سلام نو _ سرویس گردشگری: به گمان برخی از مورخان این خانقاه نخستین خانقاه استان کرمانه و در کنار کوهی به نام کوه خانقاه قرار داره و بالای این کوه هم قلعه ای مشهور به قلعه دختر قرار دارد که متاسفانه در حال تخریب هست.
خانقاه قدیمی منطقه کوهبنان، تحقیقات دال بر آن است که قبل از زمان شاه نعمت الله ولی این خانقاه ساخته شده و مرکز عرفان و تصوف و چله نشینی بوده که هنوز آثاری از آن برجای مانده است.
بدلیل قدمت زیاد این بنا و همچنین نوع گچبریهای آن، به عنوان اولین خانقاه کرمان شناخته شده است.
سنگ های مرمری که در ساختمان آن به کار رفته از خراسان آورده شده و عوام اعتقاد دارند که این خانقاه مربوط به شیخ ابوسعید است. در حال حاضر، محوطه اطراف آن چمن کاری شده و در محدوده پارک برهان الدین قرار دارد.
آشنایی با آرامگاه ابوسعید ابوالخیر
آرامگاه مشهور ابوسعید ابوالخیر در ۵ کیلومتری شمال شهرک میهنه، زادگاه وی، ناحیه‌ای بین سرخس و ابیورد و در دل بیابانهای ترکمنستان در ۱۳۰ کیلومتری جنوب شرقی عشق آباد، روبرویِچهچهه در خاک ایران است.
ابوسعید نزد ترکمن ها بسیار مجرب بوده و همواره مرجع زیارت آنها می باشد. علی رغم اینکه دسترسی مناسبی جهت زیارت آرامگاه وی وجود ندارد اما همواره پذیرای مردم ترکمنستان می باشد.
ابوسعید در ترکمنستان به منه بابا مشهور است. چرا که هر پیر و صاحبدلی با پسوند بابا شهرت دارد. بنای آرامگاه وی بسیار قدیمی و برپا می باشد. چندین مقبره دیگر نیز در حوالی مزار وی مدفون می باشند.
آرامگاهی نیز در روستای مهنه از توابع شهرستان مه‌ولات واقع در استان خراسان رضوی را به ابوسعید ابوالخیر نسبت داده‌اند.
بنای این آرامگاه در ۵۵ کیلومتری جنوب شرقی تربت حیدریه و ۷ کیلومتری فیض‌آباد در روستایی به نام مهنه قرار دارد که به اعتقاد برخی مدفن شیخ ابوسعید ابی‌الخیر پیر مهنه است.
گردآورنده اسرار التوحید به روشنی محل دفن شیخ را میهنه خاوران ذکر کرده‌است که اکنون این نقطه در خارج از مرزهای ایران می‌باشد.
باستانی پاریزی، در مورد آرامگاه ابوسعید ابوالخیر در کتاب «بارگاه و خانقاه: در کویر هفت کاسه» چنین گفته‌است که:
«… مزار ابوسعید ابوالخیر در مهنه دشت خاوران است و هم‌اکنون آثار آن در جمهوری ترکمنستان جاودان است ولی در خراسان رضوی نیز دو جا به نام مزار ابوسعید ابوالخیر شهرت دارد: یکی در مهنهشهرستان مه‌ولات و دیگری در شهرستان جلگه‌رخ در نزدیکی کدکن در میون دشت ساختمانی است که گذشته سندی هم ندارد ولی بر سر آن اشعاری نوشته شده و آن را به نام مزار شیخ ابوسعید ابی الخیر معرفی کرده‌اند و همگان مردم بدین نام جای تبرک می‌جویند و حدس من این است که هر دو جا یک روزی قدمگاه شیخ ابوسعید بوده‌است…»
ویژگی‌های جالب آرامگاه ابوسعید
کوھبنان شھری کھن در پھنای تاریخ ایران زمین است که در فاصله ۱۶۵ کیلومتری مرکز استان کرمان واقع شده است. خانقاه ابوسعید ابوالخیر در کنار کوهی به نام کوه خانقاه، در کنار پارک برهان‌الدین و در نزدیکی زیارتگاه خواجه خضر قرار دارد.
به باور برخی افراد، ابوسعید ابوالخیر این خانقاه را بنیان نهاد؛ اما در حقیقت خانقاه پیش از ابوسعید وجود داشت و او فقط تغییراتی در آن ایجاد کرد. اولین بنای خانقاه در کوهبنان در نیمه دوم قرن دوم هجری قمری توسط خان کوهبنان به نام «ترسا» و به دست معماری به نام «ابوهشام کوفی» ساخته شد.
با این حال، نامیدن خانقاه به نام ابوسعید به این دلیل است که مرکز تجمع دراویش و مریدان او بوده است. طبق روایت‌ها، شیخ ابوسعید بسیار مهمان‌نواز و بخشنده بود تا جایی که اگر مهمانی با او همراه نمی‌شد، او نیز غذا نمی‌خورد.
در ساخت این خانقاه از مصالح سنگ و آجر و خشت استفاده شده است و در محوطه آن سکویی از سنگ مرمر به ارتفاع ۵۰ سانتی‌متر و اضلاع هشت متری قرار دارد که به احتمال زیاد محل درس و مراسم مذهبی شاگردان بوده است.
بر اساس تحقیقات، این خانقاه قبل از شاه نعمت‌الله ولی، صوفی معروف کرمانی، ساخته شد و مرکز عرفان و تصوف و چله‌نشینی بود. همچنین عده‌ای از کارشناسان با توجه به بقایای ساختمان خانقاه معتقدند که مدرسه‌ای ویژه تعالیم عارفانه و تصوف در کنار خانقاه وجود داشته است.
بعد از ابوسعید ابوالخیر، اینجا محل ریاضیت و چله‌نشینی‌های عارفان بزرگی چون شاه نعمت‌الله ولی و شیخ برهان‌الدین بود.
قدمت این بنا به دوره سلجوقی برمی‌گردد. بنایی بسیار زیبا با مصالحی از سنگ و ساروج که بعضی از قسمت‌های آن با آجر تزیین شده است. گچ‌بری‌ها و نقاشی‌های به‌جامانده در محراب ایوان اصلی و اتاق‌های ضلع شمالی خانقاه، از دوره‌های تاریخی بیش از ۵۰۰ سال حکایت دارند.پ
در سه ضلع این بنا اتاق‌هایی وجود دارد که در تعدادی از آنها محراب‌های گچی با تزیینات مشجر و برجسته کار شده است. این گچ‌بری‌ها تاکنون چندین بار توسط شهرداری کوهبنان و اداره میراث فرهنگی استان کرمان مرمت شده‌اند.
به این خانقاه، مقبره خانقانه ابوسعید ابوالخیر نیز می‌گویند؛ البته این بدان معنا نیست که ابوسعید ابوالخیر در اینجا دفن شده باشد.
مردم معتقدند که در این بنا بسیاری از مشاهیر، عرفا، علما و شعرای مرید ابوسعید دفن شده‌اند و به همین دلیل، این محل قداست ویژه‌ای برای آنها دارد.
این قبرستان درگذشته سنگ قبرهای تاریخی داشت که در گذر زمان تخریب شده‌اند و امروز اثری از آنها وجود ندارد.
نظرات