از روز دی به مهر (۱۵ دی مطابق با نهم دی در تقویم رسمی) به مدت پنج روز برگزار می‌شد و یکی از اعمال آن، فراهم کردن انبار زمستان برای دام‌ها بوده است.
بیرونی علاوه بر جشن دیگان جشن دیگری را هم در روز پیش از آغاز گاهانبار پنجم، روز چهارده دی ماه (مطابق با ۸ دی در تقویم رسمی) که روز «گوش» باشد، ثبت کرده است به نام «سیر شور». این جشن را مرتبط با سوگواری عمومی برای مرگ جمشید، پادشاه آرمانی ایران می‌دانند.
در این روز مردم سیر می‌خورند و آب انگور می‌نوشند و سبزیجات را با گوشت می‌پزند و با این کار، خود را از شیطان حفظ می‌کنند. دلیل این جشن این بود که مردم می‌خواستند که از اندوهی که پس از کشته شدن جمشید بر آنان رسیده بود، و سوگند خورده بودند که به هیچ چربی دست نزنند، خویش را برهانند و این رسم در میان آنان برجای ماند و با آن غذا از بیماری‌هایی که از ارواح بد ناشی میشود، خود را شفا می‌بخشند.
نظر شما